search
REKLAMA
Biografie ludzi filmu

KINO EUROPEJSKIE: Peter Greenaway

Aleksandra Krupińska

1 stycznia 2012

REKLAMA

“Jedyną ewentualną bronią artysty jest zachwyt nad różnorodnością natury i kultury i próba okiełznania chaosu narzędziem artystycznej ironii…”

  • Peter Greenaway urodził się 5 kwietnia 1942 roku w Newport (Wielka Brytania).
  • W pierwszej połowie lat 60-tych studiował na wydziale malarstwa w Walthamstow School of Art.
  • W latach 1965-1976 pracował jako montażysta w Central Office of Information. W tym okresie rozpoczął swoją przygodę z kinem; realizował krótko- i średniometrażowe filmy, które szybko przyniosły mu uznanie na festiwalach międzynarodowych.
  • W 1980 roku zadebiutował pełnometrażowym filmem fabularnym – był to Katalog wypadków. Ale dopiero kolejny film – Kontrakt rysownika – uczynił go sławnym.
  • W 1994 roku Greenaway po raz pierwszy wystawił operę pt. Rosa, czyli koński dramat – od tego roku pracuje również jako reżyser spektakli operowych i teatralno-baletowych.

  • Greenaway jest nie tylko reżyserem, ale także scenarzystą, aktorem, malarzem, montażystą, autorem zdjęć, krytykiem, pisarzem, organizatorem wystaw.
  • Jako mały chłopiec był namiętnym kolekcjonerem owadów.
  • 8-częściowa konstrukcja filmu Zet i dwa zera odpowiada 8 stadiom ewolucji według Darwina, natomiast liczba 7 w Brzuchu architekta jest nawiązaniem do siedmiu wieków architektury rzymskiej. Bardzo ważna jest dla reżysera liczba 92, będąca liczbą ofiar z Katalogu wypadków, liczbą gier z Wyliczanki czy apokaliptyczną liczbą Armageddonu. W najnowszym filmie Tulse Luper Suitcases mamy 92 walizki.
  • Księgi Prospera nakręcone zostały na podstawie dramatu Szekspira pt. “Burza”, natomiast inspiracją dla filmu 8 & 1/2 kobiety było 8 i pół F. Felliniego.
  • Greenaway przyznaje się do fascynacji filmami Alaina Resnaisa, ceni także filmy Godarda i W. Allena.
  • Muzykę do wielu jego filmów skomponował Michael Nyman – ich drogi rozeszły się w 1991 roku.

  • 1978 – Spacer przez H – Chicago Hugo Award
  • 1980 – Katalog wypadków – British Film Institute Award
  • 1981 – Dzieło Boże – Melbourne Short Films i Sydney Short Film
  • 1987 – Brzuch architekta – Nominacja do Złotej Palmy na MFF w Cannes
  • 1988 – Wyliczanka – Best Artistic Contribution na MFF w Cannes
  • 1988 – Wyliczanka – Nominacja do Złotej Palmy
  • 1989 – Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek – Nagroda za reżyserię na MFF w Sitges (Hiszpania)
  • 1995 – The Pillow Book – La Distincion Glace Gervais na MFF w Cannes
  • 1996 – The Pillow Book – Nagroda za najlepszy film i zdjęcia na MFF w Sitges (Hiszpania)
  • 1999 – 8 & 1/2 kobiety – Nominacja do Złotej Palmy na MFF w Cannes
  • 2003 – Tulse Luper Suitcases – Nominacja do Złotej Palmy na MFF w Cannes

Zafascynowanie malarstwem, plastycznością obrazów, wizualność filmowego świata – aktorzy wielokrotnie wcielają się w rolę modeli pozujących do obrazu, natomiast plenery stanowią określone tło.

Brak podporządkowania fabuły aktorom czy intrydze – filmy Greenawaya są oparte wyłącznie na wyobraźni reżysera. Każdy film zaczyna się od idei, która staje się treścią opowiadanej historii (np. Zet i dwa zera – idea ewolucji, darwinizmu; Brzuch architekta – idea odpowiedzialności artysty wobec sztuki oraz idea nieśmiertelności; Dzieciątko z Macon – idea niewinności, którą świat chce zniszczyć, ponieważ się jej boi).

Stosowanie ironii, czarnego humoru, groteski.

Współgranie dźwięku i obrazu – muzyka podkreśla emocjonalną wymowę poszczególnych scen, pełni rolę swoistego komentarza do przedstawionych wydarzeń, a także wyraża i wyznacza strukturę fabularną (np. w Kontrakcie rysownika mamy 12 rysunków i odpowiadających im 12 fragmentów muzycznych).

Gloryfikacja istniejącej w sztuce mistyfikacji, imitowania rzeczywistości, istniejących fałszerstw, plagiatów, zapożyczeń (Zet i dwa zera – nawiązania do twórczości słynnego Vermeera – filmowym, fałszywym w tym przypadku Vermeerem staje się jeden z bohaterów – chirurg Van Meegeren).

