Wszystko zaczęło się pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku w głowie młodego pisarza Breta Eastona Ellisa, zaliczanego do tzw. pokolenia X – twórców dojrzewających w okresie szybkiego rozwoju i bogacenia się społeczeństw, którzy pod fasadą materialnego dobrobytu snuli mroczne, eskapistyczne fantazje na temat seksu, śmierci i grzechu. Tacy są bohaterowie Ellisa: pozbawieni skrupułów, niemoralni, nastawieni na szybki sukces nieokupiony ciężką pracą. Na ekran przeniesiono cztery powieści autora, z czego największą popularnością cieszą się filmy American Psycho (w reżyserii Mary Harron) oraz Żyć szybko, umierać młodo (zrealizowany przez Rogera Avary’ego). Bohaterem pierwszego dzieła jest młody, atrakcyjny, obrzydliwie bogaty bankier, który najpierw zaczyna fantazjować o morderstwie, by następnie je popełnić. Targany obłędem wpada w morderczy szał, pozbawiając życia kolejne ofiary: znajomych z pracy, bezdomnych, prostytutki. Rzeczywistość i fantazje mężczyzny mieszają się w narracji, a widz, tak jak i bohater, nie są w stanie ich odróżnić. Drugi z filmów opowiada o młodym studencie, dilerze narkotyków, który plącze się w uczuciowo-erotyczny trójkąt z dwójką swoich przyjaciół – kobietą i mężczyzną. Podobnie jak w poprzednim filmie do końca nie wiemy, które z wydarzeń są prawdziwe, a które wyłącznie produktem wyobraźni bohaterów. To nie jedyne podobieństwo: bankier z American Psycho nazywa się Patrick Bateman, a bohater Żyć szybko, umierać młodo to Sean Bateman. Oprócz nazwiska mają wspólne korzenie: to rodzeni bracia.
Nieoczekiwana zamiana miejsc i Książę w Nowym Jorku
Sztandarowe produkcje Johna Landisa to świetne przykłady filmowych, komediowych przypowieści: słodko-gorzki humor, wyraziste, acz stereotypowe postacie, wyraźny morał i triumf dobrych wartości takich jak miłość, przyjaźń, skromność, szczerość. To filmy powstałe w okresie amerykańskiej prosperity, a jednak za obiekt żartu i cel krytyki biorą sobie chciwość, materializm i merkantylizm. W Nieoczekiwanej zamianie miejsc śledzimy efekty zakładu dwóch braci-multimilionerów, dla których zabawą jest pozbawienie jednego z ich pracowników wszystkiego, co posiadał, i wstawienie na jego miejsce bezdomnego oszusta. Ich umowa ma na celu sprawdzenie, czy los człowieka zależy od okoliczności, czy od jego wewnętrznych predyspozycji. Koniec końców obaj boleśnie przekonują się, że niezależnie od wszystkiego chciwość nie popłaca. Pozbawieni swoich fortun kończą jako bankruci. Spotykamy ich jeszcze raz, w małej scenie Księcia z Nowego Jorku. Bohater – tytułowy książę grany przez Eddiego Murphy’ego (który występował również w Zamianie, ale w innej roli) – podczas randki z dziewczyną z Queens spotyka na ulicy dwóch bezdomnych. Chcąc zaimponować partnerce, książę zostawia im plik pieniędzy. Ci bezdomni to nie kto inny, jak Mortimer i Randolph Duke’owie – chciwi bracia z Nieoczekiwanej zamiany miejsc. Co za… nieoczekiwana zamiana miejsc!
… oraz kilka innych seriali. Wszystkie łączy jeden wspólny mianownik w postaci detektywa Johna Muncha. Aktor Richard Belzer wcielił się w tę rolę także w Prawie i porządku, Bogatych bankrutach i Wydziale zabójstw: Baltimore. Jego postać miała nawet swojego Muppeta. Co najciekawsze, jego postać jest zatwardziałym wyznawcą spiskowych teorii.
Na koniec akcent raczej humorystyczny, którego nie można brać serio. W westernowej komedii Richarda Donnera jest krótka scena napadu na bank, w którym akurat przebywa tytułowy Maverick, grany przez Mela Gibsona. W rolę przestępcy, który dokonuje napadu, wcielił się Danny Glover. W pewnym momencie spojrzenia mężczyzn spotykają się, a oni kręcą głowami w geście dezaprobaty – ale, dla pewności, spoglądają na siebie jeszcze raz. W ich oczach widać cień wątpliwości i wrażenie, że mogli się już kiedyś spotkać. Fani dobrego kina akcji z lat osiemdziesiątych na pewno wiedzą, gdzie i kiedy.
