6 powodów, dla których PRAWDZIWE KŁAMSTWA to NAJLEPSZA komedia SENSACYJNA wszech czasów
Prawdziwe kłamstwa, szósty pełnometrażowy film autorstwa Jamesa Camerona, miał to nieszczęście, że powstał między dwoma megahitami twórcy Avatara, czyli zaraz po fantastycznym Terminatorze 2: Dniu sądu i tuż przed obsypanym deszczem nagród i pieniędzy Titanikiem, czyli tytułami, o których mówiło się przez kolejne lata bardzo dużo, zagłuszając istnienie nieustępujących im w niczym, będących kapitalną wariacją na temat przygód Jamesa Bonda, perypetii małżeńsko-terrorystycznych Harry’ego Taskera. True Lies, które przy budżecie 115 milionów dolarów (do premiery Wodnego świata rok później była to najdroższa produkcja) zebrały całkiem niezłe 380 milionów dochodu z biletów, nie wybrzmiały tak mocno ani nie zdobyły uznania tak wielkiego, jakie zdobyć powinny. Nawet w kontekście najlepszych dokonań Camerona jest to tytuł stosunkowo rzadko przywoływany. Dziś jest to wręcz film nieco zapomniany, i to inne świetne produkcje z roku 1994, jak m.in. Forrest Gump, Skazani na Shawshank, Pulp Fiction, Speed, Maska czy Głupi i głupszy osadziły się w świadomości widzów znacznie mocniej. Wiem, że komedia akcji z Arnoldem Schwarzeneggerem i Jamie Lee Curtis w IMDb ma solidne 7,3/10, na Rotten Tomatoes zaś poprawne 70% u krytyków i 76% u widzów, ale… To epickie kino akcji pomimo blisko 30 (!) lat na karku wizualnie trzymające ultra wysoki poziom po dziś dzień zasługuje na zdecydowanie więcej. Moim skromnym zdaniem to wręcz skandal, że ta szpiegowska komedia nie siedzi w TOP 250 najlepszych filmów wszech czasów na IMDb i że u krytyków na Rotten Tomatoes nie dostała certyfikatu świeżości. Pełen rozgoryczenia zapraszam do zapoznania się z moimi sześcioma argumentami, dlaczego True Lies to najlepsza komedia akcji wszech czasów, z czym oczywiście nie musicie się zgadzać. A nuż ktoś z młodszego pokolenia, nieznający przygód Harry’ego Taskera sięgnie po tę filmową ramotkę sprzed 3 dekad, by zdziwić się, że tak nadgryziony zębem czasu film może śmiało, podobnie zresztą jak inne dzieła Camerona (no, może poza Terminatorem), stawać pod względem wizualnej maestrii w konkury z dzisiejszymi blockbusterami trzaskanymi na kompie. Jednocześnie zapraszam do moich starszych artykułów w bardzo podobnym stylu, gdzie to coś niby udowadniam: 5 POWODÓW, dla których PREDATOR to najbardziej MĘSKI film wszech czasów, 7 powodów, dla których KRWAWY SPORT to NAJLEPSZY film kopany WSZECH CZASÓW oraz 9 powodów, dla których WSZYSCY kochają SZKLANĄ PUŁAPKĘ.
Powód 1: Najlepszy występ aktorski Arnolda
James Cameron mawia „to, w czym jestem dobry, to praca z aktorami… a następnie montowanie ich występów tak, by uzyskać absolutnie najlepszą wersję sceny i dzielić się nią z publicznością. To niesamowity proces. Czasami myślisz, że to nie zadziała, kiedy zaczynasz, a potem postacie ożywają”. James Cameron lubi i trzyma się swoich aktorów, często współpracując z nimi przy kilku odrębnych projektach. Tak było choćby w przypadku Sigourney Weaver, Michaela Biehna, Billa Paxtona, Lance’a Henriksena, Kate Winslet czy nawet mniej znaną Jenette Goldstein – trzy razy przed kamerą Camerona. I tak samo było z Arnoldem Schwarzeneggerem, który przez kilka ładnych lat zdawał się wręcz aktorem jednego z najlepszych reżyserów ever. To właśnie twórcy Avatara Austriacki Dąb zawdzięcza swoją najsłynniejszą kreację – Terminatora T800 – i powiązanego z nim do grobowej deski nieśmiertelnego onelinera „I’ll be back”. Osobiście uważam, że Schwarzenegger zagrał pod okiem mistrza Camerona swoje trzy najlepsze role w karierze, widać reżyser ma dobrą rękę do prowadzenia swoich aktorów i nawet z dębu umiał wykrzesać aktorstwo całkiem wysokiej próby. Podobnież role życia zagrali przecież u twórcy Titanica choćby Michael Biehn w Aliens i Terminatorze, Linda Hamilton w Terminatorach, czy Sigourney Weaver w Aliens. Arnold Schwarzenegger w Prawdziwych kłamstwach jest, co tu dużo mówić, fantastyczny zarówno pod względem fizyczności i sprawności (oczywiście często podpierającej się kaskaderami) scen akcji, bo do tego typu kina się Arnold po prostu urodził, jak i scen o podłożu komediowym, dając występ naturalny i swobodny w sposobie gry, znacznie lepszy niż w komediach sensu stricto, jak Bliźniacy, Gliniarz w przedszkolu czy Junior.
