Filmy SCIENCE FICTION, które zawsze zachwycają jak przy PIERWSZYM seansie
Na kino science fiction trzeba patrzeć z odpowiednim dystansem, nawet na ten poważniejszy komponent w nim obecny, który odwołuje się do nauki oraz na niej bazuje, wprost nieraz sugerując, jaka będzie nasza przyszłość. I teraz zależy, jak to robi – jeśli z jednej strony mądrze, a z drugiej z odpowiednią dozą przystępnej rozrywki, to takie filmy ogląda się z zainteresowaniem raz po raz. Takie produkcje nie posiadają daty przydatności do spożycia. Są obecne w przestrzeni filmowej zawsze i o takich dzisiaj chciałbym wam opowiedzieć – bez zbędnych analiz, gdyż już wiele razy ich dokonywałem, starając się pokazać, jak poniższe tytuły mogą być unikalne formalnie, ale i przetrwać całe lata; jeśli chodzi o jakość historii, czasem bezlitośnie krytykowanej w okolicach premiery, lecz po upływie czasu nieposiadającej żadnej sensownej konkurencji.
„Prometeusz”, 2017, reż. Ridley Scott
O zachowaniu ekipy badawczej nie będę pisał, za to o wspaniałych zdjęciach, sekwencji otwierającej oraz muzyce – owszem. O koncepcji Inżynierów również, co jest ukazane już na początku i za każdym razem budzi umysł do zastanowienia się, jaka była nasza gatunkowa ewolucja. Poza tym rozwój Davida jako postaci za każdym razem budzi dreszcz, bo jest to rozwój całkiem realny, jeśli chodzi o AI.
„Łowca androidów”, 1982, reż. Ridley Scott
Monologu Roya Batty’ego można słuchać bez końca, ale to doświadczenie czeka na widzów dopiero w finale. Ridleyowi Scottowi udało się jednak coś innego, prócz przemowy Rutgera Hauera, która zresztą swój styl zawdzięcza właśnie aktorowi, a nie reżyserowi czy też scenarzyście. Scott nakręcił film przeznaczony nie tylko dla fanów SF, ale dla wszystkich, którzy oczekują dobrego kina sensacyjnego z wyraźnym nawiązaniem do klasyków noir. Polecam więc go tym, którzy wchodzą w świat science fiction, oczekując od niego czegoś więcej niż efektów specjalnych.
„Tajemnica Syriusza”, 1995, reż. Christian Duguay
Z biegiem lat zacząłem myśleć o tym filmie jeszcze cieplej niż w czasach VHS. Zastanówcie się, jaki byłby jego odbiór, gdyby reżyser Christian Duguay nie był tak wycofany, można powiedzieć grzeczny czy też wstrzemięźliwy. Więcej przemocy, bezkompromisowej nagości oraz bardziej zrównoważona relacja między akcją a tajemnicą, może jakiś bardziej ryjący głowę twist? A tak pozostał solidny akcyjniak z elementami survival horroru, który za każdym razem ogląda się dobrze, lecz ma się świadomość utraconego potencjału.
„Planeta Małp”, 1968, reż. Franklin J. Schaffner
Produkcję można oglądać chociażby dla jednej sceny, gdy pełen radości George Taylor galopuje na koniu przez plażę, aż napotyka pozostałość po dawnej cywilizacji. Wszystko dzieje się na tzw. planecie małp. Wtedy Taylor zsiada z konia, upada na kolana i zaczyna krzyczeć z rozpaczy. Uświadamia sobie, gdzie naprawdę jest, i jakie ma szanse na powrót do swoich pobratymców. Wciąż karmił się nadzieją, że jest to możliwe. Planeta Małp posiada tak unikalny klimat, również dzięki przebranym za ludzi małpom, że nie sposób o niej zapomnieć i się nią za każdym razem nie zachwycać.
