To trzeci film Yorgosa Lanthimosa, ale pierwszy, który odniósł sukces na arenie międzynarodowej i dał mu przepustkę do Hollywood. Kieł opowiada historię dysfunkcyjnej rodziny, gdzie dwie dorosłe córki i syn są wychowywani przez rodziców w całkowitej izolacji od świata zewnętrznego. Rodzice tworzą hermetyczną, zamkniętą rzeczywistość, pełną absurdalnych zasad i reguł, opierającą się na swoim własnym języku. To świat, w którym „cipka” oznacza dużą lampę nad stołem w jadalni, a „zombie” – mały, żółty kwiatek w ogrodzie. Rodzice w sposób instrumentalny traktują potrzeby seksualne syna i starają się je zaspokajać, wynajmując prostytutkę. Gdy jej zabraknie, idealnym zastępstwem stanie się… siostra. Wszechobecny emocjonalny chłód w Kle sprawia, że kazirodcza scena seksu pomiędzy bratem a siostrą uderza w widza ze zdwojoną siłą.
Film trzyma widza na granicy wytrzymałości i byłby wystarczająco kontrowersyjny bez jednej z końcowych scen, w której uzależniona od heroiny Marion (Jennifer Connelly) bierze udział w seksualnej orgii. Aby zdobyć narkotyki, godzi się uprawiać seks na scenie przed grupą zdegenerowanych, bogatych, białych facetów w garniturach wykrzykujących „Ass to ass!”. Marion jest zmuszona do analnego seksu z inną kobietą z wykorzystaniem obustronnego dildo. W montażu widzimy jednocześnie szybkie przebitki na cierpienia innych bohaterów z niepokojącym podkładem muzycznym. Samego seksualnego aktu nie widzimy, dostajemy jedynie skrawki tego, co naprawdę się dzieje na klubowej scenie, jednak widok cierpiącej twarzy Marion i wizualne niedopowiedzenia, które dopowiadamy sobie w głowie, są o wiele bardziej wstrząsające, niż gdybyśmy wszystko dostali na talerzu.
Alfred Hitchcock spędził większość swojej filmowej kariery, grając w kotka i myszkę z cenzorami. Hitchcock umieścił w pierwotnej wersji filmu mnóstwo szokujących scen i dialogów, aby to na nich skupić uwagę cenzorów. I tak na przykład łóżko Marion Crane zostało nazwane „placem zabaw lepszym niż Las Vegas”. Dialog został oczywiście usunięty, podobnie jak odniesienia do kazirodczego związku Normana Batesa z matką, ale Hitch zawsze negocjował coś w zmian. Uszła mu na sucho otwierająca scena filmu, jasno dająca widzowi do zrozumienia, że bohaterowie właśnie skończyli uprawiać seks, a główna bohaterka jest w staniku. Hitchcock zaoferował nawet zbulwersowanym cenzorom, że może zmienić otwierającą scenę i zaprosił ich na plan, nikt się jednak nie pojawił. Psychoza także jako pierwsza pokazała na ekranie toaletę i spuszczaną w niej wodę. Taka scena była absolutnie niedopuszczalna, ale cenzorzy byli bardziej przejęci ledwo widoczną nagością w scenie pod prysznicem i sadystycznym mordercą przebranym za kobietę mordującym w długiej scenie bezbronną Marion… Kto by się martwił jakąś toaletą? Hitchcock sprytnie pociął tę scenę na kilkusekundowe ujęcia, a nawet wysłał ją cenzorom dwukrotnie zmontowaną w identyczny sposób… Szybki montaż sprawił, że niektórym cenzorom nie udało się dostrzec kawałka biustu Janet Leigh.
Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (1989)
Motion Picture Association of America (organizacja przyznająca filmom kategorie wiekowe) chciała przyznać filmowi Petera Greenawaya kategorię X, wówczas przyznawaną w większości filmom pornograficznym. Kategoria równoznaczna była z wulgarnym językiem i zawartością pełną przemocy i seksu, a filmy, które ją otrzymywały, często miały problem z tym, żeby trafić na ekrany kin. Przyznanie kategorii X na tyle zbulwersowało twórców dzieła, że Helen Mirren poleciała do siedziby MPAA, aby bronić filmu i negocjować warunki. Co było takiego kontrowersyjnego w Kucharzu, złodzieju, jego żonie i jej kochanku?
Helen Mirren gra tutaj Georginę, tytułową żonę tytułowego złodzieja – angielskiego gangstera Alberta Spica (Michael Gambon), który pomiata małżonką, poniża ją i bije na oczach innych. Gdy Albert dowiaduje się o kochanku Georginy, właścicielu księgarni, wraz z gangiem brutalnie morduje mężczyznę, wciskając mu do gardła kartki książek. Żona bierze odwet na mężu – prosi tytułowego kucharza z restauracji, do której Albert i jego gang uczęszczają, aby przyrządził zwłoki kochanka, i… podaje je mężowi-mordercy.
W 1990 roku MPAA stworzyła kategorię NC-17 oznaczającą filmy odpowiednie dla osób powyżej 17 roku życia, a kategoria X pozostała kategorią dla filmów pornograficznych.
Jakie dla was są najbardziej kontrowersyjne sceny w historii kina?
Michalina Peruga
Filmoznawczyni, historyczka sztuki i miłośniczka współczesnego kina grozy i klasycznego kina hollywoodzkiego, w szczególności filmu noir i twórczości Alfreda Hitchcocka. W kinie uwielbia mieszanie gatunków, przełamywanie schematów oraz uważne przyglądanie się bohaterom.
