GENIALNE FILMY, na których UMRZESZ Z NUDÓW

Są filmy, które od pierwszej do ostatniej minuty trzymają w napięciu, skutecznie utrzymują uwagę widza. Ale są również i takie, które stanowią nie lada wyzwanie, bądź co bądź warte podjęcia mimo przeciągłej fabuły czy oszczędnej akcji. Bo przysnąć nawet przy największym klasyku to nie wstyd ani nietakt. Są dzieła wybitne, które szczycą się pomysłowością, są filmami pięknie nakręconymi, z oryginalną fabułą czy głęboko filozoficznym przesłaniem, ale z czasem potrafią… po prostu widza znudzić. Oto kilka tytułów, które świetnymi filmami są, ale włączyć je do poduszki to żaden grzech.

2001: Odyseja kosmiczna

Mimo iż wszyscy powinniśmy być raczej zgodni co do wyjątkowości filmu Stanleya Kubricka, podejrzewam, iż jego obecność na owej liście nie jest wielkim zaskoczeniem. Amerykański reżyser nakręcił ponaddwugodzinną odyseję statku kosmicznego dryfującego w bezdennej przestrzeni kosmicznej. I choć Kubrick próbuje uatrakcyjnić widzom seans barwnymi, surrealistycznymi obrazami, jaskrawymi światłami, genialną muzyką, na usta ciśnie się głównie przymiotnik “monotonny”. Choć owa monotonia miała swój określony cel, a Odyseję kosmiczną słusznie uznaje się za film przełomowy w dziedzinie science fiction, niełatwo ukryć, że w wielu przypadkach dzieło zyskuje dopiero po którymś z kolei podejściu. Fabuła filmu rozwija się bardzo powoli, w mozolnym tempie prowadząc do kulminacji. Samych scen dialogowych jest w filmie niespełna 30 minut. Co więcej, Odyseja nie należy do filmów najłatwiejszych w interpretacji, co również może irytować niejednego niecierpliwca. Magnum opus Kubricka lewituje zatem gdzieś pomiędzy filmem niezwykle wciągającym, hipnotycznym a śmiertelnie nudnym.

Koń turyński

Ktoś mógłby w tym momencie rzec, całkowicie słusznie, że każdy film z nurtu slow cinema ma za zadanie wprowadzić widza w jednostajny, niespieszny, senny nastrój. Film Béli Tarra jest jednak w tej kategorii dziełem wyjątkowym. Kamera tego ponaddwugodzinnego filmu nie wychodzi ani na chwilę z domostwa pewnego starca i jego młodej córki. Reżyser ilustruje pustą, skromną chatę, opustoszałą przestrzeń dookoła, nieokiełznany wiatr próbujący wedrzeć się do każdego pomieszczenia oraz przybitych, ospałych, cichych bohaterów. Ze stanowczością i spokojem przygląda się mężczyźnie i kobiecie, którzy obserwują, jak świat zza okien niespiesznie odchodzi w zapomnienie, wystawiając tym samym cierpliwość widzów na ciężką próbę. Reżyser umożliwia widzom wniknięcie do świata przedstawionego, poczucie na własnej skórze mozolnie przemijających dni, które niczym nie różnią się od poprzednich. Film zbudowany z długich, przeciągłych ujęć, opowiedziany przy pomocy znikomej liczby słów jest dziełem, które jedynie najzuchwalsi obejrzą bez nieplanowanej drzemki. Ponadto jest to film, który boleśnie wiarygodnie opowiada o bezlitośnie umierającej nadziei, spowodowanej najcichszym możliwym końcem świata.

