TYTUŁ POLSKI: Psychoza ROK PRODUKCJI: 1960 DYSTRYBUCJA W POLSCE: ITI REŻYSERIA: Alfred HitchcockWYSTĄPILI: Anthony Perkins Vera Miles Janet Leigh John Gavin Martin Balsam John McIntire Simon Oakland

Sekretarka Marion Crane postanawia radykalnie odmienić swoje życie, wykorzystując nadarzającą się okazję. Szef firmy, w której pracuje przekazuje jej niebagatelną kwotę 40 tysięcy dolarów do zdeponowania w banku. Mimo wyrzutów sumienia, Marion opuszcza miasto ze skradzioną gotówką. Po długiej podróży kolejnego wieczora zatrzymuje się w przydrożnym motelu Normana Batesa z postanowieniem powrotu do domu i oddania pieniędzy następnego ranka. Właściciel motelu jest wyraźnie zauroczony nową klientką; niestety, jego despotyczna matka ma zdecydowanie odmienne zdanie na jej temat. Konflikt gotowy. Absolutne arcydzieło. Klasyk geniusza reżyserii Alfreda Hitchcocka, który z wirtuozerią połączył takie gatunki jak thriller, dramat psychologiczny i klasyczny kryminał. Duża w tym zasługa świetnego scenariusza i odtwórcy roli Normana Batesa. Nieustające zwroty akcji, autentycznie niepokojąca muzyka (klasyk również!) oraz sceny, które przeszły do kanonu kinematografii (wielokrotnie cytowana scena pod prysznicem) dopełniają całości. Pozycja obowiązkowa.

TYTUŁ POLSKI: Psychoza II ROK PRODUKCJI: 1983 DYSTRYBUCJA W POLSCE: ITI REŻYSERIA: Richard FranklinWYSTĄPILI: Anthony Perkins Vera Miles Meg Tilly Robert Loggia Hugh Gillin Dennis Franz Claudia Bryar Ben Hartigan

Po 22 latach od serii morderstw do swej posiadłości powraca z zakładu psychiatrycznego Norman Bates. Wydaje się, że jest wyleczony. W powrocie do społeczeństwa ma mu pomóc praca w pobliskim barze pana Statlera, gdzie zaprzyjaźnia się z kelnerką Mary. Tymczasem Lila Loomis (wcześniej znana jako Lila Crane), siostra zamordowanej Marion Crane, wszelkimi środkami próbuje wymusić na władzach ponowne zamknięcie Normana w zakładzie. Chwyta się nawet tak radykalnych środków, jak prowokacja. Kontynuując klasyczną Psychozę, reżyser Richard Franklin podjął się piekielnie trudnego zadania. Dorównać Hitchowi się nie udało, ale film Psychoza II jest zaskakująco dobry. Powstała wariacja na temat dalszych losów Normana, pełna suspensu i kilku niezłych zwrotów akcji, jednak pozbawiona wielu niuansów, podtekstów i głębi, której niewątpliwie oryginałowi nie brakuje. Warto zwrócić uwagę na nowe fakty z życia Batesa, które ubarwiają tę niezwykłą postać.

TYTUŁ POLSKI: Psychoza III ROK PRODUKCJI: 1986 DYSTRYBUCJA W POLSCE: brak REŻYSERIA: Anthony PerkinsWYSTĄPILI: Anthony Perkins Jeff Fahey Diana Scarwid Patience Cleveland Jack Murdock Roberta Maxwell Katt Shea

Przechodząca kryzys wiary zakonnica Maureen ucieka z klasztoru. Po wielu dniach ciężkiej podróży spotyka Duane’a Duke’a, który podwozi ją swym samochodem. Jego natarczywość jest dla Marueen nie do zniesienia. Po sprzeczce kobieta trafia do ponownie uruchomionego motelu Batesa. Okazuje się, że Duke jest jego pracownikiem. Nowa mieszkanka motelu przypomina Normanowi Batesowi zamordowaną wiele lat temu Marion Crane, co powoli przywołuje wydarzenia z przeszłości. Tymczasem w mieście pojawia się wścibska dziennikarka, interesująca się zaginięciem Emmy Spool i jego ewentualnym sprawcą, Normanem. Film ten to tzw. „równia pochyła”, czyli obniżanie poziomu. Anthony Perkins debiutując w roli reżysera, nie popisał się, celując w dosłowności. Film wyraźnie kopiuje oryginał, co niestety kończy się źle. Scenariusz nie wciąga, jest nudny i pozbawiony aury tajemniczości i niepokoju. Jako ciekawostka film warty obejrzenia, ale thriller z niego żaden.

