100 najważniejszych efektów w historii kina

Lensman
(1984)
reżyseria – Kazuyuki Hirokawa, Yoshiaki Kawajiri
efekty specjalne – Theresa Ellis

Pierwsza cyfrowa animacja w anime

Umierający Lensman przekazuje młodemu chłopakowi Kimballowi Kinnisonowi swoje soczewki, zawierające informacje dla admirała Haynesa z Galaktycznego Patrolu, potrzebne do zniszczenia kosmicznych najeźdźców Boskonów… Dokonana przez wytwórnię Toho adaptacja klasycznej powieści E.E. “Doca” Smitha, nieoczekiwanie dla czytelników poszła w stronę “Gwiezdnych wojen”. Po raz pierwszy w historii filmu animowanego dokonano tu połączenia tradycyjnych rysunków i cyfrowej animacji. W komputerach wykonano m.in. statki kosmiczne, różne efekty wizualne czy wiry różnokolorowych kształtów. Animację wykonano w Mad House Ltd, firmie współreżysera Yoshiaki Kawajiri.

Powrót do przyszłości
(1985)
reżyseria – Robert Zemeckis
efekty specjalne – Ken Ralston

Pierwsze zniknięcie DeLoreana

Trwa pokaz najnowszego wynalazku Doca Browna. Wehikuł czasu w postaci samochodu rozpędza się do 88 mil na godzinę. Tuż przed Brownem i Martym, DeLorean znika w kuli światła, zostawiając za sobą dwa ogniste ślady… Pierwszy wielki przebój kasowy Roberta Zemeckisa w niezwykle pomysłowy sposób połączył przygodową opowieść z paradoksami fizyki teoretycznej. Oszczędne dawkowanie efektów wizualnych przełożyło się na ich jakość i siłę oddziaływania. Scenę zniknięcia DeLoreana poskładano z ujęć samochodu, pustego parkingu, aktorów, oraz niezależnie nakręconych wybuchów. Odwracający się Marty i Doc zostali sfilmowani na niebieskim tle.

Piramida strachu
(1985)
reżyseria – Barry Levinson
efekty specjalne – Dennis Muren, John Lasseter

Rycerz schodzący z witraża

Trafiony zatrutą strzałką ksiądz doznaje halucynacyjnej wizji rycerza, który zszedł z kościelnego witraża… Rycerz ten jest pierwszą postacią w historii kina, która w całości powstała dzięki cyfrowej animacji. Ten zdumiewający jak na połowę lat 80. efekt wykonali ci sami ludzie, którzy wiele lat później stworzyli “Toy Story”. Zanim Pixar Animation Studios stało się potentatem na polu kinowych filmów animowanych, do 1986 roku było częścią lucasowskiej Industrial Light & Magic, zajmującą się nową wówczas gałęzią przemysłu filmowego – obrazami tworzonymi bez udziału kamery filmowej. Animację rycerza wykonano na podstawie odwzorowania ruchu z roboczych zdjęć z udziałem człowieka.

Obcy – decydujące starcie
(1986)
reżyseria – James Cameron
efekty specjalne – Stan Winston, Robert Skotak, Dennis Skotak, John Richardson

Ripley vs. Królowa Obcych

“Get away from her, you bitch!” – tymi słowami nieustraszona por. Ellen Ripley, uzbrojona w ładowarkę, przystępuje do tytanicznej walki z olbrzymią Królową Obcych na pokładzie statku Sulaco. James Cameron w dwa lata po “Terminatorze” ustanowił kolejny kanon w batalistycznej odmianie SF, reżyserując sequel filmu Ridleya Scotta. Realizacja tej zapierającej dech sekwencji to połączenie ujęć aktorskich, w których wykorzystano czterometrowy, animatroniczny model Alien Queen oraz ujęć z półmetrowymi miniaturami zarówno potwora, jak i samej Ripley. Efekty specjalne w połączeniu z efektami dźwiękowymi i wspaniałym montażem do dziś budzą podziw i grozę.

Mucha
(1986)
reżyseria – David Cronenberg
efekty specjalne – Chris Walas

Przemiana Brundle’a w muchę

Naukowiec Seth Brundle, wykonując na samym sobie eksperyment teleportacji, nie zauważył, że razem z nim przerzucona została mucha. W trakcie teleportacji jej struktura molekularna została połączona z ludzką. Brundle z dnia na dzień obserwuje na własnym ciele przerażające skutki powolnej przemiany w dwumetrową muchę… Remake filmu Kurta Neumanna z 1958 roku z iście medyczną precyzją ukazuje fizyczne i mentalne aspekty zamiany człowieka w owada. Nagrodzona Oscarem charakteryzacja Chrisa Walasa to przykład krańcowej perfekcji, do jakiej można dojść, podejmując niemal obsesyjnie dokładną ekranową dekonstrukcję ludzkiego ciała, należącego do Jeffa Goldbluma.