Akcentowanie iluzyjności sztuki – Greenaway podkreśla w swoich filmach to, iż są one jedynie sztucznym tworem, nie mającym nic wspólnego z rzeczywistością – celem jest zbudowanie dystansu między widzem, a tym, co ogląda.

Wykorzystywanie różnego rodzaju zestawień, wyliczanek, statystyk (H jak House, Katalog wypadków, Śmierć w Sekwanie, The Pillow Book, Wyliczanka). Niezwykle istotnym elementem jego filmów jest także zafascynowanie porządkiem, symetrią, strukturą.

Podkreślanie opozycji “natura-kultura” (reżyser przyznaje jednak, iż oba te bieguny mają ze sobą coś wspólnego – oba są zaborcze w stosunku do jednostki ludzkiej).

Stosowanie słów-kluczy i symboli (np. woda jako symbol śmierci; ogród zoologiczny; lot).

Poetyka nadmiaru, nawiązania do estetyki barokowo-manierystycznej – nagromadzenie rekwizytów, odwołania do innych dzieł – konkretnych obrazów, mitologii, literatury; powiązanie wątków z poszczególnych filmów, wielopoziomowość fabuły i konstrukcji filmowej.

Częste mieszanie piękna z turpizmem, sztuki z naturą, życia ze śmiercią.

Podporządkowanie filmowego świata regułom rządzącym w grach – widz sam musi te zasady odkryć po to, by zrozumieć sens danej historii.

Zafascynowanie cielesnością, fizjologią człowieka – bohaterowie rodzą się, umierają, jedzą, wymiotują – wszystko to ukazane jest w sposób dosłowny, bez upiększeń, naturalistycznie.

Eksperymentowanie z cyfrowymi technikami obróbki obrazu (nakładanie na siebie obrazów, łączenie ich z tekstem, miksowanie ścieżek).

Wybrane filmy krótkometrażowe, średniometrażowe i telewizyjne:

  • 1966 – Drzewo (Tree)
  • 1966 – Pociąg (“Train)
  • 1967 – Rewolucja (Revolution)
  • 1967 – Pięć pocztówek ze stolic (5 Postcards from Capital Cities)
  • 1969 – Interwały (Intervals)
  • 1971 – Erozja (Erosion)
  • 1973 – H jak House (H is for House)
  • 1975 – Okna (Windows)
  • 1975 – Woda (Water)
  • 1976 – Goole by numbers
  • 1976 – Rekonstrukcja pionowych obiektów (Vertical Features Remake)
  • 1977 – Drogi telefonie (Dear phone)
  • 1978 – Spacer przez H (Walk through H)
  • 1978 – 1-100
  • 1979 – Zandra Rhodes
  • 1980 – Dzieło Boże (Act of God)
  • 1983 – Czterech Amerykańskich Kompozytorów (Four American Composers)
  • 1984 – Making a Splash
  • 1985 – W pokojach (Inside Rooms)
  • 1988 – Fear of Drowning
  • 1988 – Śmierć w Sekwanie (Death in the Seine)
  • 1989 – A TV Dante
  • 1989 – Hubert Bals Handshake
  • 1991 – M jak Man, Music, Mozart (M is for Man, Music, Mozart)
  • 1991 – A Walk Through Prospero’s Library
  • 1992 – Rosa
  • 1993 – Darwin
  • 1995 – Stairs 1 Geneva
  • 1995 – Lumiere i spółka (Lumiere et Compagnie)
  • 1997 – The Bridge
  • 1999 – Śmierć kompozytora (Death of the Composer)

Pełnometrażowe filmy fabularne:

  • 1980 – Katalog wypadków (The falls)
  • 1982 – Kontrakt rysownika (The Draughtsman’s Contract)
  • 1985 – Zet i dwa zera (Zed and Two Noughts)
  • 1987 – Brzuch architekta (The Belly of an Architect)
  • 1988 – Wyliczanka (Drowning by Numbers)
  • 1989 – Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (The Cook, the Thief, His Wife and Her Lover)
  • 1991 – Księgi Prospera (Prospero’s Books)
  • 1993 – Dzieciątko z Macon (Baby of Macon)
  • 1996 – The Pillow Book
  • 1999 – 8 i Pół kobiety (8 & 1/2 Women)
  • 2003 – Tulse Luper Suitcases
  • 2003 – Tulse Luper Suitcases, Episode 3
  • 2004 – Tulse Luper Suitcases, Part 2
  • 2004 – Wizje Europy (Visions of Europe fragment European Showerbath)
  • 2005 – A life in suitcases
  • 2007 – Nightwatching

  • Kosecka B., Piotrowska A., Kocołowski W.: “Panorama kina najnowszego – 1980-1995”.
    Wydawnictwo Znak. Kraków, 1997
  • Stron internetowa: www.republika.pl/hegelmogiel/greenaway.htm

Tekst z archiwum film.org.pl.

 

 

 

Avatar

Aleksandra Krupińska

REKLAMA
https://www.perkemi.org/ Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor 2024 Situs Slot Resmi https://htp.ac.id/