GALERIA FILMOWYCH PSYCHOLI

GALERIA FILMOWYCH PSYCHOLI

Świr może gorszyć i budzić grozę, może być seryjnym mordercą z fantazją, wyrafinowanym rzeźnikiem albo wesołym sadystą. Świr może też śmieszyć, bawić, intrygować sposobem bycia, dziwacznym ubiorem, maniakalnymi dialogami czy śmiesznym chodem. Wobec takiego świra żaden widz nie pozostanie obojętnym, bo dobry świr to gwarant dobrej zabawy, dobrego klimatu.

Mowa będzie o filmowych psycholach i świrach, w kinie zjawisku spotykanym nader często. Oczywiście cały temat, jak i ten tekst, traktuję z przymrużeniem oka, i tak też powinien być odebrany. Nie jest to tekst gloryfikujący bestialskie czyny, czy skrajny idiotyzm przedstawionych tu psychopatów, jedynie subiektywna galeria “sław”, bohaterów bardzo charakterystycznych w swoim filmowym wynaturzeniu, godnych obejrzenia i zapamiętania. Nie poczynię tu przeglądu seryjnych morderców typu John Doe czy Hannibal Lecter, nie znajdą się tu także świrnięci bohaterowie komedii typu Ace Ventura czy horrorów, będzie to zestawienie psycholi najciekawszych, najbarwniejszych, najbardziej wynaturzonych i zakręconych. Pozytywnych dziwolągów kina, kreujących niezapomnianych bohaterów i klimat w filmach, które pamięta się długo.

Kim lub czym jest więc filmowy psychol? Zawsze to postacie niezwykle barwne i charakterystyczne. Balansują na granicy dobrego smaku, często ją przekraczając i wzbudzając duże kontrowersje. Wystarczy przytoczyć tu bohaterów takich jak Mr. Blond (Wściekłe Psy), Alex (Mechaniczna Pomarańcza), czy Zed (Pulp Fiction), którzy stali się sztandarowymi “winowajcami” i prekursorami szeroko zakrojonej przemocy i brutalizacji w kinie (oczywiście abstrahując od horrorów czy gore). W galerii sław znajdziemy także bohaterów całkowicie odlotowych, groteskowych i wręcz śmiesznych w swojej jaskrawej kiczowatości, absurdalności i psychodelicznym sposobie bycia, takich jak Raul Duke i dr Gonzo (Las Vegas…), czy Jesus (Big Lebowski). Czego by nie powiedzieć o filmowych psycholach, faktem jest, że są to zazwyczaj postacie najbardziej barwne, wręcz przejaskrawione, wzbudzające ciekawość, operujące groteską i fantazją, bardzo często z drugiego planu, bądź też na płaszczyźnie epizodycznej. Świry często robią za tło, dodają swoistego smaczku i budują klimat filmu, często odrealniony, pełen niesamowitości i nieprzewidywalności. To sprawia, że nawet w filmach z natury i w zamierzeniach poważnych (jak dramat Fargo), zostaje zasiane ziarno groteski i absurdu, tworzące bardzo specyficzny, intrygujący klimat. Świr może gorszyć i budzić grozę, może być seryjnym mordercą z fantazją, wyrafinowanym rzeźnikiem albo wesołym sadystą. Świr może też śmieszyć, bawić, intrygować sposobem bycia, dziwacznym ubiorem, maniakalnymi dialogami czy śmiesznym chodem. Wobec takiego świra żaden widz nie pozostanie obojętnym, bo dobry świr to gwarant dobrej zabawy, dobrego klimatu. Psychol jest nieobliczalny, wynaturzony, nie gra według reguł normalnego świata, może zrobić wszystko, może zaskakiwać i demolować kanon często nieatrakcyjnych norm.

Mistrzem w kreowaniu wszelkiej maści świrów jest bez wątpienia Quentin Tarantino. Praktycznie w każdym jego filmie (bądź scenariuszu) odnajdujemy wynaturzone oryginały, bez których żaden jego obraz nie byłby taki sam. Podobnie jest u Davida Lyncha, który umieszcza dziwacznych bohaterów w swoich surrealistycznych światach. Świrom i psycholom specyficzny absurdalny klimat swoich filmów zawdzięczają także bracia Coen, którzy bardzo sprawnie “przemycają” takich bohaterów praktycznie do każdego swojego filmu.

Pogrążcie się zatem w całkowicie odrealnionym, wynaturzonym świecie filmowych psycholi świrów. I zgorszcie się albo zasmakujcie, jedno jest pewne – nie pozostaniecie obojętni.

 

Alexander DeLarge

Malcolm McDowell

A Clockwork Orange (Mechaniczna Pomarańcza)
Reżyseria: Stanley Kubrick

“I’m singing in the rain
Just singing in the rain
What a glorious feeling, I’m happy again
I’m laughing at clouds, so dark up above
The sun’s in my heart
and I’m ready for love…”

Sylwetka: Chłopak, który wraz z trzema kumplami tworzy bandę specjalizującą się w szerzeniu przemocy. Co noc wyruszają na bestialskie łowy, poniżając, rabując, gwałcąc i zabijając. I robią to dla czystej rozrywki. Alex jest przywódcą grupy i zarazem inicjatorem chorych wypadów. Nie odnajdujemy w nim żadnego poczucia winy czy refleksji. To gorzki futurystyczny obraz człowieka całkowicie zdegenerowanego, zboczonego i szalonego. Malcolm McDowell zagrał imponująco, a sam film nieźle namieszał, wszczynając prawdziwą burzę i gorące dyskusje na temat przemocy w filmie. Doszło do oskarżeń o brutalizację i wywoływanie fal przemocy, a nawet zdjęcia filmu z ekranów kin.

Psychopatia: 4/5 – Kubrick kreuje chorego bohatera w chorym świecie, a efekt szokuje i daje do myślenia.

 

Norman Stansfield

Gary Oldman

Leon (Leon Zawodowiec)
Reżyseria: Luc Besson

“- Lubię te chwile spokoju przed burzą.
Przypominają mi Beethovena.
Słyszysz to?
To tak jakbyś przyłożył głowę do trawy.
Słyszysz jak rośnie.
Słyszysz brzęczenie owadów, bzzzz…
Lubisz Beethovena?
– Czy ja wiem…
– A więc zagram dla ciebie…”

Sylwetka: Skorumpowany glina i szalony narkoman, który morduje rodzinę Mathyldy i staje się obiektem jej zemsty. Czarny charakter filmu Bessona to wielki aktorski popis Gary’ego Oldmana. Kreuje on postać niezwykle barwną i charakterystyczną w swoim demonicznym, neurotycznym sposobie bycia. Gary Oldman stał się już specjalistą w kreowaniu wszelkiej maści psychopatów. Jego inne niezwykłe i szalone oblicza możemy podziwiać w Piątym Elemencie, Stanie Łaski czy True Romance.

Psychopatia: 5/5 – transpozycja aktu mordu do aktu tworzenia muzyki klasycznej.