OGNIEM I MIECZEM (SERIAL). Wersja reżyserska

KILKA SŁÓW TYTUŁEM WSTĘPU

Łączący zarówno cechy epopei narodowej, jak i hollywoodzkich blockbusterów film Ogniem i mieczem jest dla mnie dziełem wyjątkowym. Niespotykana w rodzimym kinie widowiskowość, genialna oprawa muzyczna i niezwykły humor to zaledwie garstka zalet owej superprodukcji. Rok po premierze filmu, w okresie świąt Wielkanocnych, Telewizja Polska wyemitowała czteroodcinkowy serial Ogniem i mieczem zawierający multum scen niewykorzystanych w wersji kinowej. Dzięki owym zmianom epicka przygoda wydłużyła się o prawie 20 minut.

• SCENY DODANE/ZMIENIONE

Każdy z odcinków rozpoczyna się od plansz informujących o producentach Ogniem i mieczem. W porównaniu do wersji kinowej w serialu zmieniono ich kolor z żółtego na biały, wielkość, a także w niektórych przypadkach treść. We wszystkich odcinkach zachowano identyczne jak w filmie tempo i kolejność pojawiania się na ekranie. Zmodyfikowano również napisy końcowe – zmieniono tempo i kolor z żółtego na biały. Ponadto wydanie DVD serialu nie posiada informacji o numerze odcinka, który pojawia się w wersji emitowanej przez TVP (zawsze w scenie tuż po drugiej części napisów początkowych) . Zdjęcia z lewej kolumny pochodzą z wersji kinowej.

Po owych napisach początkowych, w drugim, trzecim i czwartym odcinku pojawia się animowany tytuł Ogniem i mieczem, który po chwili przenika na scenę otwierającą. Wyjątek stanowi odcinek pierwszy, w którym identycznie jak w filmie kinowym logo to pojawia się po scenie z Bohdanem Chmielnickim.

Należy także wspomnieć o zmianach w kadrowaniu pomiędzy wydaniem DVD filmu i serialu. Bardzo często obraz jest przesunięty w poziomie, czego przykładem jest poniższe ujęcie.

Odcinek 1 [czas: 00:00 – 00:13]
Pozbyto się żółtego koloru oraz zmieniono treść wyżej opisanych napisów dotyczących producentów.

Odcinek 1 [czas: 00:53 – 01:59]
W każdym z odcinków pierwsza część napisów początkowych dotycząca obsady została ograniczona do aktorów występujących w danym epizodzie. W niniejszym napisy te zmieniły wielkość, kolor i w większości przypadków pozycję w kadrze. W wersji kinowej pierwszy napis (konkretnie dotyczący Izabelli Scorupco) pojawiał się równocześnie z romantycznym motywem muzycznym. W serialu został przesunięty znacznie później, przez co napisy  nie pokrywają się z ich odpowiednikami z wersji kinowej, aż do planszy z napisem “Maciej Kozłowski”. Następna plansza (będąca ostatnią dotyczącą obsady) została w całości zastąpiona. Zamiast trzech nazwisk pojawia się napis wyróżniający aktorską rolę Daniela Olbrychskiego. Także napis dotyczący powieści Sienkiewicza został zmieniony. Zdjęcia po lewej stronie pochodzą z wersji kinowej.

Odcinek 1 [czas: 04:34 – 04:38]
Zmieniono kolor napisu informującego o miejscu, w którym rozgrywa się niniejsza scena. W oryginale kinowym napis zawierał błąd w słowie “Czehryń”. Zamiast ostatniej litery “ń” była tam litera “n”. W serialu poprawiono ten błąd. Zdjęcie po lewej stronie pochodzi z wersji kinowej.

Odcinek 1 [czas: 04:45 – 05:54]
Tak jak w pozostałych przypadkach zmieniono kolor pozostałych napisów początkowych, a także ich wielkość i pozycję w kadrze. Zmieniono także treść niektórych (niżej wymienionych) plansz z zachowaniem oryginalnego tempa pojawiania się ich na ekranie. Zdjęcia po lewej stronie pochodzą z wersji kinowej.

