W PAJĘCZEJ SIECI. Kinski jako Poe w gotyckim horrorze

W pajęczej sieci to jeden z wielu argumentów przemawiających na korzyść tezy, że przeróbki zazwyczaj nie umywają się do oryginałów.

Film otwiera sekwencja przeczesywania grobowca przez Edgara Allana Poego, który chce potwierdzić istnienie duchów. W decydującym momencie przerażony Poe opuszcza kryptę i kieruje się do karczmy, gdzie zjawia się również dziennikarz Alan Foster z zamiarem przeprowadzenia wywiadu ze sławnym pisarzem. W towarzystwie jest też przyjaciel Poego – lord Blackwood, który proponuje Fosterowi następujący zakład: jeśli dziennikarz przeżyje jedną noc w rzekomo nawiedzonym zamczysku należącym do lorda, otrzyma nagrodę pieniężną. Foster, sceptyk i ateista negujący istnienie zjawisk nadprzyrodzonych, przyjmuje zakład i udaje się do zamku. Na miejscu spotyka m.in. piękną Elisabeth, chimeryczną Julię i doktora Carmusa, który staje się jego przewodnikiem po zamczysku. Foster jest przekonany, że ma do czynienia z żywymi ludźmi, prawda jest jednak znacznie bardziej niepokojąca.

W ciągu swojej blisko czterdziestoletniej kariery Antonio Margheriti vel Anthony M. Dawson nakręcił niemal 60 filmów w rozmaitych gatunkach: science fiction [Space Man (1960)], peplum [Il crollo di Roma (1963)], horror [I lunghi capelli della morte (1964)], giallo [Nude… si muore (1968)], western [Joko invoca Dio… e muori (1968)], kino szpiegowskie [Operazione Goldman (1966)], kino akcji [L’ultimo cacciatore (1980)], kino przygodowe [I cacciatori del cobra d’oro (1982)], kino wojenne [Kommando Leopard (1985)], komedia romantyczna [Io ti amo (1968)] itd. Włoski reżyser był znany z szybkiego tempa pracy przy bardzo niskich budżetach, co przekłada się na jakość wielu jego filmów; większość z nich to tanie produkcyjniaki klasy B. Czasami jednak Margheritiemu udawało się uzyskać lepsze efekty, jak w I rzekł Pan do Kaina (1970) – doskonałym westernie pomieszanym z gotyckim horrorem.

Horrory stanowią sporą część obszernej filmografii Margheritiego, a bodaj najbardziej znanym jest Danza macabra (1964) znany też jako Castle of Blood. Margheriti był niezadowolony z kasowych wyników tego czarno-białego filmu, postanowił więc nakręcić przeróbkę w kolorze i z inną obsadą (Anthony Franciosa, Michèle Mercier, Klaus Kinski, Peter Carsten; jedynym aktorem grającym w obu filmach, choć w różnych rolach, jest Silvano Tranquilli). Nowa, kolorowa wersja Danza macabra była reklamowana jako ekranizacja opowiadania Night of the Living Dead Edgara Allana Poego; w rzeczywistości Poe nigdy nie napisał takiego utworu, a W pajęczej sieci oparto o scenariusz Margheritiego, Bruno Corbucciego, Giovanniego Grimaldiego i Giovanniego Addessiego. Jedynym nawiązaniem do Poego w filmie jest jego postać grana przez Kinskiego oraz recytowany przezeń fragment opowiadania Berenice.

Margheriti nie był zadowolony z rezultatu. Narzekał, że zastosowanie koloru sprawiło, iż „bardzo trudno było stworzyć odpowiednią atmosferę. Niektóre sekwencje zostały naprawdę zwulgaryzowane przez użycie koloru” [1]. Reżyser podsumował, że „głupotą było przerabiać [Danza macabra]”, a „kolorowe zdjęcia zniszczyły wszystko: atmosferę, napięcie” [2]. Trudno się z nim nie zgodzić: W pajęczej sieci to pokaz właściwie każdej możliwej kliszy kojarzonej z gotyckim filmem grozy. Jest więc mroczne zamczysko pełne tajemnic, jest sceptyczny główny bohater wystawiony na próbę, są świeczniki i pajęczyny, a także widmowe postacie smętnie snujące się po zakurzonych komnatach. Nie ma natomiast aury zagrożenia, nie ma napięcia ani elementu zaskoczenia: wszystko staje się oczywiste i przewidywalne już po kilkunastu minutach prawie dwugodzinnego seansu.

[1] L. Curci, Shock Masters of the Cinema, tłum. własne, Key West 1996, s. 104.
[2] R. Curti, Italian Gothic Horror Films 1957–1969, tłum. własne, Jefferson 2015, s. 114.