Festiwal w Cannes ceni wystawne superprodukcje. Złotą Palmą ozdobiony został Sobowtór Akiry Kurosawy czy Czas apokalipsy Francisa Forda Coppoli. Festiwal w Cannes nagradza też filmy skromne i kameralne: Rosettę braci Dardenne czy Klasę Laurenta Canteta. Festiwal w Cannes dynamicznie reaguje na nowe filmowe nurty i nowe pomysły na kino. Ze Złotą Palmą wyjechał Lars von Trier za Tańcząc w ciemnościach i Cristian Mungiu za 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni. Festiwal w Cannes lubi kontrowersje, zamieszanie i gorączkową dyskusję o kinie. Wywołały je zwycięstwa m.in. Pod słońcem szatana, Pulp Fiction czy Fahrenheit 9/11.

Festiwal w Cannes promuje filmowych autorów, a w optyce organizatorów to reżyser(ka) jest zawsze największą gwiazdą. Jane Campion, Quentin Tarantino, Federico Fellini, Orson Welles, Michelangelo Antonioni, Martin Scorsese, bracia Coen, David Lynch, Michael Haneke. Wszyscy ci twórcy zdobywali Złotą Palmę, będąc u szczytu kreatywnych sił i często za swoje najdoskonalsze filmy. Chyba żaden inny festiwal czy rozdanie nagród nie mogą pochwalić się takim refleksem. Festiwal w Cannes nadaje ton światowemu kinu. Jego logo gwarantuje kino jakości: niezależnie od gatunku, budżetowych możliwości,  autorskich czy komercyjnych ambicji.

W zestawieniu przypominamy nie tylko wszystkich laureatów głównej nagrody, ale także ich najpoważniejszych konkurentów. W niektórych edycjach o Złotą Palmę walczyli ze sobą prawdziwi giganci X Muzy. Pamiętamy również o polskim kinie, które choćby w latach 60. i 70. regularnie miało swojego reprezentanta w konkursie, czasem nawet dwóch! Nie mogliśmy też pominąć klimatycznych festiwalowych plakatów, niejednokrotnie będącymi prawdziwymi dziełami sztuki.

 1939

Union Pacific, reż. Cecil B. DeMille (USA)

Pierwsza edycja festiwalu rozpocząć się miała 1 września 1939 roku. Obok Union Pacific w głównej selekcji znalazły się również amerykańskie klasyki, takie jak Czarnoksiężnik z krainy Oz Victora Fleminga czy Tylko aniołowie mają skrzydła Howarda Hawksa. W obliczu wybuchu wybuchu II wojny światowej otwarcie festiwalu najpierw zostało przesunięte o dziesięć dni, a później, za sprawą wojskowej mobilizacji, pierwsza edycja w ogóle nie wystartowała. Co ciekawe, Złota Palma dla Union Pacific w reżyserii Cecila B. DeMille’a została wręczona retrospektywnie, podczas festiwalu w 2002 roku.

1940-1945

Festiwal nie odbył się.

1946

Skandal, reż. Alf Sjöberg (Szwecja) / Stracony weekend, reż. Billy Wilder (Stany Zjednoczone), Czerwona ziemia, reż. Bodil Ipsen i Lau Jr. Lauritzen (Dania) / Miasto na dole, reż. Chetan Anand (Indie) / Spotkanie, reż. David Lean (Wielka Brytania) / Maria Candelaria, reż. Emilio Fernández (Meksyk) / Wielki przełom, reż. Fridrich Ermler (ZSRR) / Symfonia pastoralna, reż. Jean Delannoy (Francja) / Ostatnia szansa, reż. Leopold Lindtberg (Szwajcaria) / Ludzie bez skrzydeł, reż. František Čáp (Czechosłowacja) / Rzym, miasto otwarte, reż. Roberto Rossellini (Włochy) / Bitwa o szyny (Francja), reż. René Clément (International Jury Prize)

Przewodniczący jury: Georges Huisman (twórca festiwalu)

Formalnie druga edycja festiwalu w Cannes, choć praktycznie pierwsza. Przypominająca raczej przegląd filmów (jedenaście filmów dostało nagrodę Grand Prix) niż konkurs, na którym wyłoniona zostaje najlepsza produkcja. Bitwę o szyny René Clémenta uhonorowano Nagrodą Międzynarodowego Jury oraz laurem za reżyserię. Z nagrodami Grand Prix wyjechały między innymi takie tuzy jak: Rzym, miasto otwarte Roberto Rosselliniego, Spotkanie Davida Leana czy oscarowy zwycięzca, czyli Stracony weekend Billy’ego Wildera. 1946 był naprawdę wielkim rokiem dla kina.

