Kino europejskie: ANDRIEJ TARKOWSKI

Najważniejsze nagrody

1962 – Dziecko wojny – Złoty Lew na Festiwalu w Wenecji

1969 – Andriej Rublow – Nagroda FIPRESCI na Festiwalu w Cannes

1971 – Andriej Rublow – Nagroda Francuskiej Krytyki Filmowej dla najlepszego filmu zagranicznego

1972 – Solaris– Nagroda FIPRESCI oraz Grand Prix Jury na Festiwalu w Cannes

1980 – Stalker – Ecumenical Prize na Festiwalu w Cannes

1980 – Tarkowski zdobywa prestiżową Nagrodę im. Luchino Viscontiego za swój dotychczasowy dorobek filmowy

1983 – Nostalgia – Nagroda FIPRESCI dla najlepszego reżysera

1983 – Nostalgia – Ecumenical Prize dla filmu na Festiwalu w Cannes

1986 – Ofiarowanie – FIPRESCI Prize, Grand Prix Jury oraz Ecumenical Prize na Festiwalu w Cannes

1988 – Ofiarowanie – BAFTA Award dla najlepszego filmu zagranicznego

Podstawowe wyznaczniki stylu              

Tarkowski tworzył rodzaj intymnego kina autobiograficznego; nie pociągało go kino gatunków. Solaris czy Stalkera nie określał jako filmów z gatunku fantastyki. Uważał, że kino jest niezwykle pojemną formą sztuki, dlatego przy realizacji filmu zwracał uwagę, by nie posiadał on tych cech, które mocniej wiązałyby go z określonym gatunkiem.

Filmy Tarkowskiego są przykładem sztuki zaangażowanej w problemy społeczne natury duchowej. Ma ona za podstawowe zadanie usunąć panujący na świecie kryzys duchowy. Filmy Tarkowskiego pokazują brak prawdziwej duchowości we współczesnym świecie oraz nieudolność człowieka w dostosowaniu się do szybko rozwijającej się techniki.

Sztuka, jaką jest film, musi być w przekonaniu reżysera narodowa. Tarkowski czerpie z bogatych zasobów kultury narodowej Rosjan. Podkreśla ich naturalny potencjał duchowy płynący z religii. Filmy te przekazują ideę panslawizmu. W Andrieju Rublowie cerkiew, ikony oraz obrzędy średniowiecznej Rusi służą naszkicowaniu ukrytego w człowieku ideału moralnego. Rublow idzie symbolizowaną przez krzyż drogą cierpienia i rozwoju duchowego. W filmie przywołuje Tarkowski także charakterystyczny dla siebie motyw poświęcenia. Wyrzekając się samego siebie chrześcijanin otrzymuje dar wejrzenia w ukrytą i najwyższą tajemnicę ludzkiej egzystencji. Jest nią miłość Boga, dzięki której człowiek spełnia swoją własną istotę.

Tarkowski porusza w swoich filmach podstawowy problem człowieka, jaki określił mianem „kompleksu Tołstoja”. Człowiek jest rozdarty koniecznością życia w świecie materialnym, posiadając jednocześnie ideał duchowy. Ciało, będąc wyrazem materialnej, niedoskonałej strony naszego życia, reprezentuje człowieka wraz z jego ułomnością. Sprzymierzeńcem człowieka w jego walce jest sztuka. Takie rozumienie sztuki występuje m.in. w Małym marzycielu, Andrieju Rublowie czy Zwierciadle.