100 najważniejszych efektów w historii kina

Willow
(1988)
reżyseria – Ron Howard
efekty specjalne – Dennis Muren, Doug Smythe

Przemiana wróżki

Willow próbuje przywrócić czarodziejkę Fin Raziel z kozy do ludzkiej postaci. Dokonuje tego, lecz po drodze zamienia kozę w strusia, pawia, żółwia i lwa… Tradycyjne techniki efektowe spotkały się w “Willow” z użytym po raz pierwszy w filmie fabularnym, cyfrowym efektem morphingu, czyli płynną zamianą obrazu w obraz. Cyfrowa animacja nie była jeszcze w stanie w pełni udźwignąć tego efektu, więc posłużono się nakręconymi na niebieskim tle prawdziwymi zwierzętami. Dla lepszej płynności przemiany użyto również sztucznych modeli pośrednich (na przykład paw z głową strusia). Następnie wszystkie te obrazy poddano efektowi płynnej zamiany jeden w drugi.

Otchłań
(1989)
reżyseria – James Cameron
efekty specjalne – Dennis Muren, Hoyt Yeatman

Wstęga wodna

Czekającą na ocalenie załogę stacji Deepcore nawiedza sonda podwodnej cywilizacji, materializująca się przed ludźmi w postaci wstęgi wodnej, demonstracji pełnego panowania nad wodą… Kolejna wizjonerska podróż Jamesa Camerona, tym razem w tajemnicze morskie głębiny. Wstęga wodna to jedno z pierwszych, najbardziej spektakularnych dokonań cyfrowej animacji. Ten oscarowy efekt wykonała Industrial Light & Magic pod wodzą Dennisa Murena. Jego realizacja trwała aż siedem miesięcy, zaś cała scena została przez Camerona napisana tak, by w razie niepowodzenia można ją było bez problemu wyrzucić ze scenariusza. Tak się na szczęście nie stało.

Szklana pułapka 2
(1990)
reżyseria – Renny Harlin
efekty specjalne – Michael J. McAlister

Katapultowanie się McClane’a

John McClane zostaje uwięziony w mającym wybuchnąć samolocie, otoczonym przez ludzi płk. Stewarta. McClane’a z objęć śmierci wyprowadza katapulta, wyrzucająca go w momencie eksplozji maszyny… Doskonały sequel “Szklanej pułapki” obfitował w znakomite, klasyczne już dziś sceny akcji. Większość z nich, w tym także opisywany wybuch, można włożyć między bajki, lecz nie sposób odmówić Harlinowi piekielnego zmysłu wizualnego. Bruce’a Willisa w fotelu pilota nakręcono na niebieskim tle i nałożono na obraz eksplodującej miniatury samolotu. Ujęcie to wygląda imponująco, choć niezbyt poważnie, jak gdyby pochodziło z kolejnego filmu Willisa “Hudson Hawk”.

Edward Nożycoręki
(1990)
reżyseria – Tim Burton
efekty specjalne – Stan Winston, Ve Neill, Mark Stetson

Tytułowy bohater

Szalony naukowiec stworzył sztucznego człowieka, lecz umarł, zanim nożyce zamienił w ludzkie dłonie. Edward zostaje odkryty w zamku wynalazcy i sprowadzony do pobliskiego miasteczka… Wzruszająca baśń Tima Burtona, który połączył swą fascynację monster-movies z przepiękną i gorzką opowieścią o miłości i tolerancji, to solowy popis Johnny’ego Deppa, który pod okiem mistrza Stana Winstona przedzierzgnął się w pokracznego stwora z nożycami zamiast rąk. Ten właśnie wyjątkowy element mechaniczny był na planie obsługiwany przez aktora, który w uciążliwej charakteryzacji i ciasnym kostiumie musiał opanować sztukę posługiwania się ostrymi rekwizytami.

Pamięć absolutna
(1990)
reżyseria – Paul Verhoeven
efekty specjalne – Rob Bottin, Eric Brevig

Rozstąpienie się głowy

Gruba Dama ma poważne problemy z zameldowaniem się marsjańskiemu celnikowi. Coś zaczyna szwankować we wnętrzu jej głowy. Na oczach wszystkich głowa Grubej Damy rozstępuje się, zaś z jej wnętrza ujawnia się Douglas Quaid… Superwidowisko Paula Verhoevena, w którym wykorzystano wszystkie wówczas dostępne efekty, zawierało mnóstwo scen-perełek. Do takiej zalicza się także scena z głową Grubej Damy. Efekt ten wykonano za pomocą animatronicznego modelu Roba Bottina, wprawionego w ruch dzięki udoskonalonej animacji poklatkowej. Pomimo że Bottinowi nie do końca udał się model głowy Arniego, scena ta nadal robi wrażenie swą śmiałością.

