Z Archiwum X: Chcę wierzyć

Tekst z archiwum film.org.pl.

Chciałem wierzyć… i nic z tego nie wyszło.

Minęło już ładnych parę lat, odkąd pożegnaliśmy się z serialowymi przygodami Muldera i Scully w telewizji. Szczerze mówiąc, gdyby ktoś spytał mnie, o co w serialu chodziło, nie potrafiłbym mu dokładnie odpowiedzieć. W końcowych sezonach scenarzyści tak zapędzili się w rozpoczynaniu nowych wątków i „zakręcaniu” tych już otwartych, że w żaden sensowny sposób nie dało się ich zamknąć. Dla wielu fanów serial skończył się wraz z siódmym sezonem, ponieważ w ósmym wprowadzono nowe postaci, a Foxa i Danę uczyniono bohaterami drugoplanowymi.

W Z Archiwum X zawsze bardziej ceniłem sobie odcinki śledcze, niezwiązane z mitologią serialu. W tym właśnie kierunku poszedł twórca serii i drugi film kinowy nakręcił jako oddzielną całość, a słowa „obcy”, „inwazja” i „koniec ludzkości” nie padają tutaj ani razu. Można to oczywiście uznać za ułatwianie sobie sprawy i skok na kasę fanów, ale spójrzmy prawdzie w oczy – fabuły serialu po prostu nie da się zamknąć jednym filmem. Jaki był więc sens kręcenia go? No właśnie…

Zaczyna się całkiem nieźle – charakterystyczna muzyka i tytuł pojawiający się na tle księżyca. Następnie równolegle poprowadzone dwie sceny: oddział FBI przeszukujący zaśnieżoną równinę i porwanie pewnej kobiety przez dwóch tajemniczych osobników wprost sprzed jej domu. Porwana okazuje się agentką Federalnego Biura Śledczego, a idący na czele poszukiwań długowłosy człowiek w okularach – jasnowidzem, który wiedziony przeczuciem odnajduje w śniegu odciętą rękę. W związku z tą sprawą przedstawiciele FBI zwracają się do Scully z prośbą o przekazanie oferty współpracy przebywającemu w ukryciu Mulderowi. W ten oto sposób po raz kolejny (i wiele wskazuje na to, że ostatni) możemy podziwiać na ekranie jeden z najsłynniejszych duetów aktorskich w historii telewizji.

W fabule można wyróżnić cztery wątki: porwania i tajemniczych morderstw, kilkunastoletniego, nieuleczalnie chorego pacjenta Scully, związku Foxa z Daną i wątek paranormalny. I tu kryje się największa bolączka filmu – wszystkie są źle wyważone. Już mówię, o co mi chodzi – szpitalno-dramatyczna historia ze Scully w roli głównej, mimo że wydaje się poboczna i mniej ważna, jest zdecydowanie lepiej wyeksponowany niż zagadkowe porwanie. Duży zawód sprawił mi również fakt, że klimat serialu jest praktycznie nieodczuwalny – ksiądz-pedofil, którego nawiedzają wizje ofiar i porywaczy, równie dobrze mógłby być ze scenariusza wykreślony, a film niewiele by na tym ucierpiał. Czy to nie elementy paranormalne stanowiły o niezwykłości i popularności Z Archiwum X? Dlaczego więc w filmie zostały potraktowane po macoszemu? Całości dopełnia jeszcze rozwiązanie wątku głównego – nie chcę nic zdradzać, ale na myśl przychodziły mi słowa mieszczące się w zakresie od „niedorzeczności” do „głupoty”.

W Chcę wierzyć nie uświadczymy ani agenta Doggetta, ani agentki Reyes, jak również paru innych postaci. Pojawiają się za to nowi detektywi, prowadzący sprawę porwania, no i oczywiście duet głównych bohaterów. Mulder nie zmienił się wcale – nadal jest paranoikiem, na jego ścianie nadal wisi ten sam plakat z UFO, a nad biurkiem wciąż tkwią wbite w sufit ołówki. Jedynie zarost, widoczny na jego twarzy w początkowych scenach, może lekko zbijać z tropu. Dużą transformację przeszła za to postać Scully – i nie chodzi tu o zmianę fryzury. Z wierzącej katoliczki przeobraziła się w osobę wątpiącą, która przeżywa duchowe rozterki z powodu tragedii umierającego pacjenta i konfrontacji ze skazanym za gwałt księdzem. I tu następuje kolejny zgrzyt – w filmie jest sporo rozmów na tematy ostateczne, ale słuchając ich, czułem się jakoś… dziwnie. Archiwum nie wydaje mi się odpowiednim medium do przekazywania wyższych prawd o Bogu, przebaczeniu i zbawieniu. Wracając do Dany – pomimo tajemniczego porwania, wszczepienia implantu, zachorowania na raka, cudownego ozdrowienia i oglądania na własne oczy tego, od czego zwykły człowiek postradałby zmysły, nadal pozostaje zatwardziałą racjonalistką i ciągle sprowadza Muldera na ziemię – w tej kwestii nic nie uległo zmianie.

Czy nowe Archiwum jest filmem złym? Powiedziałbym raczej, że sprawia wrażenie odcinka, który usiłowano wydłużyć niezbyt porywającymi wstawkami i rozmowami (coś, co nie daje mi spokoju – Mulder i Scully są parą, a jednak nadal mówią do siebie po nazwisku – wydało mi się to… zastanawiające), a później sprzedać jako pełnowartościowy film kinowy. I nawet kilkukrotne puszczanie oczka do widza nie ratuje tej produkcji, która jest po prostu nudna i nieciekawa.

Rozwiązanie wątku głównego okazuje się kuriozalne i całkowicie wyprane z mistycyzmu i tajemniczości. Całe szczęście, że na koniec nie zafundowano nam hollywoodzkiego happy endu, tylko zakończenie trochę bardziej „serialowe”. I nie mam tu na myśli ponownego pojawienia się porywacza-zabójcy (choć kto wie, podobno po napisach jest dodatkowa scena – ja jednak czułem się wystarczająco zmęczony i wyszedłem w trakcie listy płac). Szkoda, że po ostatnim spotkaniu z Mulderem i Scully pozostanie niesmak, którego trudno będzie się pozbyć.

korekta: Kornelia Farynowska