Egzorcysta, Psychoza, Kabaret… SCENY FILMOWE ZAINSPIROWANE SŁYNNYMI DZIEŁAMI SZTUKI

Wenus z Milo – Bernardo Bertolucci, Marzyciele (2003)

Jedyny przykład w zestawieniu, gdy zainspirowano się rzeźbą. Bohaterowie filmu Bernardo Bertolucciego rozprawiają o filozofii, czytają poezję, odwzorowują sceny filmowe. Żywo interesują się również sztuką. Isabelle odsłania swoje wdzięki, kusicielsko wiąże włosy oraz zakłada długie, czarne rękawiczki, aby wyglądać jak Wenus z Milo. Hellenistyczna rzeźba jest wystawiona w Luwrze, gdzie bohaterowie Matthew, Isabelle oraz Theo przebywają, gdyż to nie jedyny flirt ze sztuką w filmie. Trójka przebiega przez sale muzeum, odtwarzając słynną scenę z francuskiego filmu Amatorski gang Jean-Luca Godarda z 1964 roku. Fragment ten w obu filmach eksponuje słynny obraz neoklasycystycznego artysty, Jacquesa-Louisa Davida, Przysięga Horacjuszy z 1784 roku.

Caravaggio, Powołanie świętego Mateusza (1600) – Martin Scorsese, Ulice nędzy (1973)

Kto by pomyślał, że nowojorskie knajpy pełne gangsterów będą dobrym miejscem na wspominanie Caravaggia? Barokowego malarza, który w mistrzowski sposób operował światłocieniem, łączył  fizyczne formy z psychologiczną treścią. Realizm, który obrał artysta, nie zaś renesansową idealizację, widać na płótnie Powołanie świętego Mateusza. Wpadająca z prawej strony wiązka światła wyraża nawrócenie Mateusza, zastępując tym samym rozstępujące się chmury czy chóry anielskich kupidynów. Hołd dla prostoty oraz gry światła Caravaggia składa sam Martin Scorsese. Przyznaje, że dzieła malarza nadały kształt scenom w barze. Fluorescencyjne, czerwone światło sprawia, że wnętrze baru wydaje się brudne i obskurne.  Nastrój tajemnicy i zagrożenia dodaje subtelna gra światła z cieniem, które wymijają się w kątach knajpy. Reżyser bawi się barokową głębią koloru, dodając, iż wyczucie światła Caravaggia świetnie sprawdziłoby się na ekranie. „Byłby znakomitym filmowcem, nie ma wątpliwości”, mówi o artyście. Podobny zabieg zastosowano w filmie Droga do zatracenia Sama Mendesa, który przekazuje atmosferę obrazu New York Movie Edwarda Hoppera. Kręcono tam szeroko otwarte sceny, skupiające uwagę widza w jednym punkcie, bawiąc się również pojedynczymi światłami, jak na płótnach malarza.

Pieter Bruegel Starszy, Wieża Babel (1563) – Fritz Lang, Metropolis (1927)

Dzieło ekspresjonizmu niemieckiego, Metropolis z 1927 roku, stworzyło mocne podwaliny dla przyszłego kina science fiction. Tworzony z rozmachem dystopijny świat Fritza Langa stał się legendą gatunku, inspirując późniejszych twórców. Nim to jednak nadeszło, sam reżyser został natchniony obrazem niderlandzkiego malarza, Petera Bruegela Starszego. Jego najsłynniejsze dzieło, Wieża Babel, ma aż 114 na 155 centymetrów i precyzyjnie ilustruje wygląd biblijnej wieży, symbolu oddalania się ludzi od Boga. Mimo iż to znany motyw, często wykorzystywany w kulturze i sztuce, wyobrażenie budowli, które zakorzeniło się w naszej podświadomości, zawdzięczamy płótnu szesnastowiecznego artysty. Nic więc dziwnego, że Fritz Lang sięgnął po wizerunek wieży Babel z tego właśnie źródła, budując w filmie Nową Wieżę Babel, siedzibę  władcy miasta, Fredersena. Bohaterka filmu Maria, przedstawicielka klasy robotniczej,  przywołuje zaś biblijną historię wieży, aby podkreślić niezgodę między intelektualistami a robotnikami. W jej wizji rysuje się obraz budowli identyczny, jak na obrazie Bruegela.

Jan Vermeer, Alegoria malarstwa (1665) – Peter Greenaway, Zet i dwa zera (1985) 

Jednym z najbardziej znanych twórców kina autorskiego lat osiemdziesiątych był brytyjski reżyser Peter Greenaway. W filmie Zet i dwa zera konfrontuje się z cielesnością człowieka oraz jego umieraniem. Obsesją, której reżyser daje upust w filmie, jest jednak sztuka. Jest dla niego ucieczką od śmierci, próbą jej okiełznania. Film bije po oczach malarskością kadrów. Reżyser nadaje jednej z bohaterek imię Wenus z Milo. Kreuje również postać chirurga zafascynowanego amputacjami, który maniakalnie próbuje rekonstruować dzieła malarskie Jana Vermeera. Jeden z kadrów dokładnie odwzorowuje płótno holenderskiego artysty, Alegorię malarstwa.