Ukryte DETALE w GAMBICIE KRÓLOWEJ

Najpewniej nawet w najśmielszych snach Allan Scott i Scott Frank, czyli twórcy oryginalnego miniserialu Netfliksa Gambit królowej, nie wyobrażali sobie, że właśnie dzięki nim amerykański gigant streamingowy zaszachuje inne platformy, a ich produkcja stanie się światowym fenomenem. Tymczasem według danych udostępnionych przez Netflix miniserial z Anyą Taylor-Joy i Marcinem Dorocińskim w ciągu 28 dni od daty premiery obejrzano w 62 milionach domów! Gambitem królowej zachwyceni byli m.in. Stephen King i David Beckham. Rekordowa oglądalność to jednak nie wszystko. Sukces miniserialu przełożył się na wzrost popularności gry w szachy. Świadczy o tym np. podwojona liczba wyszukiwań hasła „szachy” w przeglądarce Google, a także pięciokrotny wzrost liczby nowych graczy w serwisie Chess.com. Gambit królowej to idealny miniserial do tzw. binge-watchingu. Chociaż produkcję Netfliksa ogląda się z przyjemnością i łatwością, to równie łatwo można jednocześnie przegapić mnóstwo ukrytych w niej szczegółów.

Ukryte detale szachowe

Autentyczność

W jednym z wywiadów polski arcymistrz szachowy Radosław Wojtaszek przyznał, że Gambit królowej spodobał mu się przede wszystkim ze względu na brak błędów w ukazywanych na ekranie partiach. W celu zapewnienia autentyczności gry twórcy serialu zatrudnili doradców technicznych w osobach Bruce’a Pandolfiniego oraz Garriego Kasparowa. Pierwszy z tej dwójki to amerykański szachista, dziennikarz oraz były trener obecnego drugiego zawodnika na świecie – Fabiano Caruany. Kasparow to natomiast jeden z najbardziej znanych szachistów w historii; mistrz świata w latach 1985-1993 i pierwszy zawodnik, który przekroczył granicę 2800 punktów rankingowych. Sam Scott Frank potwierdził zresztą, że w serialu nigdy nie ujrzymy fałszywego ruchu, a partie w produkcji nawiązują do prawdziwych pojedynków szachowych mistrzów. Podobno nawet kiedy kamera podczas partii wskazywała na twarz gracza wykonującego ruch, to aktorzy zawsze wiedzieli, gdzie go wykonać, i to robili. Mowa tu również o tych bardzo szybkich partiach. To dość imponujące i zaskakujące, zwłaszcza że Anya Taylor-Joy, Thomas Brodie-Sangster czy Harry Melling rzekomo nie wiedzieli o szachach właściwie nic jeszcze przed pierwszym dniem zdjęciowym.

W tym samym wywiadzie Wojtaszek był wręcz zszokowany, jak wiernie twórcy miniserialu oddali atmosferę szachów lat 60. i 70. XX wieku. Chodzi tu głównie o palenie papierosów przy szachownicy – co rzeczywiście w tamtym okresie było jeszcze dozwolone – oraz o grę w szachy na tzw. rauszu. Polski arcymistrz stwierdził, że szczególnie w Związku Radzieckim alkohol był często obecny przy szachownicy.

Z paleniem przy szachownicy wiąże się ciekawa historia. Co prawda miała ona miejsce zdecydowanie wcześniej aniżeli czas akcji serialu, ale myślę, że warto ją przytoczyć. W 1927 roku podczas turnieju w Nowym Jorku doszło do starcia urodzonego w Rydze arcymistrza szachowego Arona Nimzowitscha z jugosłowiańskim arcymistrzem Milanem Vidmarem. W związku z tym, że tytoniowy dym dekoncentrował Nimzowitscha, a Vidmar był palaczem, panowie doszli do porozumienia o niepaleniu przy tej partii. Vidmar z szacunku dla rywala odłożył cygaro przy szachownicy, gdzie leżało nieruszone przez całą grę. Mimo że Nimzowitschowi nie przeszkadzał dym, przegrał pojedynek. Nie mogąc pogodzić się z porażką, udał się do sędziów, aby poskarżyć się na przeciwnika, że ten pali. Zdziwiony kierownik turnieju odparł, że Vidmar podczas pojedynku nawet nie wziął cygara w dłoń, na co urodzony w Rydze arcymistrz miał powiedzieć: “ale on groził mi paleniem”.

Modern Chess Openings

Modern Chess Openings to jedna z najważniejszych książek w światowej literaturze szachowej. W dużym skrócie dotyczy ona tzw. otwarć szachowych, czyli debiutów, które pozwalają na skuteczny atak w kolejnej fazie gry. Pierwsza edycja tej wyjątkowej pozycji pochodzi z 1911 roku. Pan Shaibel (Bill Camp) podarowuje więc Beth Harmon (Anya Taylor-Joy) niezwykle cenny prezent. Ze względu na wyjątkowe przywiązanie twórców do szczegółów możemy zauważyć, że książka Modern Chess Openings, którą woźny daje dziewczynce, to jej siódme wydanie. Co interesujące i właściwe, starsza Beth w dalszej części miniserialu kupuje dziewiątą edycję publikacji.

Tytuły odcinków

Drogi czytelniku i widzu! Czy wiesz, że tytuł każdego odcinka Gambitu królowej to nazwa oficjalnego szachowego ruchu lub fazy gry? Oto one: odcinek pierwszy – Debiuty (wspomniane wyżej otwarcie, pierwsza faza gry), odcinek drugi – Strata jakości (wymiana wieży na lekką figurę), odcinek trzeci – Zdublowane piony (kilka pionów jednego koloru na jednej kolumnie), odcinek czwarty – Gra środkowa (faza partii, gdy zawodnicy rozwinęli już swoje figury), odcinek piąty – Podwójne uderzenie (posunięcie, w którym jedna bierka atakuje dwie bierki przeciwnika), odcinek szósty – Partie odłożone (partia, która została w trakcie gry przerwana i pozostaje niedokończona), odcinek siódmy – Gra końcowa (ostatnia faza gry, gdy na szachownicy pozostało niewiele bierek).

A co właściwie oznacza tytuł miniserialu Scotta i Franka? Gambit to ryzykowne otwarcie szachowe polegające na poświęceniu jednej lub kilku bierek w celu uzyskania lepszej pozycji. Gambit hetmański, do którego nawiązuje tytuł produkcji, powstaje po posunięciach: 1. d4 d5, 2. c4.

Bobby Fischer

Gambit królowej oparty jest na książce pod tym samym tytułem oraz na prawdziwych historiach kilku szachistów, w tym autora literackiego pierwowzoru Waltera Tevisa. Beth Harmon najprawdopodobniej najbliżej jednak do ostatniego amerykańskiego mistrza świata w szachach, Bobby’ego Fischera. Podpowiada to widzom Alma (Marielle Heller), która podczas sceny w restauracji w Las Vegas nazywa Benny’ego (Thomas Brodie-Sangster) “Bobbym”. A może to właśnie postać Benny’ego oparto na amerykańskim arcymistrzu? Trudno stwierdzić.