NAJLEPSZE FILMY POLITYCZNE. Ranking czytelników

23.  Fakty i akty [ex aequo]

1997, reż. Barry Levinson

Amerykańska satyra polityczna z Dustinem Hoffmanem i Robertem De Niro w rolach kolejno hollywoodzkiego producenta filmowego i doradcy politycznego, którzy łączą swoje siły, by odwrócić uwagę opinii publicznej od skandalu seksualnego z udziałem prezydenta. Robią to jednak w dość zaskakujący sposób – fabrykują wojnę w Albanii. Mimo że film nie jest oparty na prawdziwych wydarzeniach (powstał na podstawie powieści American Hero autorstwa Larry’ego Beinharta), media szumnie zwróciły uwagę na jego powiązania ze skandalami, które pod koniec lat 90. pojawiały się wokół Billa Clintona i następującymi w niewielkim odstępie czasu od ich ujawnienia kampaniami bombowymi (Operacje Infinite Reach, Desert Fox oraz Allied Force). Czyżby przykład na to, jak sztuce filmowej zdarza się poprzedzać rzeczywistość…? [Paulina Zdebik]

23.  Good Night and Good Luck [ex aequo]

2005, reż. George Clooney

George Clooney (we współpracy z dziennikarzami CBS) zrealizował kawał solidnego, wciągającego kina. Ukazanie w czerni i bieli działań pracowników telewizji w latach 50., dyskusje w zadymionych gabinetach, kulisy powstawania programu informacyjnego, który stanowił głos sprzeciwu względem nadużyciu władzy przez senatora z Illionois. Dobrze wpasowują się w film dokumentalne fragmenty nagrań przemówień MacCarthy’ego oraz przesłuchań komisji, którą powołał. Bardzo znany wówczas Edward Murrow (David Strathaim) wykreowany jest nie tylko jako bystry i odważny dziennikarz. Jako pierwszy w historii telewizji dokonał manipulacji manewrując wypowiedziami senatora w taki sposób by móc wytknąć mu błędy w ocenie i słabości. Było to bardzo skuteczne i celne posunięcie. W roli współpracownika Murrowa wystąpił sam Clooney, poza nim w obsadzie także: Robert Downey Jr, Frank Langella, Jeff Daniels i Patricia Clarkson. [Jan Dąbrowski, fragment zestawienia]

23.  Przypadek [ex aequo]

1981, reż. Krzysztof Kieślowski

Tym, co wyróżnia Przypadek spośród pozostałych filmów Kina Moralnego Niepokoju, jest struktura narracji. Całość składa się z trzech wariantów losów jednego bohatera, Witka (Bogusław Linda), skonstruowanych na zasadzie „co by było, gdyby”. Chłopak bierze urlop dziekański na uczelni i wyrusza do Warszawy. W pierwszej wersji opowieści udaje mu się wsiąść do odjeżdżającego pociągu, by niedługo potem zaangażować się w działalność partyjną. W drugiej wdaje się w bójkę na peronie, przez co zostaje skazany na wykonywanie robót publicznych. Tam nawiązuje znajomość z działaczami opozycyjnymi. Wreszcie w ostatnim wariancie życia Witka nie opowiada się on po żadnej ze stron politycznego konfliktu — zakłada rodzinę, znajduje pracę, pozostaje niejako obok wszelkich napięć. Kieślowski pokazuje, że tytułowy przypadek, jedno drobne wydarzenie potrafi skierować życie człowieka na zupełnie różne tory. Film niejako zbiera też drogi, którymi podążali twórcy Kina Moralnego Niepokoju, udowadniając, że za każdym człowiekiem — komunistą, opozycjonistą, neutralnym — kryje się osobna, złożona historia, często pełna dobrych bądź złych wyborów, zbiegów okoliczności, wzlotów i upadków. [Dawid Konieczka, fragment zestawienia]

23.  1984 [ex aequo]

1984, reż. Michael Radford

W 1984 na ekrany kinowe trafiła ekranizacja kultowej już wtedy powieści George Orwella Rok 1984 (Nineteen Eighty-Four). Książkę opublikowano po raz pierwszy pod koniec lat czterdziestych. Niedługo potem brytyjski pisarz zmarł. Kilka lat później Rok 1984 doczekał się pierwszej adaptacji filmowej w reżyserii Michaela Andersona.  Jednak to obraz Michaela Radforda – z 1984 roku właśnie – przeszedł do historii jako filmowy hołd złożony antyutopii Orwella, uniwersalnej opowieści aktualnej tak długo, jak długo będzie istniała walka o władzę. [Karolina Nos-Cybelius, fragment artykułu]

22. Vice

2018, reż. Adam McKay

Po znakomitym Big Short, w którym Adam McKay przybliżał kulisy światowego kryzysu z pierwszej dekady XXI wieku, autor przedstawił portret niesławnego Dicka Cheneya, wiceprezydenta administracji George’a W. Busha. W szalonej, postmodernistycznej formule McKay pokazuje patologię pozornie demokratycznej władzy i mechanizmy, które kierują USA w stronę kolejnych konfliktów na bliskim wschodzie. Ponura anty-laurka kapitalizmu i neoliberalnej demokracji z wybitnym Christianem Bale’em w roli tytułowej w centrum uwagi. [Filip Pęziński]

20.  Człowiek z żelaza [ex aequo]

1981, reż. Andrzej Wajda

Człowiek z żelaza to pierwszy w twórczości Wajdy film na zamówienie, co miało prawo okazać się mankamentem dla nadchodzącej realizacji. Kontynuacja Człowieka z marmuru powstała szybko, z dnia na dzień. Wyzwanie, jakie podjął Wajda, wiązało się z nieustannymi zmianami dotyczącymi ogólnej idei: twórcy dowiadywali się o nowych faktach, które powinni byli umieścić w filmie, zaś inne informacje podlegały redukcji. (…) Zdobycie Złotej Palmy można argumentować tym, co w Człowieku z żelaza jest najsilniejsze: uchwycenie spektakularnych wydarzeń historycznych w momencie ich narodzin, z obecnością autentycznych postaci (Lecha Wałęsy czy Anny Walentynowicz) oraz zademonstrowanie ich fabularnego wariantu z szeregiem społecznych oraz kulturowych kontekstów. [Radosław Dąbrowski, fragment recenzji]

20.  Kariera Nikosia Dyzmy [ex aequo]

2002, reż. Jacek Bromski

Jacek Bromski, wraz ze scenarzystą Tomaszem Kępskim, w 2002 roku wskrzesił postać Nikodema Dyzmy z powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, tyle, że zrobił to po swojemu. W ten sposób Nikodem stał się Nikosiem o twarzy ufarbowanego na rudo, Cezarego Pazury. Cały film został zrobiony na modłę głupiej komedii i do dzisiaj ubolewam, że wielu widzów wyłącznie tak postrzega ten, naprawdę udany, obraz. Bromski jednak wiedział co robi, nie bez powodu Kariera Nikosia Dyzmy jest kolorowa, głośna, wulgarna i pełna roznegliżowanych kobiet. To doskonale oddaje klimat polskiej polityki przełomu XX i XXI wieku, która była i niestety wciąż jest niewyszukana i ordynarna. [Krzysztof Połaski, fragment zestawienia]