NAJLEPSZE SERIE POPULARNONAUKOWE. Ranking subiektywny

 Zagadki wszechświata z Morganem Freemanem

Można z niewielką dozą ryzyka stwierdzić, że wszystko wydaje się wiarygodne i istotne, jeśli tylko doda się do tego narrację Morgana Freemana. A jeśli w usta tego aktora włożymy pasjonujące teorie i hipotezy dotyczące największych tajemnic wszechświata, mamy przepis na sukces. I z tego przepisu skorzystali twórcy Through the Wormhole – serialu popularnonaukowego poruszającego rozmaite problemy współczesnej nauki.

Problemy, jakie poruszono w dotychczasowych pięćdziesięciu siedmiu odcinkach, to między innymi podróże w czasie, nieśmiertelność, alternatywne rzeczywistości, obce cywilizacje, ludzka świadomość. To standardowy asortyment jak na serial naukowy, więc warto przyjrzeć się kilku oryginalnym tematom. W jednym z odcinków twórcy próbują odpowiedzieć na pytanie, czy pojęcie szczęścia (w znaczeniu szczęśliwego trafu) jest prawdziwe. W innym z kolei szukają genezy biedy. Kilka epizodów poświęcono na analizę płci i seksualności człowieka (jedno z pytań dotyczy tego, czy podział na płcie może w przyszłości zaniknąć). Jest też sporo materiału dla fanów science fiction – apokalipsy zombie, myślące oceany, kosmici ukryci wśród ludzi. Chwilami całość balansuje na granicy nauki i naukowej fikcji właśnie, co nie zmienia faktu, że pobudza wyobraźnię w pozytywny sposób.

Nawet jeśli serial nie trzyma równego poziomu przez wszystkie sezony, a prezentowane teorie bywają niezbyt silnie osadzone na naukowych faktach, to sama postać Freemana jest wystarczającym argumentem, żeby dać mu szansę.

Modern Marvels

Żyjemy w kiepskich czasach, prawda? Sztuka staje się coraz gorsza, ludzie nie odklejają się od swoich telefonów, relacje między nimi są coraz słabsze. Dewastujemy naturalne dobra naszej planety, zaśmiecamy oceany i w sumie nie za bardzo wiemy, jaki jest nasz dalszy los. To smutna refleksja, ale nie do końca prawdziwa. Gdyby w kosmiczną rakietę, której celem byłoby dotarcie do obcych cywilizacji, włożyć box z wszystkimi sezonami Modern Marvels, moglibyśmy zostać odebrani jako geniusze, którzy na planecie złożonej z kamienia i wody stworzyli prężnie działającą cywilizację, która z pokolenia na pokolenie rozwija się, przekazuje wiedzę i wzbogaca się o nowe rozwiązania ułatwiające życie coraz większej liczbie swoich członków.

Prawda pewnie jest gdzieś pośrodku, ale Modern Marvels śmiało przypomina – i to już od dwudziestu trzech lat – że człowiek, jako istota społeczna, jest w stanie dokonać cudów. Czołowy program History Channel pozwala przyjrzeć się bliżej i zrozumieć ich działanie. A zaliczyć do nich możemy wszystkie konstrukcje i produkty wytworzone siłą ludzkich umysłów i pracy. Twórcy prezentują nam je w godzinnych odcinkach, przeładowanych faktami i informacjami, zmontowanych w szybkim tempie, atrakcyjnych zwłaszcza dla młodych, otwartych umysłów. Cuda omówione na przestrzeni historii serii to chociażby: kolej międzynarodowa, budynek Empire State, telefon, gotyckie katedry, satelity, giełda papierów wartościowych, prostetyczne kończyny, Wielki Mur w Chinach, technologie szpiegowskie, rodzaje piłek sportowych, sprzęt do nurkowania, klej, elektryczność… jak widać, przekrój tematyczny jest przeogromny i każdy znajdzie tu coś dla siebie. Dla miłośników kina warte zwrócenia uwagi mogą być szczególnie odcinki o technologiach w serii filmów o Jamesie Bondzie i świecie Gwiezdnych wojen.

 Jak to jest zrobione?

Co powiecie na małe wyzwanie – noworoczne postanowienie? Poświęcamy dwadzieścia pięć minut dziennie na jeden odcinek tej serii i na początku września 2018 będziemy mądrzejsi o dwieście pięćdziesiąt faktów na temat budowy i zasad działania przedmiotów codziennego użytku. Krótka i przystępna forma odcinków zachęca do zapoznania się z tą serią, bo to prawdziwa kopalnia ciekawej wiedzy, którą można błyszczeć na towarzyskich spotkaniach lub wykorzystać w codziennym życiu.

https://www.youtube.com/watch?v=zrzKih5rqD0

Kosmos

Na koniec wracamy w przestrzeń kosmiczną. Swoją drogą polscy tłumacze stoją przed całkiem trudnym zadaniem. Kiedy na ich warsztat trafiają takie tytuły jak Cosmos: A Personal Voyage; Cosmos: A SpaceTime Odyssey lub też The Universe, nie mogąc znaleźć lepszego rozwiązania, postanawiają nadawać im wciąż ten samym tytuł: Kosmos. Dlatego tak wiele „kosmosów” w niniejszym zestawieniu. Odwiedźmy ten ostatni, pod tytułem The Universe.

Tym razem również przemierzamy czas i przestrzeń, by poznać naturę wszechświata. Od pojedynczej cząsteczki, jej właściwości, na galaktykach pełnych gwiazd kończąc. Tym razem jednak podróż odbywamy przez jednego przewodnika, co zbliża serial do dokumentalnej formy. Składają się na nią fragmenty wypowiedzi naukowców, komputerowe symulacje oraz filmowe fragmenty, a wszystko okraszono na wskroś amerykańskim brzmieniem narratora Erika Thompsona. Pod wieloma względami The Universe nie wyróżnia się zbytnio na tle podobnych mu serii, jednak docenić należy przede wszystkim ogrom informacji, które przekazuje. Od 2007 do 2016 roku powstało ponad osiemdziesiąt odcinków, które bezustannie aktualizowały stan wiedzy, uzupełniały luki i dodawały nowe fakty. Przekrój czasowy serialu pozwala też na zauważenie zmian i nurtów, jakie kształtowały się w nauce minionej dekady. Pozostaje mieć nadzieję, że seria będzie kontynuowana, lub – powstanie kolejny Kosmos. Bo przecież ten bezustannie się rozszerza, co przyprawiało Woody’ego Allena o depresję już w młodości.

Dzień publikacji niniejszego tekstu może być też dniem kolejnego wielkiego odkrycia naukowego, który zmieni oblicze współczesnej nauki. A może to odkrycie nastąpi dopiero za jakiś czas – niezależnie od tego, kiedy, na pewno warto dokumentować takie przełomy. Warto też zastanawiać się nad istotą otaczającego nas świata i ciągle szukać nowej wiedzy o tym, co już istnieje. Zaproponowane seriale naukowe i popularnonaukowe mogą stanowić pierwszy krok w tym kierunku. Wiele z nich prezentuje nie tylko ogrom wiedzy, ale też bardzo ciekawe rozwiązania formalne, które na pewno przypadną do gustu nie tylko miłośnikom nauki i kina.

korekta: Kornelia Farynowska