CZERWONE DYWANY, SZKLANE EKRANY. Ludzie kina, którzy pracowali w telewizji

Kino i telewizja rządzą się odmiennymi regułami, a na przestrzeni dekad nierzadko bywały postrzegane jako media ze sobą rywalizujące. Współcześnie coraz bardziej zaciera się granica jakościowa (a za sprawą serwisów streamingowych również i stylistyczna) pomiędzy kinem a telewizją, tak samo jak powoli w niebyt odchodzi funkcjonujący jeszcze niedawno podział “specjalizacji” na pracę w kinie lub telewizji. W tym kontekście warto przypomnieć, że łączenie działalności na polu filmów kinowych oraz produkcji telewizyjnych nie jest wcale rzadkością dla ludzi filmu – również tych największych. Poniżej prezentuję wybór dziesięciu przykładów uznanych i sławnych twórców filmowych, którzy mają w swojej karierze mniej lub bardziej znaczące przygody z rynkiem telewizyjnym.

Na wstępie uprzedzam – na liście tej nie znalazł się David Fincher. Zdecydowałem się na jego wyłączenie w ramach nieco konserwatywnego podejścia do terminu “produkcja telewizyjna”, rozumianego jako twórczość realizowana dla stacji telewizyjnej emitowanej w sposób klasyczny z intencją emisji w kanale telewizyjnym, a nie na platformie streamingowej. Nie chodzi mi o puryzm klasyfikacyjny, ale wyodrębnienie rynku serwisów typu Netflix jako jeszcze innego zjawiska niż telewizja, o której mowa. Pamiętamy, że Fincher nakręcił House of Cards i Mindhuntera – tę listę oddajmy jednak innym, rzadziej przytaczanym w ostatnich latach w kontekście seriali twórcom.

Alfred Hitchcock

Mistrz suspensu to jeden z najbardziej jaskrawych przykładów harmonijnego łączenia twórczości na polu kina i telewizji w drodze do kultowego statusu. Jednym z najważniejszych dokonań legendy kinematografii i twórcy wielu wybitnych dzieł kinowych jest przecież serial Alfred Hitchcock przedstawia emitowany od 1957 roku, uznawany do dziś za klasykę kryminału. Choć poszczególne epizody reżyserowane były przez innych twórców, a autor Psychozy „jedynie” patronował całości i występował jako gospodarz programu, to właśnie jego charyzma i popkulturowa wrażliwość były machiną napędzającą sukces serialu. W 1962 roku seria została przemianowana na Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem i w tym zmienionym formacie (z dłuższymi odcinkami) przetrwała do 1965 roku. W międzyczasie Hitchcock współtworzył emitowany w latach 1957-1958 serial Suspicion oraz wyreżyserował odcinek antologii Startime. W czasach, gdy telewizja przejmowała coraz bardziej prymat w kulturotwórczym kreowaniu masowej wyobraźni od kinowych sal, zaangażowanie Hitchcocka w projekty na małym ekranie było nie tylko przykładem jakościowego wymiaru telewizyjnej rozrywki, ale również przyczyniło się do narodzin legendy reżysera, który dzięki wyraźnemu zaznaczeniu swojej osoby (nawet bardziej niż twórczości) w telewizji mógł mocniej zapisać się w masowej świadomości.

Robert Altman

Kariera Roberta Altmana układała się w sposób, który daleki był od ideału. Zanim pochodzący z Kansas filmowiec zyskał rozgłos pod sam koniec lat 60. i wyrobił sobie pozycję jednego z najwybitniejszych amerykańskich reżyserów, musiał przebyć długą drogę, prowadzącą nierzadko przez rozczarowania i żmudne zyskiwanie pozycji oraz dorobku. W latach 50. i 60. Altman, niemogący przebić się do filmowego mainstreamu, aktywny był głównie na polu twórczości telewizyjnej. Przyszły twórca MASH zajmował się przede wszystkim reżyserowaniem odcinków serii takich jak Bonanza czy Combat!. Bramą do dość bogatej we współtworzone projekty kariery telewizyjnej była rekrutacja Altmana do reżyserii w cyklu Alfred Hitchcock przedstawia, z czego zrezygnował jednak po zaledwie dwóch odcinkach. Dokonania Altmana na małym ekranie zapisały się w historii kina i jego biografii zdecydowanie słabiej niż rozpędzona po 1970 roku kariera reżysera autorskich produkcji kinowych, jednak warto pamiętać o ponad dziesięcioletnim epizodzie, gdy twórca ten był przede wszystkim telewizyjnym rzemieślnikiem. Z jednej strony doświadczenia zdobyte na planie telewizyjnym pozwoliły Altmanowi na rozwinięcie warsztatu, który wykorzystał on potem w swoich artystycznych wojażach, z drugiej zaś praca w telewizji pozwoliła mu się utrzymać po niezbyt obiecujących początkach w branży.

Cary Fukunaga

Fukunaga to współautor jednego z większych współczesnych telewizyjnych fenomenów – serialu HBO Detektyw. Mając na koncie dwa dobrze przyjęte filmy pełnometrażowe, w 2014 roku Kalifornijczyk stanął za kamerą we wszystkich ośmiu odcinkach pierwszego sezonu serialu Nica Pizzolatta. To temu – pod pewnym względem przełomowemu – zabiegowi przypisuje się część sukcesu, który odniósł Detektyw. Choć być może nie otworzyło to młodemu reżyserowi drzwi do zawrotnej kariery – później stworzył on Beasts of No Nation oraz miniserial Maniac dla Netflixa – to na pewno ze względu na jakość pracy, jaką wykonał dla telewizyjnego show Fukunaga, jest warta zauważenia i wskazuje na współczesny trend zacierania się i tak już rozmytych granic między małym a dużym ekranem – reżyserska robota Fukunagi z Detektywa stanowi przecież bardzo istotny wpis w jego CV, wart nie mniejszej uwagi niż dorobek kinowy. Widać na tym przykładzie, że rzemiosło kręcenia filmów jest w zasadzie zawsze tym samym, niezależnie od formy i kanału dystrybucji, a współpraca ludzi kina z telewizją może przynosić dla obydwu stron wspaniałe korzyści.