The Great Mouse Detective
(1986)
reżyseria – Ron Clements, Burny Mattinson
David Michener, John Musker
efekty specjalne – Tad A. Gielow, Mark Dindal, Ted Kierscey

Pierwsza cyfrowa animacja w disneyowskim filmie rysunkowym

Mysi detektyw Basil rozwiązuje kryminalną zagadkę w wiktoriańskim Londynie… 26. pełnometrażowa bajka Disneya zawiera pierwszą w historii tej firmy fuzję rysunków i cyfrowej animacji. Choć rok wcześniej w disneyowskim “The Black Cauldron” po raz pierwszy wykorzystano obiekty cyfrowe, to jednak w “The Great Mouse Detective” po raz pierwszy grafikę 3D poddano animacji. Były to 54 elementy słynnego zegara Big Ben, wśród których rozgrywa się finałowy pościg filmu. Kolejne klatki powstały jako grafika siatkowa, którą przeniesiono na celuloid i ręcznie pokolorowano, dodając sylwetki postaci. Dopiero pięć lat później opracowano CAPS, cyfrową metodę łączenia rysunków i CGI.

Hellraiser
(1987)
reżyseria – Clive Barker
efekty specjalne – Bob Keen, Geoff Portass

Powrót Franka

Krople krwi spływają pod podłogę domu. Spod desek wychodzi szkielet ludzkich nóg, powoli łączący się w jeden organizm. Kręgosłup wbija się w mózg. Narządy wewnętrzne wśród kałuż krwi wracają na swe miejsce. Frank powraca z piekielnych zaświatów, miejsca w którym rządzą Cenobici… Pełnometrażowy debiut Clive’a Barkera to pokaz rzetelnie obrzydliwych efektów charakteryzatorskich i animatronicznych Boba Keena. Scenę tę wykonano dzięki m.in. odwróceniu i znacznemu przyspieszeniu ruchu taśmy, na której rejestrowano powolny rozpad sztucznych narządów. Ta odwrotna wersja rozkładu ludzkiego ciała nawet dziś wygląda imponująco.

Predator
(1987)
reżyseria – John McTiernan
efekty specjalne – Stan Winston, Joel Hynek, Robert M. Greenberg

Niewidzialność Predatora

Amerykańscy komandosi lądują w środkowo-amerykańskiej dżungli, by rozwiązać konflikt zbrojny. Tymczasem znacznie poważniejsze zagrożenie przybyło z kosmosu. Niewidzialny potwór dziesiątkuje żołnierzy… “Predator” w sensacyjnej odmianie kina SF, oprócz superhero Schwarzeneggera, zaoferował także rzadką wersję przybysza z kosmosu, jako po prostu łowcy na polowaniu. Jego wygląd zaprojektował Stan Winston przy niewielkiej pomocy Jamesa Camerona. Efekt niewidzialności uzyskano przez pracochłonną zabawę z przezroczystymi maskami, zniekształcającymi obraz z kilkuklatkowymi opóźnieniami.

Robocop
(1987)
reżyseria – Paul Verhoeven
efekty specjalne – Rob Bottin, Peter Kuran, Dale Martin, Phil Tippett

Tytułowy bohater

Policjant Alex Murphy ginie z rąk okrutnych przestępców. Lecz dzięki naukowcom gliniarz wraca w stalowej powłoce cyborga Robocopa… Kreacją postaci Supergliny zajął się Rob Bottin, geniusz efektów mechanicznych i charakteryzacji specjalnej. Kostium Robocopa składał się z ubrania z uprzężą, do której przyczepiono elementy pancerza wykonane z włókna szklanego. Całość ważyła niemal tyle, co noszący ją Peter Weller. Charakteryzację Roba Bottina można podziwiać w momencie zdjęcia hełmu przez Robocopa. Nagą twarz i mechaniczny tył głowy uzyskano dzięki lateksowi, który poszerzył twarz Petera Wellera, aby końcówki “skóry” zdawały się zachodzić na stalową potylicę.

Kto wrobił królika Rogera (1988)
reżyseria – Robert Zemeckis
efekty specjalne – Ken Ralston, George Gibbs, Richard Williams

Eddie vs. Roger

Rysunkowy królik Roger zostaje oskarżony o zamordowanie Marvina Acme, właściciela Animkowa. Jedynym sprzymierzeńcem niesłusznie ściganego królika jest prywatny detektyw Eddie Valliant, nie umiejący się opędzić od natrętnego Animka… Rewelacyjna bajka Roberta Zemeckisa, stanowiąca pastisz klasycznych amerykańskich kryminałów, to zdumiewające połączenie żywej akcji z rysunkowymi postaciami. Animki funkcjonują tu na równych zasadach co ludzie. Interakcji Animków z aktorami, dekoracjami i rekwizytami dokonano dzięki mechanicznym konstrukcjom, które następnie przykryto odręcznie malowanymi obrazkami, nałożonymi klatka po klatce na celuloid.