ANIOŁOWIE O BRUDNYCH TWARZACH. 80 lat od premiery

Zdjęcia do filmu kręcono w studyjnych dekoracjach wytwórni Warner Bros. (udających nowojorską dzielnicę) oraz w nowojorskim zakładzie karnym Sing Sing. Praca na planie odbywała się od czerwca do sierpnia i już w listopadzie skończone dzieło trafiło do kin w Nevadzie. System studyjny w Hollywood działał efektywnie, wypuszczając filmy szybko, ale dzięki wyjątkowo sprawnym filmowcom były to solidne produkcje, doskonałe technicznie i mimo prostych fabuł angażujące odbiorcę. Jak na drugą połowę lat 30. postać gangstera w Aniołach… skonstruowana jest dość niestandardowo. To człowiek ujawniający niejednokrotnie pokłady agresji, nawet podczas sędziowania w meczu, ale ma w sobie coś z surowego ojca pragnącego wychować dzieci na twardzieli. Zaskakujące, że głównymi przeciwnikami Rocky’ego Sullivana są prawnik (Humphrey Bogart) i biznesmen (George Bancroft), obaj udający uczciwych obywateli, ale w gruncie rzeczy to zdradzieckie typy, korzystające z usług zawodowych zabójców.

Najważniejszy jest tutaj konflikt wewnętrzny, to znaczy zarówno Rocky, jak i Jerry są rozdarci między lojalnością i powołaniem. To pierwsze musi jednak ustąpić, bo każdy ma do wykonania jakąś misję. Zadaniem Jerry’ego jest naprowadzić nieokrzesanych uczniów na właściwą drogę, misją Rocky’ego jest dać przykład, jak kończą zbrodniarze. Na dalszy plan schodzi wątek miłosny, co z jednej strony jest plusem, bo w starym hollywoodzkim kinie wątki romansowe były zazwyczaj pierwszoplanowe, ale z drugiej strony – jest on zarysowany na tyle wyraziście, że zapada w pamięć. Laury Martin (Ann Sheridan) nie znosi Rocky’ego od dzieciństwa, ale po 15 latach rozkwita między nimi uczucie – scena, w której broni go przed Jerrym, mówi właściwie wszystko o tej relacji, o szacunku do drugiej osoby pomimo wad i błędów dzieciństwa. Z pewnością nie bez znaczenia jest to, że kobieta jest wdową, której mąż został zastrzelony przez gliniarzy.

Historia była potem przerabiana na adaptacje radiowe, a w 1939 w Lux Radio Theater swoje role powtórzyli Cagney i O’Brien. Często film był obiektem parodii, drwiono chociażby z jego tytułu. Najsłynniejszym przykładem są komedie Kevin sam w domu (1990) i Kevin sam w Nowym Jorku (1992), w których postać grana przez Macaulaya Culkina ogląda w telewizji najpierw (w części pierwszej) produkcję gangsterską Angels With Filthy Souls, a później (w części drugiej) – jej sequel Angels With Even Filthier Souls. To nie były, rzecz jasna, prawdziwe filmy gangsterskie, tylko sceny nakręcone specjalnie na potrzeby tych komedii.

W roku premiery film był na ogól przyjmowany entuzjastycznie. W recenzjach pojawiały się przymiotniki mocny (powerful) i porywający (thrilling), doceniano również aktorstwo Cagneya. Solidne rzemiosło całej ekipy zapewniło wytwórni spore zyski. Po latach ten film wciąż może uchodzić za jeden z najlepszych w swoich czasach i swoim gatunku. Rok po nim Cagneya i Bogarta można było zobaczyć w kolejnym znakomitym dramacie gangsterskim, Burzliwych latach dwudziestych (1939) Raoula Walsha. Oba dzieła to doskonały przykład na to, że kino lat 30. wciąż może dostarczać inteligentnej rozrywki. Warto jeszcze wspomnieć, że odgrywający role przyjaciół Cagney i O’Brien byli w rzeczywistości wieloletnimi przyjaciółmi – zagrali wspólnie w dziewięciu filmach i razem pożegnali się z kinem występem w Ragtime (1981) Miloša Formana. Niemniej role w Aniołach o brudnych twarzach były pod nich idealnie dopasowane, stanowiły świetną przeciwwagę – jeden jako buntownik, drugi jako próbujący go utemperować kaznodzieja.