KINO EUROPEJSKIE: Krzysztof Kieślowski

Filmy fabularne Kieślowskiego często zalicza się do nurtu metafizycznego w kinie. Reżyser koncentrował swoją uwagę na sferze emocjonalnej bohaterów; wzbogacał ich portrety o sferę przeczuć, intuicji, snów, przesądów. Ukazywał wewnętrzne życie człowieka, który znalazł się w jakiejś szczególnej sytuacji życiowej. Nie zaniedbywał jednak tła społecznego czy detali życia codziennego, sygnalizujących charakterystyczne cechy miejsca i czasu. Reżyser w końcu postanowił wyrzucić politykę z filmów fabularnych, dbając o ich uniwersalny wydźwięk (np. “Bez końca”, Podwójne życie Weroniki, cykl Trzy Kolory).

Kieślowskiego można określić mianem reżysera opisującego. W jego filmach kamera bacznie obserwuje bohaterów, rejestruje ich najdrobniejsze gesty, nawet te całkiem trywialne. Jego kino można nazwać kontemplacyjnym, ponieważ fazy przygotowawcze, wprowadzające atmosferę, są liczniejsze i dłuższe niż fazy samej akcji, (np. Dekalog).

Specyficzny sposób traktowania detalu. U Kieślowskiego detal nie służy jedynie konstruowaniu rzeczywistości. Pełni ważną rolę w przekazie filmowej informacji, niesie ze sobą znaczenia magiczne i tajemnicze. W filmie Czerwony reżyser nagromadził ich całe mnóstwo: szklane kule, magiczne pierścionki, mieniący się i dźwięczący wisior ze szklanych szkiełek, lalki, a także najzwyklejsze przedmioty. Ich zadaniem jest tworzenie połączeń pomiędzy wydarzeniami i a postaciami.

Intensywność obrazu – tworzy ją żywa i pulsująca tkanka obrazów, na które składają się przeróżne rekwizyty, przedmioty, gesty, napotkane przez bohaterów osoby, którym reżyser nadaje znaczenie zapowiadających coś znaków. Przykładem takiego bohatera jest pojawiający się w dziewięciu odcinkach Dekalogu – każdy film stanowi przecież zamkniętą całość – tajemniczy nieznajomy grany przez Artura Barcisia. Rozpoznajemy go m.in. w postaci kajakarza, mężczyzny siedzącego nad jeziorem, motorniczego, robotnika lub studenta.

W filmach reżysera pojawia się charakterystyczna dla niego melancholia, nierzadko także refleksja filozoficzna. Kieślowski najczęściej sięgał po elementy melodramatu, moralitetu, czerpał także z kina akcji. Gatunek komediowy oraz farsa były mu raczej obce. Jego filmy charakteryzują się bogatymi i silnie zarysowanymi wątkami psychologicznymi, np. Amator, Dekalog, Podwójne życie Weroniki, tryptyk Trzy Kolory.

Estetyzacja obrazu. Kieślowski starannie dobierał dominanty barwne, a z czasem dodawał swoim bohaterkom urody zdjęciami jak z reklamy. W Dekalogu widać początki tej stylistyki, ale jej rozkwit przypada dopiero na fazę francuskich realizacji, takich jak Trzy Kolory i Podwójne życie Weroniki. Ten rodzaj stylistyki starali się zachować także kontynuatorzy Kieślowskiego, m.in. Boris Tanovic w Piekle oraz Tom Tykwer w Niebie. W roku 2000 Jerzy Stuhr zrealizował Duże zwierzę wg scenariusza Kieślowskiego.

Filmy fabularne:

• 1966 – Tramwaj – fabularna etiuda szkolna
• 1973 – Przejście podziemne
• 1975 – Personel
• 1976 – Blizna
• 1976 – Spokój
• 1979 – Amator
• 1981 – Krótki dzień pracy
• 1981 – Przypadek
• 1985 – Bez końca
• 1988 – Krótki film o zabijaniu (kinowa wersja części V Dekalogu)
• 1988 – Krótki film o miłości (kinowa wersja części VI Dekalogu)
• 1988 – Dekalog – dziesięć filmów telewizyjnych
• 1991 – Podwójne życie Weroniki
• 1993 – Trzy Kolory: Niebieski
• 1994 – Trzy Kolory: Biały
• 1994 – Trzy Kolory: Czerwony

Spektakle teatralne:

• 1972 – Pozwolenie na odstrzał (wg Zofii Posłysz)
• 1973 – Szach królowi (na podstawie “Noweli szachowej” Stefana Zweiga)
• 1976 – Kartoteka (wg Sztuki Tadeusza Różewicza)
• 1976 – Dwoje na huśtawce (wg Williama Gibbsona)

W Starym Teatrze w Krakowie wystawił własną sztukę Życiorys
(na podstawie swojego filmu o tym samym tytule).