TYTUŁ POLSKI: Psychoza IV: Początek ROK PRODUKCJI: 1990 DYSTRYBUCJA W POLSCE: brak REŻYSERIA: Mick GarrisWYSTĄPILI: Anthony Perkins Ryan Finnigan Henry Thomas Olivia Hussey Warren Frost Cynthia Garris

Norman Bates mieszka teraz samotnie w przyjemnym mieszkaniu. Wyleczony niemal całkowicie uczy się na nowo życia. Chciałby zapomnieć o demonach przeszłości, które jednak ponownie wracają podczas słuchania pewnej audycji radiowej. Norman dzwoni do stacji, przedstawiając się jako Ed i na żywo na antenie rozmawia z prowadzącą o swym straszliwym dzieciństwie. Ta telewizyjna produkcja wyróżnia się na tle całej serii innym podejściem do tematu. Zmiana formuły była jedynym rozsądnym wyjściem. Zmęczony chorobą Anthony Perkins został odciążony dzięki wielu scenom retrospekcyjnym z młodymi aktorami w rolach Normana Batesa. Całość kuleje z powodu nieodczuwalnego klimatu, tak charakterystycznego dla całej serii. I brakuje tego przerażającego domu…

CIEKAWOSTKI:

• We wszystkich częściach Psycho wystąpił jedynie Anthony Perkins, dla którego rola Normana Batesa była rolą życia.
• Niemiecki neopunkowy zespół The Bates (znajoma nazwa?:) zrobił do covera utworu Michaela Jacksona „Billie Jean” teledysk, który jest skróconą i trochę zmienioną historią znaną z filmu Alfreda Hitchocka.
• Dwukrotnie w całym cyklu mogliśmy podziwiać Verę Miles (1,2) i Hugha Gilliana (2,3).
• Głos matki Normana należał do Virginii Gregg (1,2,3) oraz Paula Jasmina i Jeanette Nolan (1).
• Tradycyjnie już Alfred Hitchcock pojawił się w swoim filmie dosłownie na moment. W Psycho był „mężczyzną w kowbojskim kapeluszu”.
• W roli trzecioplanowej pojawiła się również Patricia Hitchcock – córka reżysera.
• Aby widzowie wybierający się na Psycho nie znali zakończenia, Alfred Hitchcock wykupił ogromną część nakładu książki Roberta Blocha, na podstawie której powstał film.
• Słynna „scena prysznicowa” była kręcona przez 7 dni, co ciekawe bez udziału Anthony’ego Perkinsa. Nie zawiera ona ujęć wbijania noża, ani ran na ciele Marion.
• W biurze Marion można zauważyć obrazy przedstawiające plenery przyszłych wydarzeń z udziałem panny Crane.
• Książkowy Norman Bates fizycznie jest przeciwieństwem filmowego.
• Film nakręcono w tonacji czarno-białej, gdyż Alfred Hitchcock uważał,
  

  że film mógłby być „za krwawy” w kolorze.

• Wersja telewizyjna Psycho II zawiera kilka dodanych scen.
• Zmieniono całkowicie początek w telewizyjnej wersji Psycho III, zrezygnowano z pierwszych słów zza kadru, czyli „Nie ma Boga”, oraz dodano narratora opowiadającego o przeszłości siostry Maureen.
• W 1987 roku Richard Rothstein wyreżyserował telewizyjny film Bates Motel, który nie jest oficjalną częścią cyklu. Opowiada o przyjacielu Batesa, Alexie, który po śmierci Normana otwiera ponownie słynny motel. Rolę Normana zagrał Kurt Paul, ten sam, który pojawił się w filmie Psycho IV: The Beginning jako Raymond Linette.
• Karkołomnego zadania podjął się w 1998 roku Gus Van Sant, kręcąc remake Psychozy (w polskim tłumaczeniu film dystrybuowany w Polsce pod tytułem Psychol). Film był dosłownie kopią oryginału. Te same ujęcia, te same ustawienia kamery, ta sama muzyka i te same dialogi
• Wszystko to w hołdzie Hitchowi. Jak się okazało i tym razem kopia pozostała jedynie kopią, wyblakłą w dodatku.

CZY BĘDZIE KOLEJNA CZĘŚĆ?

Jeden remake wystarczył. Od kilkunastu lat nikt nie chce babrać się w brudnym życiu Normana Batesa, bo w tym temacie zdecydowanie za dużo zostało powiedziane. Niemniej nie znamy dnia ni godziny.

Tekst z archiwum film.org.pl.