FILMOWE POSTACI NA MAŁEJ PRZESTRZENI. Ciasnota i klaustrofobia

Film wcale nie potrzebuje zmieniać miejsca akcji co kilka minut, żeby zainteresować widza. Wręcz przeciwnie, chaotyczne skakanie po krajach czy lokacjach często nie pozwala odpowiednio wybrzmieć żadnej z nich. Jedne z najbardziej pamiętnych tytułów to właśnie te, które zamykają swoich bohaterów na bardzo ograniczonej przestrzeni – czasem jest to dom, innym razem samochód, a niekiedy jeden pokój. Cały ciężar filmu leży wówczas na barkach scenarzysty i aktorów, którzy dominują nad resztą dzieła. To nie lada sztuka i nietrudno w ten sposób zwyczajnie zanudzić widza. Niezbędne stają się świetnie napisane dialogi i porywające postaci, które zastąpią nam piękne widoki, spektakularne sceny akcji, czy wizualną różnorodność. Odpowiedni kunszt jest jednak w stanie zaowocować obrazem, który porwie nas od pierwszych minut do samego końca. W tym zestawieniu prezentuję dwanaście (nieprzypadkowo właśnie tyle) takich tytułów – na pewno jednak nie wyczerpałem tematu, na co tradycyjnie możecie zwrócić uwagę w komentarzach!

Pojedynek

Tytułowy pojedynek rozgrywa się między dwójką mężczyzn, których łączy jedno – pociąg do tej samej kobiety. Zdradzany mąż i bezczelny kochanek stają w szranki, a miejscem ich starcia jest wystawna willa pierwszego z nich. To adaptacja sztuki teatralnej, a także remake filmu z 1972 roku. Co ciekawe, w tamtej wersji również występował Michael Caine, z tym że w roli kochanka. Niezwykle przewrotnym zabiegiem było postawienie go po przeciwnej stronie barykady, dzięki czemu mógł wcielić się w postać, która cztery dekady wcześniej była jego wrogiem. Cały konflikt jest oparty na zderzeniu charakterów i próbom przechytrzenia przeciwnika podstępem i intrygą. To fascynujący pokaz wielkiego aktorstwa i scenograficzna perełka. Dom, w którym rozgrywa się akcja zasługuje na miano osobnego bohatera, a zarówno Caine, jak i Jude Law hipnotyzują widza, cały czas próbując przeciągnąć go na swoją stronę. Któremu wychodzi to skuteczniej? Na to pytanie każdy musi odpowiedzieć samodzielnie.

Sunset Limited

Zderzenie światopoglądów – tak najtrafniej można podsumować konflikt rozgrywający się między dwójką mężczyzn siedzących w małym obskurnym mieszkaniu. Pierwszy (Samuel L. Jackson) jest osobą wierzącą w wartość życia i nadziei, podczas gdy drugi (Tommy Lee Jones) porzucił jakąkolwiek wiarę w celowość egzystencji i szansę na lepsze jutro. Mężczyźni są sobie obcy, a wydarzeniem, które zapoczątkowało ich interakcję, była próba samobójcza Białego, którą przerywa Czarny (tak zostali nazwani w sztuce teatralnej, której adaptacją jest film). Bohaterowie udają się do mieszkania tego drugiego i zaczynają dyskutować na temat swoich doświadczeń i życiowych przemyśleń. Czarny próbuje odwieść Białego od samobójstwa, a Biały obiera sobie za cel zniszczenie światopoglądu Czarnego. Ich konflikt jest w rzeczywistości reprezentacją dwóch odmiennych filozofii i obrazuje jak przeżycia kształtują człowieka. Głębokie refleksje po seansie gwarantowane.

