1968

Festiwal odwołany z powodu rozruchów w Paryżu w maju 1968

Dwudziesta pierwsza edycja festiwalu nie odbyła się, ale oczywiście wcześniej ogłoszono program. W konkursie głównym znalazły się między innymi Żywot Mateusza Witolda Leszczyńskiego oraz Pali się moja panno Miloša Formana.

1969

Jeżeli…, reż. Lindsay Anderson (Wielka Brytania)

Przewodniczący jury: Luchino Visconti (reżyser)

Podczas 22. edycji festiwalu w Cannes czuć już było w powietrzu zmianę w światowej kinematografii – nowe fale i kult wielkich autorów powoli przemijały, ustępując miejsca kontestacji, coraz mocniej pukającej do bram filmowego Olimpu. Jury pod przewodnictwem Luchino Viscontiego, laureata Złotej Palmy sprzed kilku lat, ogłosiło najlepszym filmem konkursu wywrotowe Jeżeli… Lindsaya Andersona, co było jawnym ukłonem w stronę rosnących w siłę nurtów kontrkulturowych. W konkursie znalazło się miejsce także dla m.in. Swobodnego jeźdźca Dennisa Hoppera, Mojej nocy u Maud Érica Rohmera i Polowania na muchy Andrzeja Wajdy. W 1969 roku po raz pierwszy zorganizowano także Quinzaine des Réalisateurs, istniejącą do dziś sekcję poboczną festiwalu, która z definicji miała być bardziej wyzwolona niż główny konkurs festiwalu.

1970

MASH, reż. Robert Altman (USA)

Przewodniczący jury: Miguel Ángel Asturias (pisarz)

O ile rok wcześniej jedynie zapowiedziano kontestację, o tyle w edycji 1970 oficjalnie przypieczętowano jej nadejście poprzez przyznanie Grand Prix słodko-gorzkiej wojennej satyrze MASH Roberta Altmana. To zwycięstwo było też początkiem triumfalnego marszu amerykańskiego kina, które w latach 70. regularnie zdobywało w Cannes najwyższe laury (ale o tym poniżej). Andrzejowi Wajdzie wyjątkowo spodobało się na La Croisette i po raz drugi z rzędu (a czwarty w ogóle) wprowadził swój film do konkursu głównego – tym razem był to Krajobraz po bitwie.

1971

Posłaniec, reż. Joseph Losey (Wielka Brytania)

Przewodnicząca jury: Michèle Morgan (aktorka)

To zadziwiające, że z konkursu, w którym znalazły się m.in. Walkabout Nicolasa Roega, Narkomani Jerry’ego Schatzberga czy Odlot Miloša Formana jury postanowiło wybrać Posłańca jako ten najlepszy film. Kostiumowy melodramat może i ma swój urok, ale z pewnością nie oferował powiewu kinowej świeżości. O Grand Prix rywalizowało także m.in. Życie rodzinne Krzysztofa Zanussiego, a w Quinzaine des Réalisateurs pojawił się inny polski akcent – Dziura w ziemi Andrzeja Kondratiuka. W 1971 roku dopiero po raz drugi w historii na czele jury w konkursie głównym stanęła kobieta – tym razem była to francuska aktorka Michèle Morgan.

1972

Klasa robotnicza idzie do raju, reż. Elio Petri (Włochy) / Sprawa Mattei, reż. Francesco Rosi (Włochy)

Przewodniczący jury: Joseph Losey (reżyser)

Do głównego konkursy trafiają m.in. Obrazy Roberta Altmana, Jeremiah Johnson Sydneya Pollacka, Król, dama i walet Jerzego Skolimowskiego, Perła w koronie Kazimierza Kutza, Rzeźnia nr 5 George’a Roya Hilla czy Solaris Andrieja Tarkowskiego. Mimo tak silnie obsadzonego festiwalu Złotą Palmę ex aequo zdobywają dwa ideologicznie zaangażowane włoskie filmy: biorące na warsztat temat “pracy”, tyle że przyjmujące wobec niej dwie różne perspektywy i w efekcie tworzące nieformalny, nieplanowany dyptyk. W Sprawie Mattei Francesco Rosiego interesuje właściciel-przedsiębiorca. Elio Petri opowiada natomiast o drugim końcu społecznej drabinki, czyli liczonych w setkach fizycznych pracownikach ogromnych fabryk.

1973

Najemnik, reż. Alan Bridges (Wielka Brytania) / Strach na wróble, reż. Jerry Schatzberg (USA)

Przewodniczący jury: Ingrid Bergman (aktorka)

Drugi rok z rzędu canneńskie jury przyznaje nagrodę ex aequo. Z czasem jednak zdecydowanie większą sławę od roztrząsającego klasowe różnice Najemnika zdobył Strach na wróble Jerry’ego Schatzberga. Złożyło się na to pewno kilka elementów: oryginalna historia lokująca się gdzieś na granicy kumpelskiego awanturniczego kina i soczystego społecznego dramatu o wykluczonych (włóczęgach i życiowych rozbitkach), znakomita operatorska robota Vilmosa Zsigmonda – oddająca bezkresny amerykański pejzaż i duszny klimat – ale przede wszystkim brawurowe, pełne oddania role aktorskie Ala Pacino i Gene’a Hackmana.

Ponad to w konkursie głównym Sanatorium pod klepsydrą Wojciecha Jerzego Hasa (Nagroda Jury), animowana Dzika Planeta oraz fantastyczny Szczęśliwy człowiek Lindsaya Andersona, czyli kontynuacja słynnego Jeżeli….