„Obcy – 8. pasażer Nostromo”, 1979, reż. Ridley Scott
Nie ma doskonalszej istoty pośród kinowych potworów niż ksenomorf. Jest organizmem perfekcyjnym, drapieżnikiem wzorcowym, któremu nawet człowiek pozazdrościł umiejętności przetrwania. Może właśnie w tej doskonałości tkwi przyczyna, dla której Ridley Scott zdecydował się wyjaśnić rodowód obcego, sądząc, że tego właśnie potrzebują widzowie, a wielu z nich po prostu się domyśla, skąd wziął się we wszechświecie tak idealny organizm. Jego geneza jest logiczną konsekwencją jego wyśmienitych cech – został stworzony przez robotyczną istotę przekonaną o swojej doskonałości.
„Anihilacja”, 2018, reż. Alex Garland
Największa tajemnica filmu, czyli co się kryje na końcu, co spowodowało zmiany w środowisku, jest już znana i wzbudziła niekiedy kontrowersje, jako najbardziej zmarnowany i nieprzemyślany moment w całej produkcji. Zanim jednak tam widzowie dotrą, mogą wejść w ten świat tajemniczych i przerażających zjawisk, doświadczając niesamowicie inteligentnie zaprojektowanej przygody, której się nie zapomina, a i zwykle w science fiction nie spotyka. Gdyby finał był skrojony na tym samym poziomie, kto wie, czy Anihilacja nie stałaby się moim ulubionym filmem SF.
„12 małp”, 1995, reż. Terry Gilliam
Film dla dojrzalszych gatunkowo widzów, w którym wcale nie trzeba było efektów specjalnych, żeby opowiedzieć historię fantastyczno-naukową tak sugestywnie, że stała się legendą dla kina SF oraz dla fanów, tak przecież obytych z efektami specjalnymi. Wydają się one kluczowe dla gatunku. Gilliam stosuje je bardzo często. Sam jest ich twórcą, a jednak 12 małp nie ocieka nimi. Kładzie za to nacisk na opowieść, na pętlę czasową oraz stopniowe jej przed widzem odkrywanie, które może być rozłożone na wiele seansów.
„Zakazana planeta”, 1956, reż. Fred M. Wilcox
Fani science fiction powinni docenić Zakazaną planetę za wkład w rozwój gatunku. Dzisiaj niektóre założenia produkcji oraz podane w niej informacje mogą faktycznie śmieszyć – np. data lądowania na Księżycu – ale był to film odważny i piękny wizualnie w swoich czasach. Nawet dzisiaj nie zestarzał się w tym stopniu, co wiele produkcji kręconych w latach 80., 90, a nawet na początku XXI wieku. Z każdym seansem odkrywa się go na nowo, zwłaszcza że jest fantastyczną kopią Szekspirowskiej Burzy.
„Park Jurajski”, 1993, reż. Steven Spielberg
Każdorazowy seans tego filmu udowadnia mi przede wszystkim to, że Spielbergowi należy się miano reżysera wszech czasów. Park Jurajski właściwie się nie starzeje – pod względem wizualnym właśnie, co jest tak ważne dla kina science fiction. Efekty specjalne starzeją się najszybciej, ale i koncepcje naukowe. Ta z Parku Jurajskiego wciąż trwa, bo jest związana z genetyką oraz prehistorią, dlatego film ogląda się za każdym razem z niemałym zainteresowaniem. A poza tym Spielberg zawsze miał talent do uwodzenia widza świetnie zaprojektowanymi przygodami ekranowych bohaterów.
„Pogromcy duchów”, 1984, reż. Ivan Reitman
Kolejne sequele, kręcone już po latach, czyli w XXI wieku udowodniły, że pomysł Ramisa i realizacja Reitmana okazały się unikalne na skalę światową. Takie połączenia komedii i filmu science fiction zdarzały się później w historii gatunku zaledwie kilka razy. To, co za każdym razem szczególnie zachwyca w Pogromcach duchów, to rozegranie akcji, którą prowadzą bardzo charakterystyczni bohaterowie. Sam zaś pomysł na połączenie świata duchów z tym realnym okazało się tak genialne, że w całej serii nikt później lepiej tego nie wymyślił, co najwyżej mógł skopiować główny motyw antagonistki.
Odys Korczyński