WRÓG CZY SWÓJ? Zestawienie filmów z wątkiem islamu

Timbuktu

Wysmakowany estetycznie i drażniący tematycznie – tak można podsumować obraz Abderrahmanego Sissako z 2014. Film opowiada historię malijskiej rodziny, której życie płynie pod znakiem islamskiego reżimu. Ich względny spokój zostaje zakłócony w momencie, gdy Kidane, głowa rodziny, przypadkowo pozbawia życia swojego sąsiada. Rodzina musi stawić czoło konsekwencjom czynu mężczyzny, a przedstawiciele władzy nie mają dla nich litości. Pochodzący z Mauretanii reżyser doskonale podsumowuje najbardziej istotne głosy w dyskusji o islamie: zauważa, że religia w rękach złych osób doprowadza wyłącznie do śmierci i nieszczęścia. Niestety, sytuacji takich jak w Timbuktu są setki tysięcy i nie zanosi się na to, by ktokolwiek był w stanie to zmienić. W dzisiejszym świecie funkcjonują obok siebie dążenia do równości i dążenia do suwerenności. Zachowanie i kultywowanie religii, zwłaszcza w jej radykalnej formie, jest zarówno wyrazem jednego, jak i drugiego. Ci wyżej – rząd, organizacje humanitarne, ligi narodów – myślą, jak uszanować obie wartości, a ci na dole, zwykli ludzie, cierpią i giną w bezsensownej wojnie, w której nikt nie może zwyciężyć.

Nazywam się Khan

Wielki przebój kina hinduskiego, utrzymany w poważnej konwencji. Obraz powstał już po fali filmów, które spopularyzowały kino hindi na świecie, ale pretendował do bycia głosem w dyskusji na temat światowego terroryzmu. Bohater – grany przez Shah Rukh Khana – zostaje uznany za terrorystę, ponieważ odprawia islamską modlitwę na lotnisku. Film podejmuje temat nieufności, jakie budzą w nas inna religia i kultura. Długi czas trwania pozwala na zbudowanie kilku wątków – w tym, niezbędnego dla tego typu kina wątku miłosnego. Twórcy podjęli aktualne w 2010 tematy, starając się o komentarz do ówczesnej sytuacji. Widać i czuć, że wzorowali się na schematach kina zachodniego. I tak, główny bohater jest dotknięty autyzmem. Jego bezpośrednie i nietypowe zachowanie może bawić lub szokować, ale dzięki temu jego postać jest „czysta” od samego początku. Widz nie ma wątpliwości co do jego intencji, wiec narastająca fala nieufności, a potem wrogości wobec bohatera budzi prawdziwe emocje. I o to chyba chodzi – by te emocje przekładały się na refleksję, a refleksja na zmianę. Bo zmiana w myśleniu i postawie jest niezbędna – co w bezpośredni sposób dają nam do zrozumienia twórcy filmu.

Malcolm X

Głębokie i kontrowersyjne spojrzenie Spike’a Lee na jedną z najważniejszych postaci historii Ameryki XX wieku. W latach 60. Malcom X – czarnoskóry, zreformowany przestępca, syn człowieka zamordowanego przez Ku Klux Klan, nawrócony na islam w więzieniu – staje się poważnym i szanowanym działaczem społecznym. Walczy o uznanie afroamerykańskiej społeczności, zapowiada wielkie rewolucje społeczne. W swojej postawie jest bezkompromisowy, nie szczędzi mocnych słów i nie boi się wykorzystywać przemocy jako narzędzia do zmiany mentalności ludzkiej, czego nauczyła go religia. Swoimi przemówieniami i działaniami ściąga uwagę wysoko postawionych rasistów, przekonanych o supremacji białej rasy. Konflikt narasta, by w finale wstrząsną całym krajem. Spike Lee w szczytowej formie opowiada historię ze swojego reżyserskiego emploi: silna, czarna postać, kontrowersyjna i niejednoznaczna, a jednocześnie – budząca podziw i sprzeczne odczucia.