Terminator 2
(1991)
reżyseria – James Cameron
efekty specjalne – Dennis Muren, Stan Winston

Płynny metal

John Connor i Terminator, uwalniając Sarah Connor ze szpitala w Pescadero, muszą stawić czoło nie tylko strażnikom i pielęgniarzom, lecz także robotowi T-1000, dla którego nawet kraty nie stanowią żadnej bariery… Zrealizowana siedem lat po “Terminatorze” kontynuacja walki ludzi z maszynami zaowocowała jednym z najwspanialszych filmów SF w historii kina. James Cameron, oprócz wciągającej, pełnej zwrotów akcji, postarał się także o prezentację najnowszych wówczas technologii efektów wizualnych i animatronicznych. Przejście T-1000 przez kraty wykonano dzięki nałożeniu obrazu głowy Roberta Patricka na jego cyfrowy model w programie animacyjnym Make Sticky.

Piękna i Bestia
(1991)
reżyseria – Gary Trousdale, Kirk Wise
efekty specjalne – Dave Bossert, Barry Cook, Randy Fullmer, Jim Hillin

Taniec w sali balowej

Disneyowska wersja klasycznej opowieści Jeanne-Marie Leprince de Beaumont przeszła do historii m.in. dzięki zaawansowanemu użyciu Computer Assisted Production System, opracowanej w laboratoriach Pixara technologii łączenia rysunkowej animacji i cyfrowego środowiska 3D. Użyto jej w scenie tańca tytułowej pary w sali balowej. Uzyskano w ten sposób głębię scenografii i dynamikę ruchu wirtualnej kamery, niemożliwą do osiagnięcia żadnymi klasycznymi metodami. Technika CAPS wkrótce została rozwinięta w kolejnych, nie tylko disneyowskich filmach rysunkowych.

Ze śmiercią jej do twarzy
(1992)
reżyseria – Robert Zemeckis
efekty specjalne – Ken Ralston, Tom Woodruff Jr, Alec Gillis

Madeline Ashton z przekręconą głową

Typowa małżeńska kłótnia kończy się zrzuceniem żony ze schodów. Lecz jej żywot wcale się na tym nie kończy, wręcz przeciwnie – ze śmiercią jej bardzo do twarzy, nawet gdy twarz po upadku jest przekręcona o 180′ względem reszty ciała… Czarna komedia Roberta Zemeckisa o wiecznej młodości za wszelką cenę była pierwszym w historii kina pokazem cyfrowo wygenerowanej ludzkej skóry. Meryl Streep grała tę scenę dwukrotnie. Najpierw jako tułów z niebieską czapeczką na głowie, a następnie tylko jako głowa w niebieskim ubraniu na stanowisku blue-screenowym. Reszta to komputerowe, interakcyjne połączenie obu tych obrazów, nagrodzone Oscarem w 1993 roku.

Kosiarz umysłów
(1992)
reżyseria – Brett Leonard
efekty specjalne – Francesco Chiarini, Alex Funke

Wirtualna rzeczywistość

Dr Lawrence Angelo testuje na mało rozgarniętym ogrodniku swój wynalazek wirtualnej rzeczywistości. Szpikowany narkotykami i komputerową iluzją umysł Jobe’a stopniowo wymyka się spod kontroli… Niskobudżetowy film Bretta Leonarda to pionierska w filmie fabularnym prezentacja fascynującego wynalazku wirtualnej rzeczywistości. Animatorzy z Angel Studios, Xaos i Homer & Associates wygenerowali m.in. za pomocą efektów cząsteczkowych 20 minut niespotykanej dotąd jakości wizualnej. W szerokim zakresie wykorzystano też technikę przechwytywania ruchu. Kreacja momentami wręcz poetycko pięknych scen zajęła osiem miesięcy pracy.

Park jurajski
(1993)
reżyseria – Steven Spielberg
efekty specjalne – Dennis Muren, Stan Winston, Michael Lantieri, Phil Tippett

Dinozaury

Milioner z wyobraźnią buduje ogród botaniczny z atrakcją w postaci prehistorycznych gadów, przywróconych do życia dzięki cudom medycyny. Lecz dinozaury nie mają ochoty żyć za ogrodzeniem… Steven Spielberg chciał początkowo użyć animacji poklatkowej, by pokazać na ekranie ożywione dinozaury. Lecz Dennis Muren z ILM wykorzystał najnowsze zdobycze cyfrowej animacji i łatwo przekonał Spielberga do przestawienia się na nową technologię. Rewolucyjny pokaz cyfrowych cudów z Industrial Light & Magic (ok. 80 ujęć), wzbogacono animatronicznymi modelami Stana Winstona. “Park jurajski” zdobył Oscara za efekty wizualne.