Okno na podwórze

To nie bez powodu jeden z największych klasyków kina (co zresztą można powiedzieć o wielu dziełach Hitchcocka). Okno na podwórze porusza kwestię wojeryzmu, czyli typowej dla człowieka skłonności do podglądania innych, najlepiej podczas intymnych sytuacji. Według niejednej teorii kina to właśnie dzięki tej słabości darzymy dziesiąta muzę taką sympatią i zainteresowaniem, istnieje więc pewna przewrotność w zbudowaniu filmu wokół tego tematu. W efekcie powstał wybitny thriller, który w doskonały sposób trzyma w napięciu (potęgowanym przez poziom unieruchomienia i wynikającą z tego bezradność protagonisty) i wodzi widza za nos. Czy podglądany mężczyzna rzeczywiście jest mordercą? Paranoja głównego bohatera szybko udziela się również nam, a przedstawienie rzeczywistości z jego ograniczonego punktu widzenia bardzo w tym pomaga.

Locke

Jest coś hipnotyzującego w nocnej jeździe samochodem. Dookoła nas panuje ciemność, a świat zwalnia i wycisza się. W takich okolicznościach towarzyszymy protagoniście Locke przez niemal półtorej godziny. Podczas całego filmu oglądamy jak życie odpowiedzialnego pracownika, ciepłego ojca i kochającego męża rozpada się na kawałki. Podejmując decyzję o wzięciu odpowiedzialności za popełniony kilka miesięcy wcześniej błąd Ivan Locke wsiada do samochodu i jedzie do szpitala, żeby służyć jako wsparcie podczas porodu swojego nieślubnego dziecka. Wszystkie interakcje z kluczowymi dla niego osobami mają miejsce podczas rozmów telefonicznych, a my pozostajemy milczącymi świadkami tej intymnej sytuacji. Tom Hardy prezentuje tu być może najlepszą rolę w całej swojej karierze i sprawia, że do samego końca chłoniemy każdą scenę zafascynowani tym spektaklem jednego aktora.

Rzeź

Kolejna adaptacja sztuki i świetne przedstawienie małostkowości człowieka. Kiedy dwójka chłopców wszczyna bójkę w parku, ich rodzice postanawiają się spotkać, żeby przedyskutować całą sprawę. Sztuczne uprzejmości szybko jednak ustępują pasywnej agresji i osobistym atakom, a cała czwórka rozmówców wchodzi ze sobą w rozmaite konflikty. Opanowanie i dobre maniery okazują się nędznym kamuflażem prawdziwej ludzkiej natury, która zmienia zwykłe spotkanie w tytułową rzeź. Całość posiada niezwykle ironiczny wydźwięk, gdyż kiedy dorośli kompromitują się i nie potrafią dojść do porozumienia, dwójka chłopców ot tak załatwia sprawę między sobą.

Dwunastu gniewnych ludzi

Powiedzieć, że Dwunastu gniewnych ludzi to jedno z największych arcydzieł kinematografii to truizm. Wiem o tym ja, wiesz o tym ty, wie o tym sąsiad i jego pies. Jak więc mogłoby zabraknąć tego filmu w moim zestawieniu? Niemalże cała akcja dzieła ma miejsce w dusznej sali, w której tytułowi bohaterowie próbują ustalić, czy sądzony chłopak rzeczywiście popełnił morderstwo. Werdykt początkowo jest niemal jednoznaczny, a sprzeciwia mu się tylko jeden mężczyzna. Próbuje on przekonać pozostałych do tego, że istnieją powody, by podawać w wątpliwość winę domniemanego sprawcy. Wyrokiem za morderstwo jest śmierć, więc stawka jest tak wysoka, jak to tylko możliwe. Reżyser Sidney Lumet bezbłędnie oddał ciasnotę dusznej sali, w której spoceni (akcja ma miejsce podczas rekordowych upałów) i sfrustrowani bohaterowie ujawniają swoje poglądy i uprzedzenia. Imponujące długie ujęcia, świetnie napisane i zagrane postaci, wiarygodny i żywy konflikt – to po prostu perfekcja.