1947

Rewia na Broadwayu, reż. Vincente Minnelli (USA) / Dumbo, reż. Ben Sharpsteen (USA) / Potępieńcy, reż. René Clément (Francja) / Antoni i Antonina, reż. Jacques Becker (Francja) / Krzyżowy ogień, reż. Edward Dmytryk (USA)

Przewodniczący jury: Georges Huisman

Druga edycja festiwalu w Cannes przypominała amerykańskie Złote Globy. Przyznane nagrody Grand Prix podzieliły filmy na gatunki. Rewia na Broadwayu wygrała jako najlepszy musical/komedia, Dumbo Walta Disneya jako film animowany, Potępieńcy jako film przygodowy i policyjny, Antonia i Antonina w kategorii filmu psychologicznego i miłosnego, a Krzyżowy ogień za film społeczny.

1948

Festiwal nie odbył się.

1949

Trzeci człowiek, reż. Carol Reed (Wielka Brytania)

Przewodniczący jury: Georges Huisman

Trzecia pełnoprawna edycja festiwalu w Cannes zebrała w konkursie aż 30 tytułów pełnometrażowych, zrealizowanych przez takie tuzy, jak Joseph L. Mankiewicz (Dom ludzi obcych), Michelangelo Antonioni (Miłosne kłamstwa), David Lean (Namiętni przyjaciele) czy Giuseppe De Santis (Gorzki ryż, czołowe dzieło włoskiego neorealizmu). Grand Prix zdobył jednak ktoś zupełnie inny – Brytyjczyk Carol Reed, już wówczas znany jako specjalista od czarnego kryminału. Jego Trzeci człowiek zachwycił jury i zdobył główny laur konkursu. Co ciekawe, w kategorii filmów krótkometrażowych nagrodę za zdjęcia otrzymał reportaż Wielki Redyk Stanisława Możdżeńskiego, opowiadający o… gospodarce pastewnej na Podhalu.

1950

Festiwal nie odbył się.

1951

Panna Julia, reż. Alf Sjöberg (Szwecja) / Cud w Mediolanie, reż. Vittorio De Sica (Włochy)

Przewodniczący jury: André Maurois (pisarz)

Czwarta edycja festiwalu w Cannes odbyła się po kolejnej rocznej przerwie i była już wyraźną zapowiedzią tego, jakim statusem będzie cieszyła się ta impreza w przyszłości. Ponownie w konkursie roiło się od reżyserskich tuzów – Joseph L. Mankiewicz przywiózł na Lazurowe Wybrzeże dzisiejszy hollywoodzki klasyk Wszystko o Ewie, a Vittorio De Sica przedstawił światu jedno z kluczowych dzieł włoskiego neorealizmu, czyli Cud w Mediolanie. To właśnie ten wzruszający dramat oraz adaptacja powieści Strindberga Panna Julia w reżyserii Alfa Sjöberga zostały wyróżnione Grand Prix. W konkursie znalazło się miejsce dla polskiego tytułu – Robinsona warszawskiego Jerzego Zarzyckiego – a także dla zdobywcy Złotego Niedźwiedzia w Berlinie, szwajcarskiego Die Vier im Jeep Leopolda Lindtberga. Dziś to nie do pomyślenia, by zwycięzca niemieckiego festiwalu mógł startować w innej prestiżowej imprezie.

1952

Otello, reż. Orson Welles (USA) / Nadziei za dwa grosze, reż. Renato Castellani (Włochy)

Przewodniczący jury: Maurice Genevoix (pisarz)

Dopiero po raz drugi w historii canneńskiego festiwalu udało się zorganizować dwie edycje z rzędu i był to kolejny przypadek podwójnego zwycięzcy – a także kolejny wielki triumf nurtu włoskiego neorealizmu. Ach, co to był za konkurs! Z jednej strony wielkie produkcje z USA – Amerykanin w Paryżu Vincente Minnellego czy Viva Zapata! Elii Kazana – z drugiej zaś nieporównywalnie mniejsze i nieco już dziś zapomniane filmy, jak Opowieść o księciu Genjim Kôzaburô Yoshimury czy Płacz, ukochany kraju Zoltana Kordy z Sidneyem Poitierem w roli głównej. Grand Prix powędrowało do Orsona Wellesa za Otella oraz do Renato Castellaniego za Nadziei za dwa grosze, a w konkursie filmów krótkometrażowych znalazło się miejsce dla… Toma i Jerry’ego i kreskówki Dwaj myszkieterowie!

