Kryzys tożsamości a bycie Marsjaninem. PAMIĘĆ ABSOLUTNA Paula Verhoevena

Co z tego jednak, skoro w historii kina science fiction zapisały się takie sceny jak ucieczka zielonego szkieletu Schwarzeneggera przed gorylami Cohaagena (Ronny Cox), którzy są również szkieletami, rozsuwająca się sztuczna głowa przebrania Arnolda odsłaniająca osadzoną na specjalnym dźwigu drugą głowę właściwego bohatera, chociaż równie sztuczną, czy też nietuzinkowa propozycja seksualna, jaką składa zagubionemu Quaidowi mutantka o trzech dorodnych piersiach. Nie mówcie, że chociaż na jedną, wstydliwą chwilę nie przyszło wam do głowy, jak by to mogło być w łóżku z taką kobietą? Te seksistowskie marzenia dorosłych facetów oczywiście stoją w jawnej sprzeczności z zielonkawą, neosocjalistyczną wymową filmu Verhoevena. Uciśniony przez wielką korporację świat odmieńców, wyrzutków i niedostosowanych społecznie elementów ziemskiej społeczności znajduje swój nowy dom w marsjańskiej kolonii. Ich walka jednak zdaje się przegrana wobec przeważających sił żądnego zysku kapitalisty Cohaagena oraz jego naczelnego przydupasa, Richtera (świetny Michael Ironside).

Jak to jednak bywa w filmach akcji, zjawia się nagle prawdziwy bohater (Schwarzenegger) i ratuje tę całą podduszającą się z braku tlenu hałastrę dziwadeł. No i ważnym dodatkiem jest piękna kobieta u jego boku. Nie, nie nie. Nie mam tu na myśli Sharon Stone, a jej konkurentkę w erotycznej drapieżności, wypadającą jednak znacznie bladziej, czyli Rachel Ticotin w roli Meliny. Nota bene jej filmowe imię w języku polskim świetnie pasuje do warunków, w których wegetuje marsjańskie podziemie.

Duet producencki Kassar/Vajna, zanim jeszcze Verhoeven pociągnął go na dno swoją wykwintną klapą w postaci Showgirls, o dziwo zachował pewien umiar w nasyceniu akcją filmu, który wciąż pozostał kinem science fiction, a nie rozrywkową naparzanką we wszystko, co potrafi krwawić i ucieka wolniej niż tytaniczny główny bohater. Mało tego artystyczna koncepcja Verhoevena zachowała, a nawet wzmocniła styl fantastyki Dicka, który można już dzisiaj określić jako vintage science fiction. Bo przecież pośród tych wszystkich obcych planet, statków kosmicznych i futurystycznych miast powinna być obecna refleksja, po co to wszystko. Po co z takim zaangażowaniem chcemy wyobrażać sobie, że nie jesteśmy właśnie tacy, prozaiczni i ziemscy, a jednocześnie wstydzimy się przyznać, że zadowoli nas chociaż namiastka prawdziwej wolności, byle z innej planety, czyli Marsa, albo nawet ciemnej strony Księżyca.

Verhoeven zdaje się odwoływać do historii życia Dicka poprzez stwierdzenie, że tożsamość człowieka definiują czyny, a nie przeszłość, wspomnienia i całe skondensowane zło z młodych lat, stąd nie jest ważne, czy główny bohater był Quaidem czy znów będzie Hauserem. Liczy się tylko, co TERAZ robi ze swoim życiem. Tej ucieczki od tożsamościowego zniewolenia we własnej głowie nie potrafił nigdy odnaleźć Dick. Dla niego wyzwolenie z lęku oznaczało bycie Marsjaninem, którego jednak nikt nie mógł uratować przed chorobliwym strachem wobec przeszłości. Verhoeven dał mu chociaż pośmiertnie tę szansę. Słońce w końcu wzeszło nad Marsem oraz całym nowym rodzajem ludzi z innej planety.