NAJLEPSZE w historii ANIMACJE DISNEYA. Wybór czytelników

10. (ex aequo) Aladyn (1992)

O Aladynie ostatnio zrobiło się głośno dzięki jego aktorskiej wersji w reżyserii Guya Richiego, a to doskonała okazja, by przypomnieć sobie animowany klasyk z 1992 roku. Fabuła nie różni się szczególnie od tegorocznego hitu, ale animacja to dużo ciekawszy wizualnie film. Studio Walta Disneya było w latach dziewięćdziesiątych w naprawdę szczytowej formie (a przy okazji niestety powoli wycofywało się z tradycyjnej animacji), co widać w Aladynie, który wygląda i brzmi po prostu obłędnie. A przy tym stanowi przykład naprawdę udanego filmu przygodowego. Warto też dla nieodżałowanego Robina Williamsa w roli Dżina. [Filip Pęziński]

10. (ex aequo) Vaiana: Skarb Oceanu (2016)

Na tle współczesnych animacji Vaiana: Skarb Oceanu wyróżnia się na pewno brakiem jakiegokolwiek wątku romantycznego i niekonwencjonalnym podejściem do antagonistki. Tym samym twórcy przenoszą dramatyczny ciężar w inne rejony. Chodzi przede wszystkim o poszukiwaniu własnego ja, relacje rodzinne i odkrywanie prawdziwego pochodzenia i tożsamości plemienia głównej bohaterki. Całość opakowana jest w przebojowe wizualia i dynamiczne piosenki (szczególnie w wykonaniu Mauiego i kraba Tamatoa). W Vaianie niezwykle ważna jest również mityczna płaszczyzna opowieści, która porządkuje przedstawiony świat (a w fabule jesteśmy świadkami jego rozpadu) i jest nośnikiem licznych symboli. Spektakularne, ale też czułe zakończenie przepięknie spina ze sobą wszystkie wątki. Przemiana i podróż bohaterki dobiegają końca. Narracyjnie obserwujemy nowy początek, a muzyczna aranżacja i efektowne wizualia zapewniają bardzo przyjemny, patetyczny nastrój. Vaiana to dla mnie największe artystyczne osiągnięcia Disneya XXI wieku. [Maciej Niedźwiedzki]

9. Dzwonnik z Notre Dame (1996)

W Dzwonniku z Notre Dame Disney zaoferował nam najciekawszy czarny charakter w całym swoim dorobku. Sędzia Frollo to zlepek sprzeczności, obsesji i bojaźni. Niezwykły jest w stosunku do Quasimoda, którego traktuje jak syna, ale obok nauki i towarzystwa stawia przed nim kolejne zakazy i ograniczenia. Jeszcze ciekawsza jest jego relacja z Esmeraldą. Jej przyszłość projektuje w dwojaki sposób: albo zostanie spalona na stosie, albo zostanie jego kochanką. Inne rozwiązania nie wchodzą w grę. Dzwonnik z Notre Dame stoi doskonale napisanymi postaciami i zastanawiającym konfliktem postaw. Niejednoznacznym symbolem jest również sama paryska katedra, będąca dla Quasimoda jednocześnie azylem i więzieniem. To doskonała adaptacja intrygującego książkowego materiału i bez wątpienia czołowa produkcja Walta Disneya. [Maciej Niedźwiedzki]

8. Zaplątani (2010)

Po latach drugich i trzecich części sprawdzonych formatów Disney w roku 2010 ponownie sięga po oryginalną historię. Na motywach baśni braci Grimm, w modnej technologii 3D, jakże zjawiskowej przy takiej ilości włosów, powstaje historia o Roszpunce, dziewczątku o magicznych puklach, uwięzionym przez złą kobietę w wysokiej wieży. Disney nie byłby sobą, gdyby nie dodał historii kilku elementów – choćby zamieniając dzielnego księcia w sprytnego, choć nieco pechowego złodziejaszka, czy wprowadzając wzruszający motyw lampionów wysyłanych co roku w niebo w dzień urodzin zaginionej córki przez stęsknionych i wierzących w jej powrót rodziców. Zaplątani to dynamiczna opowieść, która w wersji polskiej zyskuje dodatkowo dzięki doskonałemu występowi Danuty Stenki w roli podłej Matki Gertrudy. Jej emocjonalne i czarnowidzące „Przez chłopaka będziesz płakać!” z pewnością na długo zapamięta każda dziewczynka. [Agnieszka Stasiowska]

