NAJCIEKAWSZE FILMY SURVIVALOWE. Żeby przetrwać i żyć, trzeba najpierw trochę umrzeć

Jeremiah Johnson (1972), Sydney Pollack

Co by było, gdyby ten film został wyreżyserowany np. przez Sama Peckinpaha, a nie Sydneya Pollacka? Pewnie byłby znacznie bardziej westernowy. A tak powstało znakomite i głębokie kino survivalowo-przygodowe, gdzie nie tylko pokazane są trudy przetrwania w niedostępnej dziczy, lecz także walka samotnego człowieka z doświadczeniem utraty najbliższych. Dodatkowo w filmie obecne są rozbudowane wątki relacji między białym człowiekiem a rdzennymi mieszkańcami Ameryki, które nie udają na siłę politycznej poprawności. Są po prostu nasiąknięte realizmem. Obydwie strony są brutalne. W tej nakręconej do granic absurdu spirali przemocy nieważne staje się, kto pierwszy zaczął. Najważniejsze, że wszyscy chcą za wszelką cenę przetrwać.

Planeta Małp (1968), Franklin J. Schaffner

Nieco inaczej problem zaprezentował Schaffner w Planecie Małp. W tym przypadku nowoczesny człowiek nagle zostaje odarty z wszelkich zdobyczy techniki i uwięziony w rzeczywistości, gdzie za istoty myślące uchodzą małpy. Przetrwanie głównego bohatera (w tej roli Charlton Heston bardziej przypomina neandertalczyka niż astronautę) zależy od tego, czy udowodni wysoko rozwiniętym małpom, że potrafi myśleć. Jak widać, w tym przypadku survival nie polega na jedzeniu korzonków i łapaniu ryb gołymi rękami w lodowatym strumieniu. O życiu decyduje inteligencja, sztuka dyplomacji i strategia w nierównej walce z pewną grupą owłosionych naczelnych, co do których spełniły się z nawiązką teorie Darwina.

127 godzin (2010), Danny Boyle

Przetrwanie czy też szeroko pojęty survival, zwłaszcza ten niezaplanowany, będący wynikiem zagubienia lub jakiegoś wypadku, często zawiera w sobie potężną dawkę samotności. W tym sensie ofiara, która za wszelką cenę chce przeżyć, jest pozostawiona sama wobec czynników, które wydają się nie do pokonania bez specjalistycznej pomocy. W tym sensie film 127 godzin z Jamesem Franco w roli głównej jest doskonałym i mocnym przedstawieniem nierównej walki o życie człowieka tym razem nie z naturą, lecz bardziej z losową sytuacją bez wyjścia. Oczywiście ten brak rozwiązania oraz wizja pewnej śmierci i tu ostatecznie przegrywają z chęcią życia górującą nad każdym lękiem, zasadą moralną i cierpieniem. Ręka zostaje przecież własnoręcznie odcięta.

K2 (1991), Franc Roddam

Istnieje poważna różnica między tzw. „przetrwaniem niezawinionym”, czyli zdarzeniem, gdy trzeba walczyć o swoje życie w sytuacji niezaplanowanej, a własną, racjonalną decyzją, żeby zetknąć się z potencjalnie śmiercionośnymi czynnikami w imię swoich ideałów, np. chęci zdobycia niebezpiecznego szczytu. Można by nawet stwierdzić, że alpiniści, którzy nagle stają się ofiarami górskich wypraw, powinni być lepiej przygotowani na to, że będą musieli intensywnie walczyć o przetrwanie. Warto jednak zobaczyć produkcję K2, by uświadomić sobie, że tak naprawdę nikt nie jest do końca przygotowany na walkę z Naturą, nieważne jak doskonale wcześniej się zabezpieczył.

Savage is Loose (1974), George C. Scott

Wracając do pytania z początku tekstu, czy pęd do życia jest właściwością człowieka, która nie ma nic wspólnego z jakąkolwiek moralnością, film w reżyserii George’a C. Scotta daje jasną i kontrowersyjną odpowiedź. Na przykładzie rodziny rozbitków widzimy, co dzieje się z człowiekiem, gdy umieści się go w sytuacji, gdzie liczba możliwych wyborów jest ograniczona do minimum. Normy moralne przestają cokolwiek znaczyć, gdy do głosu dochodzi dziki charakter pędu do życia. Wtedy nawet matka okazuje się atrakcyjną kobietą dla własnego syna. Posągowy George C. Scott w roli ojca rodziny, Johna, staje przed niewyobrażalną do zaakceptowania, w sensie naszych, europejskich norm, sytuacją. Walczy o dominację seksualną nad matką z własnym synem.