XAVIER DOLAN. Cudowny chłopiec z Kanady

Pracę nad swoimi dwoma pierwszymi filmami z perspektywy lat oraz w kontekście dalszej kariery Dolan podsumował znamiennymi słowami:

Filmy zacząłem kręcić bardzo wcześnie. Dwa pierwszy były dla mnie odpowiednikiem krótkometrażowych etiud, które robi się w szkołach filmowych. Ja nie miałem tego szczęścia, żeby skończyć filmówkę. W tych dwóch filmach szukałem swojego głosu i drogi. Znalazłem, odkryłem, kim jestem i jak wyrazić siebie.

Nad kolejnym, trzecim już filmem Dolan pracował znacznie dłużej. Gdyby odwołać się do przywołanych przez reżysera analogii związanych ze szkołą filmową, byłby to jego pełnometrażowy projekt zaliczeniowy. Scenariusz Na zawsze Laurence Xavier miał gotowy już od dawna. W teorii miał być to jego drugi film, ale z uwagi na niesprzyjające okoliczności związane z finansowaniem i producentami Dolan zrealizował wcześniej, napisane ponoć w dwa tygodnie, Wyśnione miłości. Pod pewnymi względami Na zawsze Laurence okazało się dla młodego reżysera punktem przełomowym. Przede wszystkim był to pierwszy film Dolana, w którym głównej roli nie grał wątek homoseksualny (w Zabiłem moją matkę i Wyśnionych miłościach homoseksualizm bohatera lub bohaterów jest bowiem wyeksponowany i istotny dla rozwoju fabuły). Jego miejsce zajęła równie kontrowersyjna tematyka transseksualna – Kanadyjczyka zainteresowała tutaj przede wszystkim reakcja najbliższego otoczenia Laurence’a, czyli ukochanej kobiety, rodziny i znajomych z pracy, na ogromne zmiany zachodzące w życiu protagonisty.

Na zawsze Laurence jest wyjątkowe i przełomowe jeszcze z jednego względu – Dolan nie zdecydował się zagrać w tym filmie żadnej większej roli. Owszem, nie odmówił sobie, niczym Alfred Hitchcock, kilkusekundowego pojawienia się na ekranie w ramach niespodzianki dla spostrzegawczych widzów, niemniej tym razem to nie on znajdował się w centrum filmowego wszechświata. Realizując trzecią pełnometrażową fabułę, Xavier skoncentrował się jedynie na pracy za, a nie przed kamerą. Na zawsze Laurence przypieczętowało znakomitą europejską renomę Dolana, zdobywając kolejne dwie nagrody na zdecydowanie ulubionym festiwalu Kanadyjczyka, czyli oczywiście tym odbywającym się co roku w Cannes.

Czwartym filmem Xaviera okazał się Tom – projekt rozpięty gatunkowo gdzieś pomiędzy dramatem psychologicznym a thrillerem. Dolan postanowił wcielić się w tytułową rolę, powracając tym samym do praktyki, którą stosował przy realizacji Zabiłem moją matkę i Wyśnionych miłości. Scenariusz oparty został na sztuce teatralnej autorstwa Michela Marca Boucharda. Głównym bohaterem Toma jest młody homoseksualista odwiedzający rodzinne strony zmarłego kochanka. Z czasem chłopak zaczyna nawiązywać przedziwną, podszytą erotyzmem i przemocą relację z wulgarnym bratem nieboszczyka.

Tom zdecydowanie wyróżnia się na tle filmografii Dolana. Młody reżyser zrezygnował w nim ze swojej ulubionej konwencji melodramatu na rzecz elementów związanych stricte z gatunkiem thrillera. Xavier pokazał się w swoim czwartym projekcie przede wszystkim jako sprawny rzemieślnik – udowodnił sobie oraz widzom, że potrafi dobrze zbudować napięcie, a także wykreować duszną, przytłaczającą atmosferę. Tom jest wyjątkowy z jeszcze co najmniej jednego powodu – jest pierwszym wyreżyserowanym przez Dolana filmem, który nie był pokazywany na festiwalu w Cannes, lecz w Wenecji. Na całe szczęście okazało się, że Xavier potrafi zbierać laury także we Włoszech, gdzie jego czwarty pełnometrażowy obraz wyróżniony został nagrodą FIPRESCI.