“Łyżka nie istnieje”. Ciekawostki i UKRYTE ZNACZENIA w kultowym MATRIXIE

Piosenka – myślicie, że jeśli znacie na pamięć ścieżkę dźwiękową filmu, to znacie zarazem wszystkie utwory, które się w filmie pojawiły? Mylicie się. Piosenka, której Neo słucha podczas snu w jednej z pierwszych scen filmu, to „Dissolved Girl” grupy Massive Attack. Z kolei kiedy Neo spotyka Wyrocznię w jej mieszkaniu, w tle słychać „Minor Swing” Django Reinhardta, a następnie „I’m Beginning to See the Light” Duke’a Ellingtona.

Alicja – w filmie można znaleźć kilka odniesień do Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla. Cała konstrukcja fabularna filmu przywodzi na myśl klasyczną powieść, gdyż opowiada o przejściu do całkowicie nowego, fantastycznego świata przez króliczą norę (motyw białego królika stanowi z kolei dla Neo drogowskaz i zostaje wspominany m.in. przez Morfeusza), jednak film zawiera również inne ciekawe odniesienie. W jednej ze scen zawieszona u góry kamera ukazuje szachownicę. W kontynuacji Alicji, czyli w Po drugiej stronie lustra, bohaterka musi przejść przez szachownicę jako pionek, by ostatecznie zostać królową. Tytułowe przejście przez lustro także znajduje swoje odzwierciedlenie w filmie.

Symulakry i symulacja – w filmie słychać echa filozofii postmodernizmu. Jednym z czołowych przedstawicieli nurtu był Jean Baudrillard, który swą książką Symulakry i symulacja dał światu do zrozumienia, że nasza rzeczywistość, przepełniona hiperrzeczywistymi znakami, tak naprawdę przestała istnieć. Że konsekwentnie zanika różnica między tym, co wyobrażeniowe, a tym, co prawdziwe. W rozdziale poświęconym nihilizmowi czytamy: „Jeśli być nihilistą oznacza niesienie na sobie […] radykalnego śladu szyderstwa i przemocy, owego wyzwania, na które system zmuszony jest odpowiedzieć własną śmiercią, to jestem terrorystą i nihilistą w teorii, tak jak inni są terrorystami i nihilistami z bronią w ręku”. Symulakry i symulacja to książka, która jest w posiadaniu Neo. W jednej ze scen otwiera ją właśnie na rozdziale poświęconym nihilizmowi, by dotrzeć do ukrytych wewnątrz dyskietek z danymi.

Bateryjka – kiedy Neo wsiada z Trinity do samochodu, Switch mówi na niego “coppertop” (copper – miedź), co jest slangowym określeniem baterii Duracell. Taką właśnie baterię Morfeusz pokazuje, kiedy odsłania przed bohaterem kulisy funkcjonowania prawdziwego świata.

MetaCortex – to nazwa firmy, w której pracuje Thomas Anderson. Meta oznacza przekraczanie lub wychodzenie poza ustalone granice, a cortex z angielskiego oznacza m.in. korę mózgową. W ten sposób nazwa tej firmy oznacza „przekraczanie granic mózgu”, co jest dokładnie tym, czym Neo zajmuje się w filmie.

Cameo – ówcześni bracia Wachowscy (dzisiejsze siostry) ukryli się w jednej ze scen filmu. Podczas gdy Neo (a właściwie Thomas Anderson) dostaje od swego pracodawcy reprymendę za kolejne spóźnienie, czyszczone są okna biurowca. Dokonuje tego duet reżyserów. Scenę tę można odczytywać symbolicznie, gdyż charakterystyczne zbliżenie ma oznaczać zapowiedź odkrycia przez bohatera prawdy.

Nabuchodonozor – to poduszkowiec, którego kapitanem jest Morfeusz. Jego nazwa odnosi się do babilońskiego króla Nabuchodonozora II z biblijnej Księgi Daniela. Jaki ma to związek z Matrixem? Starożytny król miał sen, którego nie pamiętał, a na który wciąż szukał odpowiedzi. Jest to analogiczne z przeżyciami głównego bohatera filmu i z pytaniami, które sobie zadaje. Ponadto tabliczka znamionowa statku odwołuje się do Ewangelii według świętego Marka, gdzie możemy wyczytać: „a kiedy zły duch go zobaczył, padali przed nim i krzyczeli: «Ty jesteś Synem Bożym»”. Jest to kolejne powiązanie postaci Neo z Jezusem Chrystusem.

Syjon – ostatnie ludzkie miasto i cel podróży ekipy z Nabuchodonozora to kolejne odwołanie do starożytności. Było to pierwotnie południowo-wschodnie wzgórze w Jerozolimie, na którym według przekazu biblijnego umieszczono Arkę Przymierza. Później nazywano tym mianem całą Jerozolimę, miejsce święte dla judaizmu i chrześcijaństwa, symboliczne miasto Boga.

Dorotka i czarnoksiężnik – nie tylko Alicja wkroczyła do Krainy Czarów. Zrobiła to także Dorotka w słynnym Czarnoksiężniku z krainy Oz. W filmie znajdują się nawiązania również i do tej powieści. W jednej ze scen Cypher zwraca się do Neo słowami: „zapnij pasy, Dorotko, i pożegnaj się z Kansas”, co ma oczywiście wskazywać zbieżność dróg bohaterów przekraczających granice dwóch światów. W innej scenie z kolei, gdy Neo ucieka przed agentami i dzwoni do Dozera, nie zwraca się do niego po imieniu, tylko mówi: „Panie Czarodzieju, zabierz mnie stąd…”.