Nie tylko Ingmar Bergman. 6 SZWEDZKICH FILMÓW, które warto znać

Jestem ciekawa – w kolorze żółtym (1967), reż. Vilgot Sjöman

Lena (Lena Nyman), studentka szkoły teatralnej, przeprowadza na ulicy wywiady z przechodniami dotyczące ich poglądów na temat systemu klasowego w Szwecji, nierówności w zarobkach, poglądów na temat wojny, religii czy praw kobiet. Tak ogółem można streścić fabułę filmu, jednak jego struktura narracyjna jest bardzo luźna i bardziej przypomina dokumentalne cinéma-vérité (film zawiera np. autentyczne wywiady z Martinem Lutherem Kingiem i szwedzkim ministrem Olofem Palme) czy społeczno-polityczny esej z elementami fabularnymi. To właśnie ten element fabularny, opierający się na odkrywaniu własnej seksualności przez Lenę i jej spotkaniach z Börjem (Börje Ahlstedt), przesądził o odbiorze filmu w latach 60. Z powodu licznych, odważnych scen erotycznych i seksualnych (jak na przykład seks z pałacem królewskim w Sztokholmie czy całowanie penisa w stanie spoczynku) film zdobył ogromną popularność za granicą, stając się najlepiej zarabiającym filmem zagranicznym w Stanach Zjednoczonych. Niektóre stany zakazały wyświetlania filmu, uznając go za pornografię, o co toczyły się nawet sądowe batalie.

Reżyser Vilgot Sjöman uczył się od Ingmara Bergmana (chociażby na planie filmu Goście Wieczerzy Pańskiej), przyjaźnił się z nim, a także mocno nim inspirował, chociażby w psychologicznej kreacji swoich własnych postaci. W przeciwieństwie jednak do Bergmana podejmował w swoich filmach wątki bardzo kontrowersyjne (np. kazirodztwo), stając się na dziesięciolecia jednym z największych skandalistów kina. Po Jestem ciekawa – w kolorze żółtym zrealizował część drugą, Jestem ciekawa w kolorze niebieskim. Tytułowe kolory miały nawiązywać do kolorów szwedzkiej flagi.

Fucking Åmål (1998), reż. Lukas Moodysson

Dwuznaczny tytuł filmu odnosi się do swedzkiego miasteczka Åmål, gdzie mieszkają główne bohaterki, a przede wszystkim ich frustracji spowodowanej prowincjonalnością i wszechobecną nudą miejsca, w którym zmuszone są mieszkać. Nieśmiała Agnes (Rebecka Liljeberg) nie ma przyjaciół i z trudem odnajduje się w grupie rówieśniczej, a jej uwagę przyciąga jedynie przebojowa koleżanka Elin (Alexandra Dahlström), w której po cichu się podkochuje. Debiutant Lukas Moodysson, absolwent sztokholmskiej szkoły filmowej, przedstawił uczucie łączące nastolatki z ogromnym autentyzmem i szczerością, a jego film odniósł duży komercyjny sukces, stając się jednym z najważniejszych filmów lat 90.

Pozwól mi wejść (2008), reż. Tomas Alfredson

Akcja filmu rozgrywa się w Sztokholmie w latach 80. Mieszkający z mamą dwunastoletni Oskar (Kåre Hedebrant) jest nękany przez kolegów z klasy, co sprawia, że często ucieka w świat fantazji. Jego życie się zmienia, kiedy poznaje swoją nową sąsiadkę – bladolicą rówieśniczkę Eli (Lina Leandersson), która, jak się z czasem okazuje, jest wampirzycą. Tomas Alfredson tchnął powiew świeżości w filmy o wampirach, tworząc oryginalny horror ze wzruszającym, romantycznym finałem.

Film został świetnie przyjęty przez widzów i krytyków na całym świecie. W 2010 roku powstał amerykański remake filmu w reżyserii Matta Reevesa (Projekt: Monster, Ewolucja planety małp) z Chloë Grace Moretz.

Przypisy:

[1] T. Szczepański, Skandynawia, w: Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2014, s. 369, za: I. Bergman, Obrazy, tłum. T. Szczepański, Warszawa 1993, s. 24.

[2] Ibidem, s. 369.