POLSCY WOJACY na wielkim ekranie

Dzień Niepodległości także można obchodzić filmowo – wystarczy zarezerwować sobie ten dzień na tematyczny maraton. Jeśli potrzebujecie pomocy w doborze repertuaru, możecie skorzystać z naszych rankingów najlepszych filmów wojennych (redakcyjne TOP20, czytelnicze TOP20) lub z poniższej listy, gdzie znajdziecie tytuły, w których szczególną rolę odgrywają polscy żołnierze. Oczywiście można by wymienić ich znacznie więcej, ale uzupełnienie wszelkich braków to już zadanie dla was – zapraszam do komentowania.

Wolne miasto (1958)

Choć wśród rodzeństwa Różewiczów zawsze bliżej było mi do twórczości Tadeusza, chylę czoła przed jego młodszym bratem Stanisławem, który w 1958 roku brawurowo zekranizował scenariusz byłego żołnierza AK, Jana Józefa Szczepańskiego pod tytułem Wolne miasto. Film prezentuje przebieg pierwszego dnia II wojny światowej, opowiedziany z perspektywy pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, którzy przez dwanaście godzin heroicznie bronili gmachu swej placówki przed niemieckim najeźdźcą. Obraz wstrząsający, ale i krzepiący za sprawą braterskiej walki o wspólne dobro. Był też filmowym debiutem zaledwie dwunastoletniego wówczas Piotra Fronczewskiego, który do regularnego aktorstwa powrócił dopiero dziewięć lat później – co ciekawe, także za sprawą filmu wojennego Stanisława Różewicza, zrealizowanego wedle scenariusza J. J. Szczepańskiego – Westerplatte. Nie było tu już jednak obraz aż tak porywający.

Parszywa dwunastka (1967)

Prawdopodobnie najlepszy film Roberta Aldricha (wiem, wiem – fani Co się zdarzyło Baby Jane? raczej się ze mną nie zgodzą) to typowy akcyjniak, podbudowany gwiazdorską obsadą. Wśród wysłanych na samobójczą misję skazańców warto zwrócić uwagę przede wszystkim na postać Josepha Wladislawa, gdyż kryje się za nią trudna historia polskich obywateli, którzy w 1795 roku trafili pod zabór pruski. Otóż postać grana przez Charlesa Bronsona jest… typowym Ślązakiem. Co prawda jest żołnierzem armii amerykańskiej, ale przymknę na to oko i dokooptuję go do tej listy choćby po to, żeby zachęcić kogokolwiek do zgłębienia tego fragmentu polskiej historii na Wikipedii, zanim po raz kolejny wda się w sprzeczkę o status śląskiej mniejszości narodowej. Przy okazji warto dodać, że Bronson dość często odgrywał osoby polskiego pochodzenia, zazwyczaj będąc postacią pozytywną (co wcale nie jest takie oczywiste w amerykańskiej kinematografii).

Karbala (2015)

Choć co bardziej optymistycznie nastawieni kinomaniacy nazywają tę produkcję polskim Helikopterem w ogniu, trudno posądzić film Krzysztofa Łukaszewicza o jakąkolwiek wybitność. Niemniej polsko-bułgarska koprodukcja, stworzona we współpracy z CANAL+ to solidne kino wojenne, poruszające niełatwy i – co ważniejsze – niezabliźniony jeszcze temat. Twórca Linczu zabiera nas do irackiej Karbali, gdzie w roku 2004 doszło do czterodniowej wymiany ognia między 80-osobowym oddziałem polskich i bułgarskich żołnierzy, którzy musieli odeprzeć zaciekły atak bojówek Al-Ka’idy, dysponując zapasami na zaledwie 24 godziny. Cóż, Karbala to kino na wskroś amerykańskie w polskim wydaniu – brutalne, przepełnione heroizmem i jakby niemo wykrzykujące “nie ma co za, świecie!” na temat bitwy, o której zapewne mało kto poza Polską słyszał.

Dzieci Ireny Sendlerowej (2009)

W tym przypadku można by się zastanowić nad definicją żołnierza. Irena Sendlerowa, jak wielu jej rówieśników, nie była przygotowana do służenia na froncie, jednak jak najbardziej brała udział w walkach podczas II wojny światowej. Podczas powstania warszawskiego była sanitariuszką, a przez całą resztę konfliktu ratowała żydowskie dzieci przed nazistami. Nie zapisała się więc w historii biegając po Warszawie z karabinem, lecz wręcz przeciwnie – ratując od śmierci. Dzięki niej z życiem uszło około 2500 młodych Żydów, sama Sendlerowa natomiast doczekała się wielu odznaczeń, dwukrotnie przedstawiano jej kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla, natomiast w 2009, rok po jej śmierci, premiery doczekał się dramat biograficzny Dzieci Ireny Sendlerowej  wyprodukowany przez CBS, gdzie główną rolę odegrała Anna Paquin (Fortepian, seria X-Men).

Operacja Samum (1999)

Władysław Pasikowski dość mocno wyspecjalizował swoją twórczość, będąc w latach 90. zwiastunem zamerykanizowania się polskiego rynku filmowego, co nie do końca wypaliło, gdy nagle zniknął z naszego filmowego światka na niemal dekadę. Zanim jednak to się stało, zdążył stworzyć przynajmniej kilka przyzwoitych filmów sensacyjnych. Operacja Samum jest o tyle ciekawa, że poza plejadą ówczesnych gwiazd polskiego kina, prezentuje nasz rodzimy wywiad w dość nieprzychylnym świetle. Tak się bowiem składa, że wykorzystując dramat byłego agenta Józefa Mayera (Marek Kondrat), który na własną rękę próbuje uratować uwięzionego w Iraku syna, jego byli przełożeni robią łaskę swoim amerykańskim odpowiednikom, próbując ewakuować z trudnego terenu schwytanych przez służby Saddama Husajna amerykańskich agentów. Operacja Samum to pierwsza polska produkcja, w którą zainwestowało Warner Bros. – kanwą dla scenariusza była prawdziwa tajna misja, którą przeprowadzono w roku 1990.