1974

Rozmowa, reż. Francis Ford Coppola (USA)

Przewodniczący jury: René Clair (reżyser)

1974 był wielkim rokiem dla Francisa Forda Coppoli, który całkowicie zdominował przemysł filmowy. W Cannes zdobywa Złotą Palmę za Rozmowę (otrzymuje za nią oscarowe nominacje za reżyserię i najlepszy film), a w grudniu wypuszcza do kin Ojca chrzestnego II (zdobywa trzy statuetki amerykańskiej Akademii). Rozmowa to na pewno film legendarny. Celnie oddający opresyjny klimat epoki, ciągle wzmagające poczucie osaczenia i zatracania prywatności. Ofiarami tego stają się w tym samym stopniu inwigilowani, co inwigilujący.

Po raz kolejny w latach 70. wygrywają więc Amerykanie, których kino przeżywa niesamowity renesans. Świadczy o tym skład głównej selekcji 27. edycji festiwalu, w którym obok filmu Coppoli swoje dzieła prezentowali: Steven Spielberg (The Sugarland Express), Robert Altman (Złodzieje jak my), Hal Ashby (Ostatnie zadanie), Robert Mulligan (The Nickel Ride) i Robert Taylor (Dziewięć żywotów kota Fritza).

1975

Kronika lat pożogi, reż. Mohammed Lakhdar-Hamina (Algieria)

Przewodnicząca jury: Jeanne Moreau (aktorka)

Pierwsza i jedyna Złota Palma dla Algierii. Film Mohammeda Lakhdar-Haminiego jest wielowątkowym, podzielonym na rozdziały, trzygodzinnym freskiem powstałym na uczczenie 20. rocznicy algierskiej rewolucji. Zwycięstwo Kroniki lat pożogi unaocznia historyczną wrażliwość, misyjność i wieloaspektowość w traktowaniu kina przez festiwal w Cannes (za podobny przypadek może być uznana wygrana Człowieka z żelaza). Czasem ważniejszą wartością od spełnionej artystycznej realizacji bywa umiejętność ujęcia ciężkiego tematu.

W 1975 roku w Cannes po raz pierwszy pojawia się Martin Scorsese z Alicja już tu nie mieszka, Werner Herzog prezentuje Zagadkę Kaspara Hausera, Michelangelo Antonioni przyjeżdża z filmem Zawód: Reporter, a Walerian Borowczyk pokazuje śmiałe Dzieje grzechu. Bardzo mocna festiwalowa selekcja.

1976

Taksówkarz, reż. Martin Scorsese (USA)

Przewodniczący jury: Tennessee Williams (pisarz)

Wyjątkowo mocna i zróżnicowana stawka: w konkursie m.in. Z biegiem czasu Wima Wendersa, Nakarmić kruki Carlosa Saury, Lokator Romana Polańskiego i Taksówkarz Martina Scorsesego, który zgarnął Złotą Palmę. Rzadko się zdarza, by pozakonkursowych tytułów było więcej niż tych w głównej rywalizacji, ale tak właśnie było w 1976 roku, a poza konkursem zobaczyć można było filmy m.in. Alfreda Hitchcocka, Ingmara Bergmana, Gene’a Kelly’ego i Johna Frankenheimera, a także epicki fresk Bernardo Betolucciego Wiek XX. Polskich akcentów tym razem zabrakło.

1977

We władzy ojca, reż. Paolo i Vittorio Taviani (Włochy)

Przewodniczący jury: Roberto Rossellini (reżyser)

Wim Wenders i Carlos Saura powoli zapracowywali na miano canneńskich stałych bywalców, bo drugi z rzędu film w głównym konkursie to spore osiągnięcie, ale Złota Palma nie powędrowała ani do żadnego z nich, ani do wysoko ocenianych Trzech kobiet Roberta Altmana. Zamiast tego jury pod przewodnictwem Roberto Rosselliniego nagrodziło We władzy ojca braci Tavianich, film – co ciekawe – pierwotnie realizowany dla telewizji. Włosi po raz kolejny w dekadzie lat 70. triumfowali na La Croisette, potwierdzając swoją dominację w europejskim kinie. Nagrodę za debiut przyznano Pojedynkowi Ridleya Scotta, który wystartował wówczas w konkursie po raz pierwszy i – jak się okazało – ostatni.

1978

Drzewo na saboty, reż. Ermanno Olmi (Włochy)

Przewodniczący jury: Alan J. Pakula

“Jedna Złota Palma to za mało!” – stwierdzili Włosi, po czym po raz kolejny sięgnęli po główny laur w Cannes. Tym razem padło na Ermanno Olmiego i jego Drzewo na saboty, pełną realistycznego rozmachu opowieść o codzienności chłopów w rejonie Bergamo pod koniec XIX wieku. Druga z rzędu Palma dla włoskiego filmu – i druga dla dzieła nakręconego z niemal dokumentalnym podejście do rejestrowania rzeczywistości – była potwierdzeniem, że głośny krzyk kontestacji powoli cichnie, a do głosu dochodzą filmowcy o dużej wrażliwości. Tamtego roku w konkursie po raz trzeci z rzędu wystartował Carlos Saura (Z przewiązanymi oczami), a ponadto w zestawie znalazła się mocno niedoceniana Pieśń Jimmiego Blacksmitha Freda Schepisiego, Midnight Express Alana Parkera, a także dwa filmy Polaków: brytyjski Krzyk Jerzego Skolimowskiego oraz w pełni już polska, moralnie niepokojąca Spirala Krzysztofa Zanussiego. W roku 1978 wystartowała także uznawana dziś za drugą co do ważności sekcja canneńskiego festiwalu – Un Certain Regard, a w niej m.in. Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy.