Najlepsze ZAIMPROWIZOWANE MOMENTY w historii kina

Scenariusz leży u podstaw filmu, co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Trudno stworzyć wielkie dzieło w oparciu o słaby scenariusz, jednocześnie jednak zdarza się z dobrego scenariusza zrobić zły film. Z czego to wynika? Przede wszystkim z faktu, że to, co sprawdza się na papierze, nie zawsze znajduje swoje odzwierciedlenie w kamerze. Czasem zdarza się, że na ekranie o wiele lepiej wygląda coś, co powstaje nie przy biurku, lecz w wyniku dynamiki procesu tworzenia bezpośrednio na planie zdjęciowym, na co dowodem są przypadki niezwykle udanych, a nie napisanych, zaimprowizowanych scen bądź dialogów przedstawione poniżej. 

Kot – Ojciec chrzestny (1972), reż. Francis Ford Coppola 

Cała trylogia Francisa Forda Coppoli pełna jest kultowych scen, jednak to, co jako pierwsze pojawia się w myślach większości kinomanów na hasło Ojciec chrzestny, to obraz Vita Corleone (Marlon Brando) siedzącego w smokingu za swoim biurkiem i powolnie głaszczącego kota, którego trzyma na kolanach. Kto by pomyślał, że jedna z najbardziej ikonicznych scen w historii amerykańskiego kina była tak naprawdę zaimprowizowana? Jak się okazuje, zwierzęcia w ogóle nie było w scenariuszu! Legenda głosi, że kot akurat kręcił się w pobliżu studia. Wersje tego, co wydarzyło się dalej, są dwie: pierwsza mówi o tym, że to reżyser się na niego natknął i wrzucił zaskoczonemu aktorowi na kolana, według drugiej natomiast to Brando go znalazł i wziął ze sobą na plan, uznając, że zwierzę będzie czymś, co doskonale uzupełni odgrywanego przez niego bohatera.

Wersja skrócona

[web_stories_embed url=”https://film.org.pl/web-stories/najlepsze-improwizacje-w-historii/” title=”Najlepsze improwizacje w historii” poster=”https://film.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/zaimprowizowane-momenty-640×664.jpg” width=”360″ height=”600″ align=”none”]

“Here’s Johnny!” – Lśnienie (1980), reż. Stanley Kubrick 

Niewątpliwie jednym z najbardziej przerażających, a zarazem kultowych momentów w historii horroru jest scena w Lśnieniu, w której Jack Torrance (Jack Nicholson) przebija się siekierą przez drzwi do łazienki, w której ukrywa się przed nim jego żona, Wendy (Shelley Duvall). Gdy już udaje mu się je doszczętnie rozwalić, wkłada głowę z obłąkanym uśmiechem na twarzy między połamane deski i mówi: „Here’s Johnny!” (tłum. „Tutaj Johnny!”). Spodziewalibyście się, że ten ikoniczny wręcz dla horroru Kubricka tekst był tak naprawdę spontaniczną improwizacją Nicholsona? Aktor przyznał, że kwestię zapożyczył z The Tonight Show, czyli popularnego amerykańskiego talk-show emitowanego w stacji NBC, w którym wejście gospodarza programu w latach 1962–1992, Johnny’ego Carsona, poprzedzane było zapowiedzią „Here’s Johnny!”. 

„You’re gonna need a bigger boat!” – Szczęki (1975), reż. Steven Spielberg 

„You’re gonna need a bigger boat!” (tłum. „Będziesz potrzebował większej łódki!”), czyli najczęściej cytowanego tekstu ze Szczęk Spielberga, wcale nie było w scenariuszu. Był to swojego rodzaju slogan powtarzany przez ekipę filmową podczas zdjęć za każdym razem, kiedy coś poszło nie tak. Podobno wszystko zaczęło się od tego, że łódka funkcjonująca jako wsparcie stabilizujące dla barki, na której kręcono sporą część scen, okazała się za mała, by spełniać swoje zadanie. Żart, początkowo skierowany w stronę produkcji, szybko został podłapany przez ekipę i był regularnie powtarzany w rozmaitych sytuacjach, np. w przypadku opóźniającej się przerwy obiadowej czy zbyt mocnych fal, uniemożliwiających utrzymanie kamery w odpowiedniej pozycji. Roy Scheider, wcielający się w postać Szeryfa Brody’ego, figlarnie postanowił wykorzystać slogan w scenie, gdy jego bohater widzi rekina po raz pierwszy – jak się okazało, był to strzał w dziesiątkę!

Walka – Poszukiwacze Zaginionej Arki (1981), reż. Steven Spielberg

Mówiąc o filmach Spielberga, nie sposób nie wspomnieć o Poszukiwaczach Zaginionej Arki, czyli kolejnym jego dziele, które może poszczycić się kultowym zaimprowizowanym momentem. Chodzi oczywiście o scenę pojedynku na miecze, podczas którego Indiana Jones (Harrison Ford) pokonuje swojego przeciwnika… strzałem z pistoletu. Jak do tego doszło, skoro w scenariuszu była rozpisana jako widowiskowa walka, której kręcenie zostało zaplanowane na trzy dni? Wszystko za sprawą (nie)szczęśliwego przypadku. Harrison Ford na dzień przed dostał zatrucia pokarmowego i nie wiedział, czy będzie w stanie odegrać tak skomplikowaną i wymagającą fizycznie scenę, wobec czego w pośpiechu wraz ze Spielbergiem wymyślili szybki strzał z pistoletu jako alternatywę. Jak się okazało, koniec końców udało się upiec dwie pieczenie na jednym ogniu: nie dość, że schorowany Ford nie musiał się przemęczać, to jeszcze nowy pomysł sprawdził się nawet lepiej niż pierwotny! 

„You talking to me?” – Taksówkarz (1976), reż. Martin Scorsese 

Wielu z Was zapewne zgodzi się ze mną, że gdy przypominamy sobie postać Travisa Bickle’a (Robert De Niro) z Taksówkarza Martina Scorsese, pierwsze, co przychodzi na myśl, to scena, w której bohater przegląda się z bronią w lustrze, wypowiadając do samego siebie słowa: „You talking to me?” (tłum. „Do mnie mówisz?”). Jak się okazuje, słynna kwestia to improwizacja Roberta De Niro! W scenariuszu scena była rozpisana w sposób bardzo ogólny, na zasadzie: Travis spogląda w lustro, udaje, że jest kowbojem, wyciąga broń, rozmawia ze sobą… Gdy aktor zapytał Paula Schradera, scenarzystę, o to, co jego bohater powinien mówić, otrzymał informację, że ma poczuć się jak dziecko, które wymachuje bronią i improwizować – cały monolog, na czele z kultową kwestią, jest więc autorstwa samego De Niro. Zgaduję, że ani Scorsese, ani Schrader nie żałują tego, że dali aktorowi taką swobodę.