POTWIERDZENIE JAKOŚCI. Podsumowanie 9. edycji festiwalu KAMERA AKCJA

Wczoraj zakończył się objęty patronatem naszego portalu 9. Festiwal Krytyków Sztuki Filmowej Kamera Akcja, który odbył się w Łodzi. Trwający cztery dni festiwal to przedsięwzięcie wyjątkowe na mapie polskich wydarzeń związanych z kulturą filmową. Kierowane jest do szeroko pojętej branży i profesjonalistów, szczególnie krytyków i filmoznawców, równocześnie jednak otwarte i przystępne dla różnorodnej publiczności. Poniżej krótka relacja i garść przemyśleń podsumowujących wydarzenie.

Kolejna edycja, kolejne doświadczenia

Fundamentem powstałego w 2009 roku festiwalu jest pasja jego twórców, pragnących tworzyć ciekawe wydarzenie, sprofilowane z myślą o krytykach filmowych i ich pracy. Tę pozytywną energię czuć w Łodzi do dziś i ona decyduje o niepowtarzalnej atmosferze festiwalu Kamera Akcja. Program wydarzenia obejmował różnorodne propozycje, od klasycznych projekcji filmów, przez sesje Q&A i moderowane dyskusje z ekspertami, aż po działania edukacyjno-warsztatowe. Taki profil oraz szeroka współpraca z przedstawicielami różnych profesji tworzą wyjątkowe przedsięwzięcie dla miłośników kina, nie tylko krytyków, ale także tych widzów, którzy chcą poszerzać swoje doświadczenie kinowe. Dodatkowo, przez wpisanie praktyk krytycznych w wielowątkową siatkę relacji w polu kinematografii Festiwal buduje szeroki kontekst dla działalności krytyczno-publicystycznej związanej z filmem, pozwalając na swobodną wymianę myśli i perspektyw pomiędzy przedstawicielami różnych dziedzin.

Tegoroczna edycja festiwalu była nieco inna niż poprzednie, po raz pierwszy odbyła się bowiem na terenie Łódzkiej Szkoły Filmowej, gdzie zlokalizowano wszystkie cztery sale projekcyjne (w tym największą, nowocześnie wyposażoną salę główną w zaaranżowanej na nowo hali filmowej oraz legendarną salę kinową im. Antoniego Bohdziewicza), oraz pobliskiego Muzeum Kinematografii. Ta różnica, wiążąca się przede wszystkim z dogodną koncentracją wydarzeń w przestrzeni, nie zmieniła wyjątkowego klimatu festiwalu, tradycyjnie tworzącego przyjazną i twórczą atmosferę dla dysponujących różnorodnym doświadczeniem ekspertów oraz amatorów.

Perły programu

Festiwal Kamera Akcja otworzył pokaz Córki trenera Łukasza Grzegorzka, filmem zamknięcia było z kolei Hearts Beat Loud Bretta Haleya. W ramach tegorocznego programu można było zobaczyć bardzo różnorodny zestaw filmów, od artystycznych dokumentów, przez komedie, aż po kino klasy Z. Ważne miejsce w programie zajmowała sekcja Krytyczne Premiery, w której zaprezentowano głośne i ważne prapremiery aktualnego sezonu, takie jak eksperymentalny Monument Jagody Szelc, Żniwa, czyli wyrazisty debiut pochodzącego z RPA Etienne’a Kallosa, głośne koreańskie Płomienie, najnowszy film jednego z tytanów slow cinema Nuriego Bilgego Ceylana, czyli Dziką gruszę, a także Siedem dni oraz znakomitego Kapitana, o których pisałem osobno w trakcie festiwalu. Szeroko komentowane filmy, które gościły już na ekranach kin, pokazano z kolei w sekcji Głos Krytyków. W jej programie znalazły się takie pozycje jak Dogman Matteo Garronego, Thelma Joachima Triera czy reprezentujący azjatyckie kino gangsterskie Bezlitosny. Różnorodność stylów i gatunków kinowych prezentowanych podczas festiwalu wzmacniały sekcje poświęcone Ursuli Meier (pokazano jej intrygujące, najnowsze Shock Waves), niezmiennie popularnemu kinu francuskiemu oraz działalności studia A24. W tym ostatnim przypadku bodaj najważniejszym punktem był pokaz wchodzącego właśnie na ekrany kin Climaxu Gaspara Noé, poprzedzony dyskusją na temat kina dyskomfortu.

Bardzo ciekawe i wartościowe były także spotkania z twórcami w ramach case studies poświęconych konkretnym elementom filmów, takich jak chociażby Love Express. Przypadek Waleriana Borowczyka czy Jak rozmawiać z dziewczynami na prywatkach. Szczególnie warto wspomnieć o spotkaniu z członkami łódzkiego studia WJTeam/Likaon, które przygotowało lalki do tegorocznej Wyspy psów Wesa Andersona. Wypowiedzi przedstawicieli stosunkowo mało eksponowanej niszy w ramach produkcji filmowej były bardzo rozwijające dla postrzegania różnych subdyscyplin kinematografii i pozwoliły spojrzeć nieco inaczej na ekranowy efekt końcowy. Równie ciekawe – choć w zupełnie innej sferze – mogło okazać się dla najwytrwalszych uczestników festiwalu nocne oglądanie indonezyjskiego Stabilizatora podczas specjalnego seansu przygotowanego przez VHS Hell, przypominającego, że kino to nie tylko głośno oklaskiwane premiery, ale także całe mrowie filmów tak złych, że aż wspaniałych.