5 centymetrów na sekundę

Prędzej czy później każdy z nas uroni łzę na którymś filmie Makoto Shinkaiego. Choć jego filmy nierzadko wydają się aż nadto melodramatyczne, Japończyk potrafi pięknie swoje dzieła puentować. Ubiera je również w rewelacyjną, drobiazgową, zapierającą dech w piersiach animację, taką jak w 5 centymetrach na sekundę właśnie. Opowieść o nieszczęśliwej miłości, obejmująca okres od czasów młodości, przez dojrzewanie, aż do dorosłości, toczy się niespiesznym, wręcz leniwym rytmem. Każdy ruch, wszystko prócz pociągów wydaje się w filmie spowolnione. Reżysera bardziej od ludzi interesują zastygłe w ruchu detale naszkicowane z ogromną pieczołowitością. Film afirmuje prozaiczną codzienność, obrazuje ją z wrażliwością i dokładnością. Ulotność krajobrazów migających przez szyby pociągu, sklepowe neony, słupy wysokiego napięcia biegnące przy wąskiej pustej drodze, ciche odgłosy cykad, przelotne spojrzenia. Sami bohaterowie również rzadko kiedy otwierają usta. Cała narracja filmu toczy się w ich myślach. 5 centymetrów na sekundę to powolna, nostalgiczna historia, która swoją skromnością narracji, swoim ciepłem, swoimi czułymi, miękkimi obrazami i cichymi, przyjemnymi dźwiękami wprawi widza w błogi stan doprawiony niewinnym wzruszeniem.

Wkraczając w pustkę

W opozycji do wyżej wymienianych kameralnych, niespiesznych produkcji stoi elektryzujący, neonowy film Gaspara Noégo. Reżyser od pierwszych ujęć zaczyna hipnotyzować widza płynnym sposobem prowadzenia kamery oraz barwnymi obrazami wyuzdanego Tokio. Głównym bohaterem filmu jest Oscar, diler narkotyków, który zostaje postrzelony przez policjanta, w efekcie czego widz staje się świadkiem pośmiertnej duchowej podróży chłopaka. Reżyser, kręcąc film z perspektywy głównego bohatera, uzyskał efekt przypominający psychodeliczny, fluorescencyjny trans. Ponaddwugodzinny seans obfituje głównie w erotyczne, fantasmagoryczne obrazy, które przywołują na myśl stan ekstazy, narkotycznego upojenia. Podczas finałowej, ponaddziesięciominutowej sceny zaś Oscar dryfuje w ciszy między pokojami Love Hotel, obserwując kolejne perwersyjne akty seksualne. W filmie Wkraczając w pustkę pojawia się wiele ujęć i scen, które u miłośników kina wzbudzą szczery zachwyt. Mimo oryginalności jednak, której reżyserowi odmówić się nie da, godzinami zapętlająca się psychodelia z czasem przestaje przyciągać uwagę. Zaczyna nużyć, a filmowy trans bez jakichkolwiek wspomagaczy bądź chęci wytrwałego kinofila objawia się u widza coraz cięższymi powiekami.

Zeszłego roku w Marienbadzie

Znakomity film Alaina Resnaisa, reprezentant filmowego modernizmu, w samej swojej strukturze przypomina sen. Francuz zagadkową historię miłosną zamknął w onirycznej bańce, w której wspomnienia bohaterów subtelnie przenikają się z marzeniami. Akcja filmu rozgrywa się w monumentalnym barokowym hotelu, którego mury uginają się od nadmiaru złoceń i ornamentów. Choć posiadłość wydaje się pusta i cicha, jest pełna nieruchomych gości zastygłych w ruchu jak manekiny. Film jednak skupia się na jedynej dwójce niezaklętych gości. Pewien mężczyzna z włoskim akcentem próbuje przekonać kobietę o ciemnych włosach, że poznali się już wcześniej. Bohaterka nie pamięta jednak romansu, który miał między nimi zaistnieć. Wokół ich rozmów oraz spekulacji skupia się cała fabuła. Czy te osoby dopiero teraz się poznały, czy jednak łączy je dłuższa, sekretna relacja? Niełatwo odnaleźć się w ich zeznaniach. Stylistyczną wizytówką filmu staje się zaś statyczny kadr przedstawiający dziedziniec, na którym nic nie rzuca cienia prócz niepokojąco nieruchomych postaci ludzkich. Owa zawiła, zagadkowa, niejednoznaczna fabuła, jak również surrealistyczna scenografia wzmacniają u widza poczucie niepokoju, znużenia, a w końcu senności. Łatwo zatem utożsamić się z główną bohaterką – zagubioną i zdekoncentrowaną. Niemniej warto dotrwać do końca filmu, a drzemkę uciąć sobie zaraz po nim.