JEDNO ujęcie, TYSIĄC roboczogodzin. Kto jest kim na PLANIE FILMOWYM?

Reżyser zdjęć doczekał się idealnego układu światła i jest gotowy do kolejnej sceny. Reżyser w tym czasie omówił kolejnego dubla z aktorami, a make up artist (MUA) poprawił(a) makijaż i fryzury. Rzadko kiedy reżyser zdjęć sam operuje kamerą – od tego są operatorzy (u nas używa się tych określeń zamiennie – na reżysera obrazu i operatora). To oni trzymają kamerę lub operują sprzętem, do którego przymocowana jest kamera. Często reżyserzy obrazu współpracują z tymi samymi operatorami przy wielu produkcjach, gdyż mają wypracowany styl i dynamikę pracy. Operatorzy kamery są zwykle wyspecjalizowani w konkretnym rodzaju ujęć, np. steadicam operator robi płynne ujęcia na steadicamach, dolly operator wykonuje zdjęcia na wózkach, crane operator filmuje z kranów (wysięgników/dźwigów), drone operator wykonuje ujęcia powietrzne itp., itd. W zależności od koncepcji film może mieć tylko jeden rodzaj ujęć (np. tylko i wyłącznie ujęcia z ręki), ale może operować różnorakimi ujęciami – np. filmy Paula Thomasa Andersona zwykle są przeglądem rozmaitych technik filmowania, a kino w ujęciu Michaela Hanekego opiera się w znacznej mierze na długich, statycznych ujęciach zrealizowanych kamerą na statywie. 

Wspaniała scena spotkania na dworcu wymaga odpowiedniej ścieżki dźwiękowej. Film jest medium wizualnym, ale nie zaprzeczy chyba nikt, że połowa emocji przy seansie to efekt dźwięków i muzyki. Za stworzenie koncepcji dźwiękowej odpowiedzialny jest sound designer, natomiast dźwięk na planie zbierają boom operatorzy za pomocą mikrofonów i rejestratorów. Nie każdy da się bowiem zarejestrować lub nagrać na planie. Hamowanie prawdziwego pociągu byłoby ekstremalnie trudne do zrealizowania, a prawdziwy dźwięk tego wydarzenia wygłuszyłby wszystkie inne. Dlatego jednym z kluczowych członków ekipy jest foley artist, który produkuje dźwięki w procesie postprodukcji. Wspólnie z sound designerem szukają również sposobów na wytworzenie nieistniejących w rzeczywistości efektów, takich jak ryki Godzilli czy strzały karabinów laserowych. 

Plan filmowy wypełniają ponadto asystenci produkcji (production assistants) oraz asystenci poszczególnych pionów. Obecnie mało który film powstaje bez użycia efektów specjalnych, chociażby w postaci ujęć na green screenie, dlatego normą jest obecność VFX/CGI supervisora, który już na planie kontroluje, czy wytworzone sceny będą nadawać się do cyfrowej postprodukcji. Niektórzy reżyserzy zapraszają na plan także montażystów, którzy na tym etapie mogą sugerować, czy nakręcone ujęcia będą się ze sobą dobrze łączyć. Anonimowi runnerzy i dyżurni planu nie spijają gwiazdorskiej śmietanki, ale bez ich pracy plany byłyby koszmarem: dyżurni są w stanie „wykombinować” na potrzeby zdjęć dosłownie wszystko, od zorganizowania pinezek po własnoręczne zbudowanie elementów scenografii. 

Czy to wyczerpuje temat? Oczywiście, że nie! Należy także pamiętać, że filmy powstają dzięki pracy ekip o najróżniejszym składzie. Nawet cenione, przełomowe produkcje pełnometrażowe – jak chociażby Aguirre, Gniew Boży czy Wynalazek – powstawały niejednokrotnie przy udziale zaledwie kilku osób (nie licząc aktorów). W przypadku hollywoodzkich superprodukcji lista liczy czasem nawet kilka tysięcy nazwisk. Jednak trzon każdej ekipy zawsze jest ten sam, ten sam jest także podział zadań. Choć nie nie znamy ich nazwisk i nie kojarzymy ich twarzy, pamiętajmy o wszystkich osobach, dzięki którym możemy oddawać się najwspanialszemu hobby świata: oglądaniu filmów!