INDIANA JONES I KRÓLESTWO KRYSZTAŁOWEJ CZASZKI. Analiza

Poniżej znajdziesz nawiązania do filmów, poprzednich części oraz ogólnie do wszelkich produktów w bogatym i ciągle rozszerzającym się uniwersum Indiany Jonesa (książek, gier komputerowych etc.). Ponadto zamieszczono tu różnorakie ciekawostki, które uważny widz może dostrzec w kadrze. Niektóre z przytoczonych poniżej faktów zdają się oczywiste, inne wymagają nieco większej dozy dobrej woli.

Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki to oczywiście czwarta kinowa część przygód archeologa w kapeluszu. Istnieje jednak pewna gra komputerowa, którą dużo osób nazywało bezpośrednim kontynuatorem trylogii. Mowa o wydanej w 1992 roku przez LucasArts przygodówce Indiana Jones and the Fate of Atlantis. Plotki głoszą, jakoby scenariusz do niej oparto na odrzuconym przez Spielberga, Lucasa i Forda skrypcie. Nie będę tu opisywał fabuły, ponieważ warto samemu sprawdzić, gdzie też tym razem Indy zawędrował (od niedawna program można nabyć w internecie). Dla zaostrzenia apetytu dodam tylko, iż przeciwnikami uczyniono nazistów (fabuła toczy się w 1939), a do finału przez USA, Kretę, Algier, Monte Carlo, Islandię, Tikal i Azory prowadzą trzy różne drogi. Ilustracja na pudełku z grą (pierwsza z lewej) została utrzymana w tej samej stylistyce, co plakaty filmowe autorstwa Drew Struzana. Narysował ją William L. Eaken. Równolegle LucasArts wypuścił grę zręcznościową, ale nie odniosła ona porównywalnego sukcesu. Ukazał się również komiks (stworzony przez Williama Messnera-Loebsa i Dana Barry’ego) pod tym samym tytułem, zawierający podobną historię, różniącą się szczegółami. Wydano go również w Polsce – poniżej okładki.

Planowano wydać sequel do Indiana Jones and the Fate of Atlantis zatytułowany Indiana Jones and the Iron Phoenix. Po odrzuceniu projektu przez LucasArts wydawnictwo Dark Horse opublikowało komiks (z niego pochodzą poniższe okładki). Akcja toczyła się w 1945; jako przeciwnicy po raz pierwszy pojawili się Rosjanie i dowodziła nimi kobieta. Fabuła dotyczyła poszukiwań kamienia filozoficznego, a oprócz żołnierzy ZSRR w rolach czarnych charakterów występowali naziści chcący wskrzesić Adolfa Hitlera.

Zgodnie z tradycją serii pierwsze ujęcie Indiany Jonesa i Królestwa Kryształowej Czaszki przedstawia logo wytwórni Paramount płynnie przechodzące w kadr właściwego filmu. Tym razem w kopiec pieska preriowego. Przejście takie wymyślił sam Spielberg podczas kręcenia Poszukiwaczy zaginionej Arki. Konsekwentnie stosował je we wszystkich częściach.

Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki

Poszukiwacze zaginionej Arki

Indiana Jones i Świątynia zagłady

Indiana Jones i Ostatnia krucjata

Chwilę później zaczynają się pojawiać napisy. W pierwszej, trzeciej oraz czwartej części zastosowano podobną czcionkę.

Wyjątek stanowi tu Indiana Jones i Świątynia zagłady. Zastosowana w tym przypadku czcionka obecna jest na plakatach od pierwszej części. W filmie jednak pojawia się tylko raz.

Pierwsze sceny Indiany Jonesa i Królestwa Kryształowej Czaszki przedstawiają młodych ludzi, którzy pędzą przez prerię i starają się nakłonić żołnierzy jadących w konwoju do wyścigu. Lucas i Spielberg wprowadzają widza w lata pięćdziesiąte tak, jak sami je pamiętają. W scenie tej pobrzmiewa echo Amerykańskiego graffiti Lucasa z 1973 roku. Tam w pewnym momencie bohaterowie również urządzali wyścig na drodze za miastem. W produkcji zagrał Harrison Ford.

Autorem zdjęć do poprzednich trzech części był Douglas Slocombe. Przeszedł on na emeryturę w 1989 roku (jego ostatni film to Indiana Jones i Ostatnia krucjata). Przy pracach nad najnowszą odsłoną zastąpił Slocombe’a stały współpracownik Spielberga Janusz Kamiński.

Podobnie jak Indiana Jones i Świątynia zagłady, tak i najnowsza przygoda rozpoczyna się od piosenki. W drugiej części mogliśmy usłyszeć Anything Goes w języku kantońskim, natomiast w czwartej odsłonie Hound Dog Elvisa Presleya.

W pewnym momencie następuje zbliżenie na kołpak samochodu na czele konwoju. Podobny zabieg zastosował Thomas Carter w pierwszym odcinku serialu Policjanci z Miami z 1984 roku.

Gdy konwój skręca w stronę bazy wojskowej, w kadrze pojawia się drogowskaz z nazwą kawiarni Atomic Cafe. Atomowa kawiarnia to film dokumentalny z 1982 roku, zawierający archiwalne nagrania z lat 40. i 50. ubiegłego wieku, mające zapewnić Amerykanów, iż bomby atomowe nie stanowią zagrożenia dla ich bezpieczeństwa.

Również w filmie George’a Millera Mad Max pod Kopułą Gromu z 1985 pojawia się lokal Atomic Cafe. Co ciekawe, plakaty zarówno do trzeciej części Mad Maxa, jak i Poszukiwaczy zaginionej Arki narysował ten sam artysta – Richard Amsel.

