POTĘGA SŁOWA. Kultowe cytaty według American Film Institute

Casablanca jest na liście AFI dziełem cytowanym najczęściej i nie dotyczy wyłącznie Bogarta. Nie mogło zabraknąć „Play it, Sam. Play ‘As Time Goes By’” (Zagraj to jeszcze raz, Sam. Zagraj: „Jak mija czas”). Wypowiedź Ilsy (w tej roli) Ingrid Bergman zajęła 28. miejsce, zaś cztery wiersze niżej pojawia się „Round up the usual suspects” (Aresztować podejrzanych, tych co zwykle) Louisa Renaulta zagranego przez Claude’a Rainsa. Na 67. pozycji powraca Bogart z tekstem „Of all the gin joints in all the towns in all the world, she walks into mine” (Z wszystkich barów we wszystkich miastach na całym świecie ona musiała wejść do mojego). Amerykański aktor został doceniony także za rolę z Sokoła maltańskiego (1941), z którego wyróżniono stwierdzenie (nr 14) „The stuff that dreams are made of” (Ludzkie marzenia).

Warto zauważyć, że większość wyróżnionych cytatów jest krótka i zwięzła. Z dłuższych kwestii przytoczyliśmy już Marlona Brando z Na nabrzeżach, ale zdecydowanie bardziej rozbudowaną wypowiedzią jest (nr 88) „Listen to me, mister. You’re my knight in shining armor. Don’t you forget it. You’re going to get back on that horse, and I’m going to be right behind you, holding on tight, and away we’re gonna go, go, go!” (Posłuchaj mnie, panie. Jesteś moim rycerzem w lśniącej zbroi. Nie zapominaj o tym. Wejdziesz na tego konia, a ja będę zaraz za tobą, trzymając się mocno i dalej pognamy dalej, dalej!), które pada z ust Katherine Hepburn w Nad złotym stawem (1981) oraz (nr 92) “Cinderella story. Outta nowhere. A former greenskeeper, now, about to become the Masters champion. It looks like a mirac… It’s in the hole! It’s in the hole! It’s in the hole!” (Historia Kopciuszka. Przybysza znikąd. Teraz uderzenie na wagę tytułu mistrzowskiego. Jest w dołku!], czyli tekst Billa Murray’a z Golfiarzy (1981).

Istotna jest także kwestia translatoryki. Myślę, że stosunkowo dużo cytatów z języków obcych na polski zostało przetłumaczonych jeden do jednego albo przynajmniej udało się zachować ich sens, natomiast wiele kwestii jest przez naszą widownię pamiętanych w formie oryginalnej. Zajmująca 15. lokatę „E.T. phone home” (E.T. dzwonić do domu) z E.T. (1982), wspomniany już De Niro z Taksówkarza, ale również będące na 44. pozycji stwierdzenie Haleya Joela Osmenta „I see dead people” [Widzę martwych ludzi] z Szóstego zmysłu (1999) czy znajdujący się pięć miejsc niżej okrzyk „It’s alive! It’s alive!” [To żyje! To żyje!] Colina Clive’a z Frankensteina (1931). Myślę, że połowicznie zależność ta dotyczy także (nr 50) „Houston, we have a problem” z Apollo 13 (1995). Wersja „Houston, mamy problem” spotykana jest równie często.

Dobrze, to teraz w telegraficznym skrócie przyjrzyjmy się wybranym pozostałym cytatom. Listę AFI otwiera Leonardo DiCaprio i „I’m the king of the world” [Jestem panem/królem świata!]. O ile słynne wystąpienie Jamesa Camerona, który postanowił zaczerpnąć tych słów podczas oscarowej gali, spotyka się z odmiennymi opiniami, tak w przypadku Titanica (1997) powinno się znaleźć więcej zwolenników sceny, w której DiCaprio jako Jack Dawson rozkoszuje się rozlegającym przed nim oceanem.

Na 94. miejscu po razie pierwszy (i jedyny) pojawia się duet odpowiedzialny za daną kwestię. Tom Cruise i Anthony Edwards, czyli Pete “Maverick” Mitchell i Nick “Goose” Bradshaw z Top Gun (1986), zasłynęli tekstem „I feel the need—the need for speed!” [Czuję potrzebę. Potrzebę szybkości]. 90. lokatę zajmuje agent 007 z Goldfingera (1964), który prosi o „A martini. Shaken, not stirred” [Martini. Wstrząśnięte, nie zmieszane).

Znalazło się miejsce (nr 85) także dla postaci Golluma, która zaznajamia widza ze swoim wyjątkowym przywiązaniem do pierścienia poprzez powracające (i na długo pozostające w świadomości odbiorcy) „My precious” [Mój skarb]. Na 80. usytuowano Rocky’ego Balboę, który informuje o osiągniętym triumfie swoją żoną poczynając od zwrotu „Yo, Adrian!”. Cztery pozycje wyżej pojawia się słynne „Hasta la vista, baby” z drugiej części przygód Terminatora.

Najstarszym cytatem, jaki włączono do listy, jest „Mother of mercy, is this the end of Rico?” [Matko miłosierdzia, czy to koniec Rico?] pochodzący z Małego Cezara (1931), w którym pamiętną rolę tytułowego bohatera stworzył Edward G. Robinson. AFI przydzieliło tej kwestii 73. miejsce. W zestawieniu pojawia się również protagonista Absolwenta (1967) Benjamin Braddock, brawurowo odtworzony przez Dustina Hoffmana, który kuszony przez starszą, atrakcyjną kobietę, zapytał: „Mrs. Robinson, you’re trying to seduce me. Aren’t you?” [Pani Robinson, próbuje mnie pani uwieść. Prawda?].