KINO EUROPEJSKIE: Krzysztof Kieślowski

FILMY DOKUMENTALNE

Okres 1966-1988

• Dokumenty zrealizowane przez reżysera stanowią część tradycji polskiej szkoły dokumentalnej. Kieślowski oryginalnie zapisał swoją kartę historii w światowym nurcie filmu faktów. Ideałem dokumentu po II wojnie światowej był znakomity realizatorsko, o precyzyjnej konstrukcji, niebanalny artystycznie film autorski. Taki, który można byłoby przeznaczyć do dystrybucji kinowej. Przełom lat 50. i 60. przyniósł już dokument rozwijający się dynamicznie w oparciu o telewizję; idący w kierunku gatunków dziennikarskich. Grupa kilku reżyserów skupionych wokół wytwórni filmowych (a warto wymienić takie nazwiska jak Kazimierz Karabasz, Jerzy Bossak, Władysław Ślesicki czy Jan Łomnicki) kontynuowała jednak tradycję autorskiego dokumentu. W grupie tej znalazł się także młody Kieślowski.Wytwórnia Filmów Dokumentalnych w Warszawie była wylęgarnią wybitnych fachowców w wielu dziedzinach filmowych. Kieślowski współpracował z najlepszymi, takimi jak operatorzy Jacek Petrycki i Witold Stok, czy reżyser montażu Lidia Zonn. W warszawskim WDF tworzyli także m.in. Andrzej Brzozowski, Marek Piwowski, Bohdan Kosiński i Marcel Łoziński. Atmosfera wytwórni stymulowała realizatorów do pracy nad ambitnymi projektami. Pracy nad dokumentem można było poświęcać prawie tyle czasu, ile filmowi fabularnemu. To umożliwiało precyzyjne konstruowanie filmu artystom takim jak Kieślowski. Nic więc dziwnego, że w tej wytwórni zrealizował większość swoich filmów dokumentalnych. Życie tych dokumentów rozpoczynało się przed główną projekcją filmu fabularnego, dlatego ich formuła, na równi z oczywistymi ograniczeniami technicznymi (mała ilość taśmy filmowej, trudności z równoczesną rejestracją obrazu i dźwięku), zmuszała reżyserów do dyscypliny, zwięzłej narracji oraz precyzyjnej konstrukcji.
• Na początku lat 70. Kieślowski staje się liderem grupy krakowskich młodych dokumentalistów. Krakowska Szkoła Dokumentu oznacza realizacje zaangażowane społecznie i politycznie, tropiące, analizujące i piętnujące wszelkie absurdy społeczne komunistycznego świata. Manifestem grupy był dokument Robotnicy 1971: Nic o nas bez nas, który wkrótce został objęty zakazem rozpowszechniania.
• “Malutkie światy – w kropli wody”, czy też po prostu mikroświaty stały się obiektem jego zainteresowania w owym czasie. Środki masowego przekazu przekłamywały codzienną rzeczywistość, a Kieślowski przywracał jej prawdziwe oblicze w swoich dokumentach. Przez pryzmat owych mikroświatów (urząd przyznający renty, fabryka, zakład pogrzebowy, szpital, dworzec) przebijał obraz polskiej rzeczywistości końca lat 60., dekady lat 70. i 80. Reżyser nie tylko starał się tę rzeczywistość opisać, jako artysta dążył także do poznania prawdy i jednoznacznie opowiadał się po stronie pokrzywdzonych i niedocenianych. Z wnikliwością i uwagą towarzyszył ich codziennym zmaganiom, dzielił z nimi trud ich egzystencji lub po prostu tkwił z nimi w pułapce wymuszonej bezczynności.

• Podobne wpisy

  • JAMES MCAVOY. Szkot o wielu twarzach
  • NIE TYLKO SAOIRSE RONAN. Najciekawsze aktorki przed 30
  • KINO EUROPEJSKIE: Nicolas Roeg
  Dokumenty Kieślowskiego, często określane “filmami ze zwierzeń” dały zaobserwować postacie najbliższe reżyserowi: wyjęte poza nawias zawodowy, społeczny (gruźlicy w Prześwietleniu, ociemniali weterani w Byłem żołnierzem, zaszczuty i szykanowany dyrektor w Nie wiem, czy murarz, który zrezygnował z kariery partyjnej w Murarzu). Kieślowski wyznawał etykę dokumentalisty, która opierała się na szacunku do bohaterów, ich prywatnego życia i niezależnych wyborów. Starał się jak najmniej ingerować w ich życie i zachowania, tak aby uszanować ich prywatność i prawo do samostanowienia o własnym losie. W obawie o bezpieczeństwo bohaterów swoich dokumentów zablokował rozpowszechnianie niektórych z nich (m.in. Nie wiem i Z punktu widzenia nocnego portiera).
• W latach 1966-1988 reżyser zrealizował 22 filmy dokumentalne w różnych gatunkach kina faktów: począwszy od portretu (Murarz) i sondy (Gadające głowy) poprzez paradokument (Życiorys), suitę dokumentalną (Z miasta Łodzi) aż po film montażowy (Klaps) i dokument inscenizowany. Stosował także różne metody realizacji: dokumentalną obserwację, rozmowę przed kamerą, prowokację i inscenizację.

1966 – Urząd

1967 – Zdjęcie

1969 – Z miasta Łodzi

1970 – Byłem żołnierzem

1970 – Fabryka

1971 – Przed rajdem

1972 – Refren

1972 – Między Wrocławiem a Zieloną Górą

1972 – Podstawy BHP w kopalni miedzi

1972 – Robotnicy 1971: nic o nas bez nas

1973 – Murarz

1974 – Prześwietlenie

1974 – Pierwsza miłość

1975 – Życiorys

1976 – Szpital

1976 – Klaps

1977 – Z punktu widzenia nocnego portiera

1977 – Nie wiem

1978 – Siedem kobiet w różnym wieku

1980 – Dworzec

1980 – Gadające głowy

1988 – Siedem dni tygodnia