Od „Wysypu żywych trupów” do „Ostatniej nocy w Soho”. Kino społeczne EDGARA WRIGHTA

Problemy Eloise zaczynają się niedługo po dotarciu na miejsce. Dziewczyna nie potrafi wtopić się w wielkomiejskie tło. Koleżanki z akademika nie mają ochoty spędzać z nią czasu, bo „niestosownie” się ubiera, mówi i zachowuje się inaczej niż one. Spotyka się z czymś w rodzaju społecznego ostracyzmu, będącego pochodną istniejącego od wieków napięcia na linii miasto–prowincja. Odizolowana od reszty studentów bohaterka decyduje się na przeprowadzkę – rezygnuje z miejsca w akademiku i wynajmuje niewielki pokój na własną rękę. W nowym lokum zaczynają prześladować ją wpierw ekscytujące, a następnie coraz bardziej przerażające wizje senne, skoncentrowane wokół tajemniczej Sandie (Anya Taylor-Joy) – młodej dziewczyny, która mieszkała w tym samym pomieszczeniu w latach 60.

Ostatniej nocy w Soho jest pierwszym filmem w twórczości Wrighta, w którym mamy do czynienia z głównymi bohaterkami, a nie bohaterami. Płeć pierwszoplanowych postaci jest tutaj niezwykle istotna – większość problemów, z którymi muszą się mierzyć na co dzień protagonistki (a zwłaszcza Sandie), jest z nią bowiem ściśle powiązana. Swingujące lata 60., estetyzowane przez Wrighta (a w samej diegezie przez zafascynowaną tym okresem Eloise) na każdym kroku, ujawniają w Ostatniej nocy w Soho swoje mroczne oblicze. Marzenia Sandie o scenicznej karierze okazują się niemożliwe do spełnienia. Kontrolę nad jej życiem przejmuje wpływowy (pozujący na managera artystycznego, a będący w gruncie rzeczy alfonsem) mężczyzna, który krok po kroku zamienia codzienność dziewczyny w koszmar pełen przemocy na tle seksualnym. Co istotne, współscenarzystką Ostatniej nocy w Soho jest kobieta – Krysty Wilson-Cairns, która wcześniej pracowała m.in. przy 1917 Sama Mendesa. Scenarzystka wniosła do filmu Wrighta przede wszystkim subtelne elementy autobiograficzne, dodające całości autentyzmu – sama pracowała kiedyś w Toucan Pub, również spotykając się z wieloma nieprzyjemnymi sytuacjami. Jak lakonicznie skomentował to brytyjski reżyser w jednym z wywiadów: „Z przykrością muszę stwierdzić, że większość kwestii wypowiadanych przez mężczyzn w tym filmie naprawdę została kiedyś rzucona pod adresem Krysty”².

Wright dodatkowo podkreśla społeczny aspekt swojego najnowszego filmu poprzez obsadzenie w nim Rity Tushingham – jednej z najważniejszych, najbardziej rozpoznawalnych ikon brytyjskiego kina społecznego lat 60. Znana ze Smaku miodu i Sposobu na kobiety aktorka wciela się w Ostatniej nocy w Soho w babcię głównej bohaterki, która ostrzega ją przed wyjazdem do Londynu – jej ekranowa obecność stanowi ponadto coś w rodzaju klamry kompozycyjnej filmu Wrighta. W Panią Collins, właścicielkę mieszkania, które wynajmuje Eloise, wciela się za to inna ikona brytyjskiego kina – kojarzona przede wszystkim z Grą o Tron i W tajnej służbie jej królewskiej mości Diana Rigg. W finałowym twiście fabularnym okazuje się, że Pani Collins to tak naprawdę blisko 80-letnia Sandie, która wyrwała się z męskiego kręgu przemocy poprzez serię brutalnych morderstw; ofiarami byli wszyscy mężczyźni, którzy kiedykolwiek wykorzystali ją seksualnie.

Już od czasów Golema i Gabinetu doktora Caligari wiadomo, że żaden inny gatunek filmowy nie oddaje lęków i niepokoi społecznych tak dobrze i sugestywnie jak horror. Wright doskonale zdawał sobie z tego sprawę, tworząc Ostatniej nocy w Soho – film, w którym prawdziwym źródłem strachu nie są nieliczne jump scare’y czy prześladujące bohaterkę zjawy, ale przyjęcie perspektywy samotnej dziewczyny, próbującej przetrwać w obcym, nieprzyjaznym kobietom środowisku.

Aż do czasu Ostatniej nocy w Soho konteksty społeczne nigdy nie znajdowały się w twórczości Edgara Wrighta na pierwszym planie. Nie oznacza to jednak, że w ogóle nie były w niej obecne. Uważna lektura kolejnych pozycji z filmografii Wrighta pozwala wydobyć na światło dzienne istotne szczegóły i zaszyfrowane w narracji niuanse, udowadniające, że dzieła autora Wysypu żywych trupów można odczytywać również w ramach brytyjskiego kina społecznego.