7. Kraina Lodu (2013)

Disney, wykorzystując nowoczesną animację komputerową, dopisuje do bogatej listy swoich księżniczek dwie kolejne. Film to jednak jedynie tylko pozornie wpisujący się w długą tradycję studia, bo to księżniczki na miarę naszych czasów. Takie, które przede wszystkim myślą o swoim szczęściu, a to niekoniecznie musi (chociaż może!) równać się ślubowi z przystojnym księciem. Co poza tym? Kraina Lodu urzeka obrazem, czaruje muzyką, wciąga historią, zachwyca pełnokrwistymi bohaterami, rozbraja humorem i pozwala na półtorej godziny zapomnieć o wszystkich smutkach świata. Przepiękna baśń, wspaniałe filmowe przeżycie, a przy tym istny popkulturowy fenomen – nie tylko jeden z najlepiej zarabiających filmów w historii, ale prawdziwy obiekt kultu wśród kilkuletnich dziewczynek na całym świecie. [Filip Pęziński]

6. Pocahontas (1995)

Pocahontas to w stajni Disneya film szczególny. Nie jest oparty na baśni czy legendzie, ale na prawdziwej historii podboju Nowego Świata. Historia co prawda została mocno zmodyfikowana i naciągnięta do typowego disneyowskiego cukierkowatego schematu, ale jej ślady w animacji pozostały. Wątek miłości Johna Smitha, białego najeźdźcy, i Pocahontas, córki wodza Indian, jest wbudowany w historię inwazji cywilizacji białych na krańcowo odmienną społeczność indiańską. Pocahontas to nie księżniczka marząca o wielkiej miłości, to wrośnięta całą sobą w swój lud przywódczyni, która poszukuje innych niż zbrojne sposobów rozwiązania konfliktu. Miłość jej pomaga, ale jest tematem mniejszej wagi i ostatecznie zostaje poświęcona na ołtarzu obowiązku – Pocahontas w ostatniej, rozdzierającej serce scenie żegna ukochanego, pozostając na rodzinnej ziemi. Nauka tolerancji, dialogu, świeżego, otwartego spojrzenia na otaczający nas świat i jego odmienności – jakże aktualne przesłanie również dzisiaj. [Agnieszka Stasiowska]

5. Herkules (1997)

Grecka mitologia rozbudzała wyobraźnię twórców praktycznie każdego medium od setek lat, ale Disney, sięgając po nią, musiał być bardzo ostrożny. Stworzenie familijnej animacji ze zbioru opowieści, w których za rywalizację z bogami obdzierano ze skóry żywcem, a nadrzędną cechą najważniejszego z nich, Zeusa, była niepohamowana chuć, mogło okazać się katastrofą. Wyszło jednak zupełnie odwrotnie. Herkules zachował bowiem fascynujące bogactwo świata greckich mitów, jednocześnie ubierając je w porywającą, iście szekspirowską opowieść z wyraźnie zaznaczonym morałem. Disneyowska wersja antycznej opowieści odznacza się doskonale zaimplementowanym humorem, szalenie wyrazistymi postaciami, doskonałą kreacją świata i wręcz wzorowym tempem narracji. A gdy do tego wszystkiego dodać rewelacyjny polski dubbing, na czele z niezapomnianym Pawłem Szczesnym w roli Hadesa, otrzymuje się jeden z najciekawszych filmów animowanych w dorobku wytwórni. [Dawid Konieczka]

4. Mulan (1998)

Brawurowa animacja Disneya, w której udało się absolutnie wszystko. Od emocjonującej i czułej relacji Mulan ze schorowanym, słabnącym fizycznie ojcem i doskonale napisanych postaci na pierwszym, drugim i trzecim planie, przez przemyślane do ostatniego montażowego cięcia sekwencji (szkolenie w obozie, bitwa w górskiej przełęczy) po ironiczny humor Mushu i slapstickowo ujętych najbliższych towarzyszy Mulan. Produkcja Disneya z 1998 roku dostarczyła nam również jednego z najciekawszych czarnych charakterów w dorobku studia: Shana Yu. O przywódcy najeżdżających Chiny Hunów wiemy bardzo mało, ale kategoryczność jego decyzji i brutalność działań sprawiają, że jest przerażającym, bezwzględnym przeciwnikiem, nad którym nieustannie unosi się aura tajemnicy i mrok: wyeksponowany również w jego głębokim, drapieżnym spojrzeniu. Dodatkowo Mulan, mimo ponad dwudziestu lat na karku, cały czas nabiera na aktualności i pięknie wpisuje się we współczesny filmowy pejzaż. To za sprawą powracających w filmie przebieranek i płciowych gier. Dziewczyna udająca żołnierza, żołnierze przebierający się za konkubiny. Niespodziewanie, ale pewnie słusznie pozwala to odczytywać arcydzieło Disneya w znacznie szerszym kontekście. Zapytajcie mnie o najlepszy film Disneya. Bez chwili zastanowienia odpowiem: Mulan. [Maciej Niedźwiedzki]