KINO EUROPEJSKIE: Roman Polański

Voyeuryzm. Polański w większości swoich filmów zdradza pociąg do podglądactwa. Wszystkie jego filmy opierające się na psychologicznej grze między bohaterami (czyli znakomita większość) sprawiają wrażenie oglądanych przez “dziurkę od klucza”. Polański nie waha się pokazywać najgorszych ludzkich instynktów obnażających się w intymnych interakcjach między jego postaciami. Widz występuje w roli “obcego” – zewnętrznego obserwatora zagłębiającego się w prezentowane mu przez reżysera tajniki ludzkich zachowań. Reżyser wydaje się czerpać przyjemność z podpatrywania najintymniejszych spraw swoich bohaterów i zmusza do tego również widza, prowokując do mniej lub bardziej spontanicznych reakcji, a jednocześnie serwując mu swego rodzaju katharsis.

Kobiety zdominowane przez mężczyzn. Ta cecha stylu Romana Polańskiego była wielokrotnie przypisywana przez Barbarę Kwiatkowską – Lass ich nieudanemu małżeństwu i rozstaniu. Miała jakoby pojawić się w jego filmach po tym, jak doszło do ich rozwodu. Inna sprawa, że zaczynając od Wstrętu poprzez Matnię, Dziecko Rosemary, Chinatown, Lokatora, Tess aż do Śmierci i Dziewczyny (tytuł zaczerpnięty z kwartetu smyczkowego Schuberta), Polański bardzo konsekwentnie prezentuje portrety kobiet ujarzmionych bądź upodlonych przez mężczyzn. Warto jednak wspomnieć, że ostatecznie w większości z nich kobieta bierze na mężczyźnie srogi odwet.

Tabu. Polański jako reżyser niepoprawny i nie unikający szokowania swojej publiczności nie wahał się naruszać różnego rodzaju społecznych tabu. Można wręcz powiedzieć, że robił to z upodobaniem. Już Nożem w Wodzie dotknął tematu nierówności ludzi w socjalistycznych realiach (za co został personalnie wyklęty przez I Sekretarza KC, Władysława Gomułkę). Po wyjeździe na Zachód jego demaskatorskie zapędy przeniosły się na sferę doznań intymnych i seksu. Już Wstręt z 1965 prezentuje na niespotykaną skalę nie tylko chorobę psychiczną, ale bardzo wyraźnie wskazuje jej przyczyny ocierające się o seksualne obsesje i niezaspokojone żądze. Następna Matnia eksploruje temat damsko – męskiego trójkąta i fascynacji przemocą. Dziecko Rosemary to już rozkwit kontrowersji wokół scen “piekielnego” gwałtu, do którego Polański miał jakoby zatrudnić Antona Shandora LaVeya – ówczesnego założyciela Kościoła Szatana, a Chinatown – kazirodczy związek ojca z córką. Także Gorzkie Gody nie stroniły od opisów wyuzdanego seksu.