Goście i spotkania

Niezwykle istotnym elementem Kamery Akcji są spotkania z udziałem specjalnie zaproszonych gości festiwalu, wśród których w tym roku znalazły się m.in. Agnieszka Holland, Urszula Antoniak, Grażyna Torbicka czy Thomas Elsaesser, jeden z najwybitniejszych współczesnych filmoznawców. Dyskusja “Przemoc w kinie” z udziałem tej pierwszej oraz Grety Gober, Natalii Grzegorzek i Michała Pabisia-Orzeszyny poprzedziła uroczyste otwarcie festiwalu w czwartek 18 października. Interesujące refleksje związane z mniej oczywistymi lub “nieklasycznymi” kontekstami uprawiania sztuki i krytyki filmowej podjęte zostały również podczas kolejnych spotkań, takich jak piątkowa dyskusja “Kinofilia po końcu kina”, sobotnie prezentacje “Biznes i film” czy dwa “Śniadania z książką”, podczas których w Klubie Festiwalowym można było wysłuchać autorek i autorów (Nie)widzialnych kobiet kina oraz najnowszego, siódmego tomu serii Autorzy kina europejskiego.

Mocnymi punktami programu były także warsztaty i spotkania w segmencie edukacyjnym festiwalu. W ramach rozszerzania krytycznego rozumienia kina można było skorzystać z możliwości spotkania z Pawłem Edelmanem (“Filmoznawca-filmowiec”) oraz Gabrielą Muskałą (“Aktor a krytyk”). Innym ważnym wydarzeniem Akcji edukacja były warsztaty dla młodzieży Skrytykuj.pl oraz warsztaty “Styl w krytyce filmowej” i poświęcone montażowi spotkanie z Dorotą Wardęszkiewicz. Wszystkie te wydarzenia oferowały szeroką gamę wiedzy, podejść i narzędzi do doskonalenia swojego krytycznego warsztatu. Właśnie te dodatkowe, a nie ściśle filmowe, elementy programu Kamery Akcji są tym, co wyróżnia festiwal na krajowej mapie wydarzeń filmowych i kinofilskich. Kładą bowiem nacisk na praktyki pozaekranowe i pozaprodukcyjne, związane z recepcją. Działalność krytyków jest jednak słusznie postrzegana przez organizatorów jako wpisana w większą sieć powiązań i dlatego tak duży nacisk położyli oni na poszerzanie horyzontów miłośników kina i rozwijanie ich umiejętności komentowania kina, równoczesne z uzupełnianiem ich wiedzy na temat niewidocznych elementów tworzenia filmów.

Konkursy i nagrody

Rokrocznie podczas festiwalu Kamera Akcja przyznawane są nagrody w konkursach związanych z filmem i krytyką filmową. W tym roku wręczono dwie nagrody w ramach konkursu Krytyk Pisze, będącego bardzo istotnym forum dowartościowującym początkujących adeptów krytyki filmowej (jest to element festiwalu szczególnie bliski memu sercu ze względu na własny sukces w tym konkursie przed dwoma laty). Pierwszą z nagród, przyznaną przez Jury Twórców (w składzie: Katarzyna Szczerba, Justyna Rucińska, Grzegorz Brzozowski), otrzymał Łukasz Kiełpiński za tekst Transformacja Wieży Babel. Recenzja filmu „Zjednoczone stany miłości”, drugą zaś, przyznaną przez Jury Krytyków (w składzie: Monika Talarczyk, Małgorzata Steciak, Agata Sotomska), odebrał Mateusz Rosicki za Każdy jest uchodźcą. O filmie „Po tamtej stronie” Akiego Kaurismäkiego. Jury Krytyków wyróżniło też tekst Barbary Trojanowskiej Podstawa myślenia, poświęcony filmowy Monument.

Podczas uroczystego zamknięcia festiwalu wręczono także nagrody w Konkursie Etiud i Animacji. Jury złożone z ekspertów: Joanny Łapińskiej, Ady Minge i Filipa Marczewskiego, wspieranych przez akredytowanych na festiwalu blogerów: Alicję Górską, Annę Kawulę, Kamila Jędrasiaka, Kamila Smoczyńskiego oraz Aleksandrę Szwarc, zadecydowało, iż nagrodę dla Najlepszej Etiudy odebrała Katarzyna Warzecha (Jest naprawdę ekstra), laurem dla Najlepszej Animacji została nagrodzona Marta Pajek (III), a wyróżnienia powędrowały do Kariny Paciorkowskiej (Nie masz dystansu) i Karoliny Specht (Kwadratura Koła).

Do zobaczenia za rok

Na koniec chciałbym skierować słowa uznania i podziękowania dla organizatorów 9. Festiwalu Kamera Akcja, który udowodnił po raz kolejny swoją wyjątkową jakość. Całość stała na bardzo wysokim poziomie, a równie godne docenienia co merytoryczne punkty programu były przyjazna atmosfera i klimat kinofilskiego święta. Niestety cztery festiwalowe dni okazały się bardzo krótkie, wobec czego nie pozostaje nic innego jak trzymać kciuki za kolejną, jubileuszową edycję festiwalu i zachęcić wszystkich, by udali się za rok do Łodzi i wzięli udział w tym wydarzeniu.