Pierwszy raz Indiana pojawia się na ekranie, gdy rosyjscy żołnierze wyjmują go z bagażnika. Nie widzimy twarzy, tylko postać od tyłu. We wszystkich poprzednich częściach kamera również nie pokazywała od razu fizjonomii bohatera. W trzeciej odsłonie Spielberg poszedł jeszcze dalej – nabrał widza, filmując plecy postaci ubranej identycznie jak Indy. Gdy w końcu pojawia się Harrison Ford, kamera pokazuje najpierw mokry od deszczu kapelusz.

Chwilę później widać cień archeologa na drzwiach samochodu. W Poszukiwaczach… Marion Ravenwood ujrzała Jonesa w podobny sposób w karczmie w Nepalu.

Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki to nie pierwszy raz od czasu trzeciej części, gdy Harrison Ford przywdział słynny strój. W 1993 roku na potrzeby dwóch odcinków Kroniki młodego Indiany Jonesa aktor wystąpił jako narrator. Epizod nosi tytuł Young Indiana Jones and the Mystery of the Blues.

David Koepp w jednym z wywiadów przyznał, iż Mac na skutek zdrad sam już nie wie, dla kogo pracuje, i pod tym względem postać ta ma dużo wspólnego z bohaterem Richarda Burtona z filmu Tylko dla orłów Briana G. Huttona z 1968.

Jednego z rosyjskich żołnierzy zagrał Andrew Divoff. Obecnie znany jest między innymi z serialu Zagubieni, ale wcześniej wystąpił w Polowaniu na Czerwony Październik z 1990 Johna McTiernana u boku Seana Connery’ego. Szkocki aktor wcielił się w ojca Indiany Jonesa w Ostatniej krucjacie. Harrison Ford z kolei wykreował postać Jacka Ryana w dwóch kontynuacjach Polowania… – Czas patriotów z 1992 i Stan zagrożenia z 1995. Oba filmy wyreżyserował Phillip Noyce. Ponadto Divoff zagrał razem z Harrisonem Fordem w Air Force One z 1997 Wolfganga Petersena.

Igor Jijikine (Dovchenko) stwierdził w jednym z wywiadów, iż Poszukiwacze zaginionej Arki byli pierwszym amerykańskim filmem, jaki widział.

Cate Blanchett, wcielając się w rolę Iriny Spalko, inspirowała się postacią Rosy Klebb – rosyjskiej agentki z filmu Pozdrowienia z Rosji z 1963. Jest to druga ekranowa przygoda Jamesa Bonda. Agenta 007 zagrał Sean Connery, czyli Henry Jones Sr. Kostium Iriny został stworzony na wzór ubrań Marleny Dietrich.

W momencie wysadzenia zamka drzwi magazynu słychać dźwięk podobny do włączania miecza świetlnego w cyklu Gwiezdne wojny Lucasa.

Gdy rozsuwają się wrota magazynu, widać wyraźnie liczbę 51. Sugeruje to, iż Rosjanie przyprowadzili Jonesa do Area 51, czyli bazy wojskowej niedaleko Las Vegas. Otaczająca ją aura tajemnicy sprawia, że ludzie wierzą, jakoby armia amerykańska przeprowadzała tam tajne eksperymenty oraz przetrzymywała zwłoki kosmitów i UFO, które rzekomo spadło w Roswell w 1947.

Hangar to w rzeczywistości magazyn znany z zakończenia Poszukiwaczy zaginionej Arki. W tle rozbrzmiewa motyw muzyczny The Miracle of the Ark.

Rosjanie zmuszają Indianę do odnalezienia skrzyni z tajemniczą zawartością, którą archeolog badał 10 lat wcześniej. Akcja Indiany Jonesa i Królestwa Kryształowej Czaszki toczy się w 1957 roku. Natomiast w 1947 roku mają miejsce wydarzenia przedstawione w grze komputerowej Indiana Jones and the Infernal Machine – Jones na zlecenie CIA szuka starożytnej maszyny umożliwiającej kontakt z babilońskim bóstwem Mardukiem. Przeciwnikami bohatera uczyniono Rosjan. Gra nie ma oczywiście fabularnie nic wspólnego z filmem.

Podczas poszukiwań skrzyni, Indiana bierze od jednego z żołnierzy czapkę, aby składować w niej naboje (pomocne przy poszukiwaniach). Później rzuca nakrycie głowy do góry za siebie, nie patrząc w tył. W dalszej części filmu, w dżungli, Rosjanin rewanżuje się Jonesowi, oddając mu kapelusz w ten sam sposób.

Po odnalezieniu skrzyni żołnierze wyciągają ją spośród mnóstwa innych, część z nich rozwalając. Spielberg chciał, aby w pudłach znalazły się różne artefakty. Ludzie odpowiedzialni za scenografię zrekonstruowali między innymi laskę Mojżesza z filmu Dziesięć przykazań Cecila B. DeMille’a z 1956 roku. Niestety nie udało mi się jej dostrzec w kadrze (zdjęcie po prawej pochodzi z materiałów dodatkowych na DVD).

Producenci chcieli zastąpić prawdziwy pejcz komputerowym ze względów bezpieczeństwa. Harrison Ford stwierdził, że to absurd, i zaczął ćwiczyć, aby odświeżyć sobie tę rzadką umiejętność.

Na pytanie Spalko o ostatnie słowa Indy mówi „I like Ike”. Było to hasło wyborcze Dwighta Eisenhowera, prezydenta USA w latach 1953-1961. Tu znajduje się filmik propagandowy Eisenhowera zawierający cytowane zdanie. Później, w scenie zbliżenia na bombę atomową, można dostrzec wypisany na niej slogan.