Filmy, które powinieneś zobaczyć, jeśli REQUIEM DLA SNU zrobiło na tobie wrażenie

Requiem dla snu trzeba oglądać ze skupieniem, ponieważ drugiego seansu może już nie być. Depresyjny i niepozostawiający żadnej nadziei obraz Darrena Aronofsky’ego wymieniany jest często jako pierwszy na liście filmów traktujących o nałogach. Gdybyśmy po jego seansie nie czuli się jednak wystarczająco wycieńczeni, warto sięgnąć po kilka tematycznie współbrzmiących tytułów, które rozprawiają się z trudną tematyką uzależnień, ale nie tylko, po swojemu.

U kresu dnia (1962), reż. Sidney Lumet

Opasła adaptacja sztuki Eugene’a O’Neilla daje nam to, co najgorsze, i to w przeciągu jednej fabularnej doby. Więzy rodzinne są w niej argumentem i trampoliną do kłótni i spożywania na zmianę alkoholu (to mężczyźni) i morfiny (to kobieta). Pomiędzy Tyrone’ami jest zatem źle, a każde próby czysto ludzkich odruchów spotykają się z patologią i nieustającą frustracją. U kresu dnia nie wyróżnia się na tle oszałamiającego dorobku Lumeta, ale sprawdza się jako teatr w kinie. Trzy godziny mijają szybko – co zawdzięczamy przede wszystkim Katharine Hepburn w roli matki. Zamknięta w czterech ścianach przytulnego z pozoru domu w stanie Connecticut Mary Tyrone przejawia paranoiczne stany w stopniu porównywalnym do Sary Goldfarb. Coś zresztą musi być na rzeczy, Darren Aronofsky bowiem poznał Ellen Burstyn, kiedy ta wcielała się w Mary na deskach teatralnych. Jej udział w filmie reżysera Pi można traktować jako pogłębienie tamtej postaci i przeniesienie jej traum o kilka dekad wprzód.

Mniej niż zero (1987), reż. Marek Kanievska

To ponury dramat dziejący się za niewidzialną kurtyną blichtru Los Angeles. Tragizmu Mniej niż zero dodaje fakt, że Robert Downey Jr. niemalże odbił się od narkotykowego dna podczas jego realizacji. Z Downeyem było źle, co upiornym zrządzeniem losu przełożyło się na jego fenomenalną grę i jedną z lepszych kreacji w karierze. Jego Julian Wells, jak przyznał aktor, stanowił przejaskrawienie jego samego. Wells jest ćpunem, zarabiającym na towar prostytucją. Odtrącony przez rodzinę, szuka pomocy u przyjaciół, którzy również nie stronią od prochów. Mamy zatem w filmie Kanievski zgubne skutki brania, rozpad relacji i mozolne wyjście z dołka. Pomimo że akcja Mniej niż zero rozgrywa się w święta Bożego Narodzenia, raczej nie zaserwujemy go w pakiecie z Tym wspaniałym życiem.

Gummo (1997), reż. Harmony Korine

Mariaż dokumentu i fabuły potrafi wywołać obrzydzenie. Kiedy fikcyjne tornado przechodzi przez Xenię, małą mieścinę w Ohio, jej mieszkańcy tracą nie tylko dobra materialne, ale również pogrążają się w obyczajowej degrengoladzie. W początkowych scenach Gummo widzimy samozwańczych, nastoletnich szeryfów upadłego miasta, którzy ruszają na polowanie na koty. Pieniądze ze sprzedanych trucheł wydają na klej i prostytutki. A to dopiero pierwsza para zdziwaczałych bohaterów u Korine’a. Mieszkańcy Xeni przejawiają na zmianę rasizm, przemocowość i nadmierną skłonność do używek. Są żywym krajobrazem po katastrofie, w którym nie ma miejsca na współczucie i normalność. Ich miejsce zastępuje dziki i zdeprawowany ląd, pełen okrucieństw, ale tym samym niepokojąco prawdziwy. Gummo chce sprowokować malującą się przed naszymi oczami makabrą. Jest w tym dosadnie szczery, przez co koło filmu nie sposób przejść obojętnie.

Titane (2021), reż. Julia Ducournau

Z pozoru niewiele łączy Titane z Requiem dla snu. Jednak gdy pomyślimy, jaka ilość bólu przelewa się przez ekran w tych dwóch produkcjach, łatwo wysnuć analogię. U Aronofsky’ego to ból wewnętrzny wydaje się najsilniejszy, podczas gdy Ducournau stawia na fizyczność. To, w jaki sposób Alexia traktuje swoje ciało, bulwersuje, ale nie stanowi o sile filmu. Więcej w nim, mimo wszystko, komentarzy o potrzebie bliskości i poszukiwaniu rodziny. Można w Titane wypatrywać kinowego ekstremum, wybicia ze strefy komfortu na samą krawędź fotela albo można potraktować go również jak obyczajowy dramat. To dokładnie te same drogi pasujące do Requiem i pokazujące, jak trudno dopasować się do rzeczywistości.