Odcinek 1 [czas: 11:18 – 13:32]
Rozszerzono scenę rozmowy Skrzetuskiego z Longinusem Podbipiętą. W wersji kinowej pierwsze słowa tej sceny brzmiały: “Herb mój zwie się Zerwikaptur”. Następnie szlachcic wspominał o swoim przodku, który ściął trzy głowy jednym ruchem miecza. W wersji serialowej scena ta również zaczyna się od ujęcia grobów pośród drzew, jednakże różni się dialog, jaki słyszymy. Na samym początku Podbipięta rozmawia ze Skrzetuskim o ówczesnej sytuacji politycznej. Ma on nadzieję, że wojna wybuchnie jak najszybciej, gdyż liczy, że wtedy łatwiej mu będzie wypełnić swoje śluby. Prowadzi to do znanego z wersji kinowej dialogu pomiędzy wojownikami. Po kwestii Rzędziana: “Przecież się na tym znam” zamiast sceny z wozem w wodzie mamy kolejny nowy fragment, w którym postaci dalej rozmawiają o ślubach Litwina. Skrzetuski mówi mu, że pod księciem Jeremim na pewno znajdzie okazję do ścięcia trzech głów i jednocześnie dogaduje mu, wspominając o wdziękach kobiet na dworze.

Następnie jeden z ludzi dostrzega spłoszone ptaki na niebie i wypuszcza sokoła. Podczas jazdy Skrzetuski śpiewa pieśń, aż grupa dociera do wozu z kobietami. W tym miejscu pojawiło się dodatkowe ujęcie pojazdu w wodzie.

Odcinek 1 [czas: 15:12 – 15:19]
Tuż przed sceną ukazującą nadjeżdżającego Bohuna dodano jedno ujęcie, w którym Skrzetuski i Helena podają sobie ręce. Na ich złączonych dłoniach ląduje sokół.

Odcinek 1 [czas: 16:44 – 17:25]
Po kwestii starej Kurcewiczówny opisującej Bohuna dodano zbliżenie Skrzetuskiego, a po nim ujęcie Kozaka pędzącego w stronę dworu i podążających za nim bohaterów. Potem powracamy do znajomego ujęcia powozu wjeżdżającego przez bramę.

Kolejna zmiana koloru napisów z żółtego na biały. Zdjęcie po lewej stronie pochodzi z wersji kinowej.

Następnie przed zbliżeniem Bohuna obserwującego Helenę wstawiono ujęcie ukazujące szczekające psy i zakutego w dyby człowieka.

Odcinek 1 [czas: 24:33 – 24:39]
Przedłużono ujęcie Rzędziana prowadzącego swego konia. Teraz jest dwukrotnie dłuższe.

Odcinek 1 [czas: 27:14 – 28:31]
Sporej zmiany dokonano w pierwszym pojawieniu się na ekranie Michała Wołodyjowskiego. W serialu scenę rozpoczyna dodane zbliżenie rękojeści szabli w pobliżu pochodni (Wołodyjowski balansuje swoją bronią, trzymając ją w pionie z ostrzem na jednym palcu). Następnie mamy ujęcie, w którym, podobnie jak w wersji kinowej, rycerz ćwiczy szermierkę. Całość pochodzi jednakże z innego dubla. Do momentu, gdy Skrzetuski mówi o oświadczynach, scena nie różni się wydźwiękiem od pierwowzoru. Dopiero potem kamera ukazuje Wołodyjowskiego, który mówi, że zazdrosne dworzanki będą z tego powodu w żałobie. Fragment ten nawiązuje do wcześniej dodanej rozmowy Skrzetuskiego z Podbipiętą o kobietach na dworze. Należy także dodać, że przy wstawianiu tej sceny z innego dubla zapomniano umieścić napis: “Łubnie: siedziba księcia Jeremiego Wiśniowieckiego”.

Odcinek 1 [czas: 30:13 – 32:56]
Przed ujęcie ukazujące łódź płynącą rzeką dodano scenę w Czehryniu. Skrzetuski rozmawia z Barabaszem, po czym dostrzega Bohuna zataczającego się z Zagłobą. W tym czasie Barabasz wspomina, że wojna wisi na włosku. Nadchodzi wezwany przez Rzędziana Zagłoba, wita się ze Skrzetuskim i przypomina rozmówcy wyrzucenie Czaplińskiego z gospody. Skrzetuski podaje mu alkohol, pytając przy tym, co tu robi Bohun. Następnie Barabasz oskarża Zagłobę o bratanie się z Kozakami. Przed odpłynięciem wszyscy piją strzemiennego.