Czy Arnold skręca komuś kark, podpala kurwidołek terrorystów, robi z nich mielone działkiem pokładowym Harriera, czy w końcu zmysłowo gładzi Jamie Lee Curtis różą, tańczy z gracją tango lub wyznaje żonie, że jest szpiegiem, a nie nudnym sprzedawcą komputerów, aktor i były kulturysta w jednym pozostaje w roli wiarygodny i po prostu, co tu dużo gadać, pysznie się go w Prawdziwych kłamstwach ogląda. Co ciekawe, dla Arnolda największym wyzwaniem podczas prac nad True Lies nie były sceny akcji, lecz… wspomniane tango, które miał zatańczyć w prologu z Tią Carrere. Podobno ambitny aktor przygotowywał się do tego numeru przez kilka miesięcy, chcąc wypaść na ekranie nie gorzej niż Al Pacino tańczący ten sam taniec w Zapachu kobiety. Kiedyś mówiło się w kontekście świetnych występów Arnolda w Terminatorach, że rola małomównego cyborga bez mimiki została stworzona idealnie dla jego talentu, tymczasem były Conan w True Lies pokazał cały wachlarz emocji, dając moim zdaniem swój najlepszy występ aktorski w karierze. Bez nadzoru Camerona nie udało mu się w kolejnych latach choćby otrzeć o ten poziom. Sam Arnold powiedział o swojej roli w Prawdziwych kłamstwach, że była mu po prostu przeznaczona.
Powód 2: Kapitalnie napisana i zagrana postać kobieca
James Cameron umie w scenariusze, co udowodnił, pisząc skrypty do wszystkich (Ty nie, Piranio II) swoich filmów, a dodatkowo jeszcze do Rambo 2 i dla swojej eksmałżonki Kathryn Bigelow do Dziwnych dni. Co więcej, twórca Aliens umie pisać pełnokrwiste, wiarygodne postacie silnych i twardych kobiet, będących jednocześnie mile świetlne od stereotypu tzw. damy w opałach, a wręcz często mężczyzn z opałów ratujących. Linda Hamilton w Terminatorach ewoluuje z filigranowej dziewczyny z sąsiedztwa w sprawną niczym maszyna bojowniczkę o uratowanie przyszłości, Sigourney Weaver w Obcym: Decydującym starciu skopuje odwłok szefowej stada, Mary Elizabeth Mastrantonio w Głębi zdecydowanie nie daje sobie w kaszę dmuchać zastępowi twardych facetów, a dzielna wojowniczka Zoë Saldana z Avatara wprowadza mężczyznę w tajniki swojej rasy, ucząc go sposobu na przetrwanie i życie wśród flory i fauny Pandory. O Kate Winslet z Titanica nie wspominam, bo my tutaj w kinie akcji siedzimy, a nie w My heart will go on. W schemat silnych kobiet w kinie Camerona, choć w mniej oczywisty niż koleżanki sposób, wpisuje się także Helen Tasker grana w Prawdziwych kłamstwach przez Jamie Lee Curtis, znakomicie balansująca między skromnością swojej postaci, humorem, seksapilem i tonami poważniejszymi. Tym razem mamy do czynienia z metamorfozą zahukanej kury domowej najpierw w seks bombę – świetna scena „transformacji” w korytarzu hotelowym, a następnie z odkrywaniem w sobie pokładów siły, charyzmy i woli walki o męża i małżeństwo wśród świszczących kul oraz we wtórze eksplozji termonuklearnej.
Przemianę naszej bohaterki najpierw odczuwa na sobie jej mąż Harry-Arnold, który przyznawszy się do bycia szpiegiem, dostaje od małżonki soczysty cios w nos. Potem lanie dostają terroryści, których szeregi Helen nieco przypadkiem przerzedza zrzuconą ze schodów bronią palną. Jako ostatnia w pysio dostaje Juno Skinner, najpierw z plaskacza odwróconym do wewnątrz dłoni pierścionkiem z diamentem, a finalnie po głowie butelką szampana. Tak się kończą próby podbijania do czyjegoś męża w filmie Camerona. Ostatecznie Jamie Lee Curtis trafia na chwilę do szufladki wspomnianej damy w opałach, kiedy to Arnold ratuje ją przed upadkiem w spadającej z zarwanego mostu limuzyny; w końcu to film ze Schwarzeneggerem, a on uratować kogoś musi, inaczej się udusi. Wreszcie kobieta, która odkryła w sobie siłę i odzyskała wiarę we własną atrakcyjność, zanurza się w potężnych ramionach odkrytego na nowo męża szpiega-twardziela w podartej koszuli odsłaniającej zajebisty biceps, by dokonać wraz z nim romantycznego pocałunku z eksplozją nuklearną w tle. Cameron chciał pracować z Jamie Lee Curtis, odkąd zobaczył ją na ekranie w filmie swojej eksmałżonki Kathryn Bigelow Błękitna stal; jednak początkowo Arnold nie widział jej w roli swojej ekranowej żony. Zmienił zdanie niemal od pierwszego dnia zdjęciowego, a ekranową chemię i sympatię między Rybką zwaną Wandą a nim doskonale widać na ekranie, szczególnie w drugim akcie filmu. Jamie Lee Curtis wspomina plan filmowy True Lies jako jej najbardziej niesamowite doświadczenie w karierze.