1953

Cena strachu, reż. Henri-Georges Clouzot (Francja)

Przewodniczący jury: Jean Cocteau (reżyser)

Razem ze zwycięską Ceną strachu w konkursie znalazł się disneyowski Piotruś Pan, On Luisa Buñuela, Wyznaję Alfreda Hitchcocka, Wakacje pana Hulot Jacques’a Tatiego czy The Sun Shines Bright Johna Forda. Poza najważniejszą nagrodą Grand Prix dalej przyznawane były statuetki podkreślające różnorodność stylistyczną i gatunkową filmów. W 1953 roku pojawiły się więc laury dla filmu pogodnego (film de la bonne humeur), podróżniczego, najlepiej opowiedzianego obrazem czy, o zgrozo (!), rozrywkowego. Ciekawostką może być fakt, że nie łączyło się to z oburzeniem środowiska, jakie miało miejsce po budzącej wątpliwości decyzji Amerykańskiej Akademii o finalnie jednak niewprowadzonej w życie kategorii “film popularnego”. Jedni mogą, inni nie.

1954

Wrota piekieł, reż. Teinosuke Kinugasa (Japonia)

Przewodniczący jury: Jean Cocteau (reżyser)

Pierwsza wygrana reprezentanta kina Azji – cenionej i zawsze obecnej kinematografii na francuskim festiwalu. W głównej selekcji znalazły się również Stąd do wieczności – oscarowy przebój Freda Zinnemanna – czy Wielka gra Roberta Siodmaka. Na VII edycji festiwalu w Cannes nagrodzone zostało również polskie kino. Aleksander Ford wyjechał z Prix International za Piątkę z ulicy Barskiej.

1955

Marty, reż. Delbert Mann (USA)

Przewodniczący jury: Marcel Pagnol (pisarz)

Marty Delberta Manna do Złotej Palmy dołożył później Oscary za najlepszy film, dla najlepszego aktora pierwszoplanowego (Ernest Borgnine), reżysera i najlepszy scenariusz (Paddy Chayefsky). To jedyny film w historii, który zdobył obie te prestiżowe nagrody. Marty na ósmej edycji festiwalu rywalizował m.in. z Na wschód od Edenu Eliego Kazana czy Czarnym dniem w Black Rock Johna Sturgesa.

 1956

Świat milczenia, reż. Jacques-Yves Cousteau i Louis Malle (Francja)

Przewodniczący jury: Maurice Lehmann (reżyser)

To był zdecydowanie rok “człowieków” w canneńskim konkursie. Człowiek w szarym garniturze Nunnally’ego Johnsona, Człowiek, którego nie było Ronalda Neame’a i Człowiek, który wiedział za dużo Alfreda Hitchcocka – wszystkie te tytuły walczyły o Grand Prix festiwalu, które jednak po raz pierwszy powędrowało do dokumentu, i to nie byle jakiego. Główny laur przypadł Światu milczenia wyreżyserowanemu przez Louisa Malle’a i Jacques’a Cousteau, legendarnego podróżnika i badacza mórz. W konkursie nie brakowało jednak także innych świetnych tytułów: mocną reprezentację wystawili Włosi (Dach Vittorio De Siki i Czerwony sygnał Pietro Germiego), o Grand Prix walczyli też Ingmar Bergman z Uśmiechem nocy, Satyajit Ray z Drogą do miasta i nasz Jerzy Kawalerowicz z Cieniem. Co ciekawe, po zaledwie 4 latach w konkursie znowu znalazło się miejsce dla interpretacji Otella: tym razem w reżyserii Siergieja Jutkiewicza, jednak bez nagród.

1957

Przyjacielska perswazja, reż. William Wyler (USA)

Przewodniczący jury: André Maurois (pisarz)

Złota Palma AD 1957 powędrowała do Przyjacielskiej perswazji Williama Wylera, co wobec faktu, że w konkursie rywalizowały m.in. Noce Cabirii Federico Felliniego, Siódma pieczęć Ingmara Bergmana i Kanał Andrzeja Wajdy (wyróżniony Nagrodą Specjalną Jury!), wydaje się werdyktem co najmniej chybionym. Film Wajdy nie był zresztą wówczas jedynym polskim akcentem w Cannes – w konkursie krótkometrażowym znalazło się miejsce dla Koncertu na ekranie Witolda Lesiewicza.