Powód 3: Iście rewelacyjna ścieżka dźwiękowa
Brad Fiedel początkowo tworzył muzykę dla telewizji (m.in. Bunkier z Anthonym Hopkinsem), następnie do skromnych produkcji kinowych (Oskarżeni z Jodie Foster), aż poznał się z Jamesem Cameronem, który zmienił jego zawodowe życie na zawsze. Twórca True Lies obejrzawszy zapewne wspomniany Bunkier z posępną i mroczną elektroniczną ścieżką dźwiękową (brzmiącą zresztą jak wstępny szkic muzyki do Terminatora – obejrzałem film wczoraj i wiem, co słyszałem!), zaprosił Fiedela do współpracy, i tak mało wówczas znany kompozytor napisał kultowy motyw przewodni Terminatora i cały świetny soundtrack do tegoż, a potem skomponował genialną ścieżkę dźwiękową do sequela, zapisując się już tylko tymi dwoma tytułami w annałach muzyki filmowej. Za tę drugą pracę należała mu się zresztą bez dwóch zdań co najmniej nominacja do Oscara, niestety Fiedel, tworząc do Terminatorów głównie muzykę elektroniczną – niekiedy dość eksperymentalną w brzmieniu – wykorzystywał głównie syntezatory, a to według regulaminu Akademii uniemożliwiało przyznanie nominacji. Brad Fiedel skomponował też oczywiście ścieżkę dźwiękową do omawianych tutaj Prawdziwych kłamstw, wykorzystując już w sporym zakresie możliwości tradycyjnej orkiestry, po czym… niemal z dnia na dzień zakończył karierę kompozytora muzyki filmowej. Jak stwierdził w wywiadzie, którego udzielił polskiemu znawcy muzyki filmowej Łukaszowi Waligórskiemu, zaczęła mu m.in. ciążyć coraz mniejsza swoboda twórcza ograniczana przez duże studia. Z tego samego wywiadu pochodzi wspomnienie Fiedela o pracach nad ścieżką dźwiękową do True Lies, kiedy to po raz trzeci i ostatni współpracował z Jamesem Cameronem:
„Było dla nas czymś ważnym, aby dać widowni do zrozumienia już od pierwszych taktów, że mimo iż to kolejny film Jima, Arnolda i mój, to jest zupełnie inny od poprzednich. Świetna rozrywka, niezbyt mroczna. Sporo namęczyłem się przy początku filmu, gdzie Arnold tańczył, czy później, gdy zbiegał w śniegu z góry. Oczywiście już użycie wielkiej orkiestry odróżniało tę pracę [od Terminatorów]. Szukanie sposobów na wsparcie akcji i suspensu, a jednocześnie utrzymanie tej komediowej iskry było moim głównym wyzwaniem. Świetnie się bawiłem przy tym projekcie”. Tak jak uwielbiam cały film Prawdziwe kłamstwa, tak identyczną estymą darzę muzykę z tego filmu, energiczną i/lub wzniosłą, kiedy trzeba dowalić do pieca, nieco nostalgiczną w równie odpowiednich momentach, lekką w tonie podczas towarzyszenia humorystycznym scenom. Moim absolutnym faworytem, poza kapitalnym motywem przewodnim, pozostaje ilustracja muzyczna do bójki w łazience. Niestety wielu ścieżek skomponowanych do True Lies przez Fiedela nie usłyszymy na oficjalnym soundtracku (ten zawiera kilka piosenek wykorzystanych w filmie plus jedynie kilka ścieżek kompozytora), między innymi właśnie bombastycznej kompozycji towarzyszącej zmaganiom Arnolda w toalecie (hmm dziwnie to brzmi) z terrorystami (teraz już lepiej). Szkoda, że Brad Fiedel tworzący tak oryginalne brzmienia, jak te ilustrujące oba Terminatory i Prawdziwe kłamstwa, zawiesił karierę na kołku i dziś zajmuje się… prowadzeniem przystani dla surferów.
Rafał Donica