WATCHMEN. STRAŻNICY. Wersja reżyserska

• SCENY ZMIENIONE

[Czas: 1:56 (wersja kinowa)]
Zmieniony został początek rozmowy na Marsie pomiędzy Doktorem Manhattanem i Laurie. W wersji reżyserskiej rozmowa poprowadzona jest zupełnie inaczej, stąd zabieg ten wydaje się uzasadniony.

• ULTIMATE CUT

[Czas: 0:23 – 0:26]
Monolog z “Dziennika Rorschacha” został wydłużony o dwa zdania. Zaraz po nim mamy początek pierwszego fragmentu animowanej nowelki “Tales of the Black Freighter”, której kluczowym elementem jest upiorny Czarny Frachtowiec – postrach mórz i oceanów. We fragmencie tym poznajemy jedynego ocalałego członka załogi (a właściwie kapitana) statku zatopionego przez tytułowy Frachtowiec. Po zakończeniu tego fragmentu okazuje się, że animacja ta jest treścią komiksu czytanego przez ciemnoskórego chłopca. Dalej mamy dialog sprzedawcy gazet, wspomnianego chłopca oraz Rorschacha z transparentem i bez maski, który (jak to już wcześniej bywało) tak naprawdę nic nie mówi.

[Czas: 1:01 – 1:03]
Po “Dzienniku Rorschacha” wracamy do sprzedawcy gazet, u którego spotykamy Hollisa Masona kupującego gazetę. W międzyczasie pojawia się znany nam już ciemnoskóry chłopiec, który wraca do lektury komiksu o Czarnym Frachtowcu. Mamy zatem kolejny fragment animowanej opowieści, w której widzimy skutki masakry popełnionej przez demoniczny Frachtowiec oraz dotarcie bohatera na bezludną wyspę.

[Czas: 1:15 – 1:20]
Kolejny fragment animacji “Tales of the Black Freighter”. Rozterki i obawy bohatera, który stał się rozbitkiem. Próba ucieczki, powrotu do domu – do rodziny, o którą się bardzo obawia w kontekście ataku Czarnego Frachtowca. Ukazana jest m.in. budowa tratwy z ciał zabitych, podróż, walka z żywiołem. Po tym fragmencie mamy znów chłopca z komiksem oraz pewnego znerwicowanego pana informującego sprzedawcę gazet o zniknięciu Doktora Manhattana.

[Czas: 1:47 – 1:50]
I znów stoisko z gazetami. Ujęcie na nagłówki mówiące o pojmaniu Rorschacha. Widzimy sprzedawcę i jego stałego towarzysza – ciemnoskórego chłopca, którzy rozmawiają. Po chwili chłopiec wraca do lektury wiadomo jakiego komiksu, więc następuje kolejny fragment opowieści o Frachtowcu. Bohater kontynuuje podróż na tratwie, powoli popadając w obłęd – rozmawia z trupami swych poległych towarzyszy. Pojawiają się wątpliwości, myśli o ucieczce stojące w sprzeczności z potrzebą ratowania rodziny. Mamy też retrospekcje scen masakry statku, z której ocalał nasz bohater.

[Czas: 2:08 – 2:13]
Wracamy do opowieści o Frachtowcu i do podróży bohatera. Atak rekinów, pożeranie ciał i kolejne stadia obłędu. Wyobrażenia o napaści załogi Czarnego Frachtowca na rodzinne miasto naszego bohatera i śmierci jego rodziny. Zwątpienie w życie, w Boga. Postrzega śmierć jako jedyne realne wyzwolenie i możliwość dołączenia do rodziny. Po tym fragmencie chłopca czytającego opowieść zaczepia grupa zbirów, którzy później wybiorą się zabić Hollisa Masona. Wyrywają chłopcu komiks z ręki, wyśmiewają i przeganiają.

[Czas: 2:43 – 2:48]
Sprzedawca gazet i ciemnoskóry chłopiec. Chłopiec chce dokończyć czytanie komiksu, a sprzedawca daje mu go w prezencie. Wracamy do animacji. Kapitan, mimo że bardzo tego chce, nie umiera, za to dostaje się na brzeg, do swego rodzinnego miasta. We własnym obłędzie widzi, że miasto zostało splądrowane. Spotyka parę (lichwiarz i jakaś kobieta) odbywającą radosną schadzkę na plaży. Sądząc, że lichwiarz sprzedał jego rodzinę piratom z Frachtowca, bohater w furii zabija oboje. Wszystko, co teraz obserwujemy, to skutek omamów bohatera, widzącego wszędzie pirackie upiory, trupy i zgliszcza, których tak naprawdę nie ma. Wchodzi do własnego domu i zabija w obłędzie ukochaną żonę. Spostrzegłszy swoją pomyłkę – ucieka.

[Czas: 3:03 – 3:05]
Ostatni fragment opowieści o Czarnym Frachtowcu. Bohater, docierając z powrotem do morza, zdaje sobie sprawę z tego, do czego doprowadził go obłęd kierowany… miłością. Spostrzega Frachtowiec, płynie do niego, dostaje się na pokład. Załoga Frachtowca wcale nie zamierzała atakować miasta. Nasz bohater od tej pory staje się jednym z upiorów Czarnego Frachtowca. Tu kończy się ta opowieść. Dalej mamy scenę rozmowy chłopca ze sprzedawcą. Chłopiec nie ukrywa rozczarowania opowieścią, nie rozumie jej. Sprzedawca pyta chłopca o imię. “Bernard” – okazuje się, że obaj mają na imię tak samo. Odnosimy wrażenie, że dokładnie w tym momencie zawiązuje się między nimi delikatna nić sympatii. Co z tego, skoro za chwilę obaj zginą w nuklearnej zagładzie Nowego Jorku.

PODSUMOWANIE

Oglądając i opisując wersję reżyserską nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że to tak naprawdę pierwotna wersja kinowa. Zdecydowana większość dodanych (a może raczej należałoby powiedzieć “uprzednio wyciętych”?) scen albo nie ma żadnego wpływu na fabułę, albo wpływ ten jest na tyle znikomy, że można śmiało o nich zapomnieć. Tak naprawdę jedynymi godnymi uwagi elementami są sceny z udziałem i dotyczące Hollisa Masona oraz zmieniony, w mojej opinii na dużo lepszy, dialog pomiędzy Doktorem Manhattanem i Laurie na Marsie. Jednak, jak już wspomniałem, wersja ta sprawia wrażenie pierwotnej wersji kinowej. I w sumie, gdyby to się okazało prawdą, to nic dziwnego bym w tym nie widział. Spójrzmy na czas trwania – ponad trzy godziny – wrzucenie do dystrybucji kinowej trzygodzinnego filmu o superbohaterach mogłoby okazać się przedsięwzięciem dość ryzykownym. Dlatego wzięto nożyce i przycięto wszystko, co niepotrzebnie wystawało. Pozbyto się w ten sposób niemal w całości postaci Masona, ale… czegoś trzeba się było pozbyć. Zwróćcie jednak uwagę, że prawie czterdzieści ostatnich minut pozostało nietkniętych w wersji kinowej (porównując do wersji reżyserskiej) – uznano, najwyraźniej, że końcówka jest na tyle mocna i spójna, że wycięcie czegokolwiek byłoby zbrodnią. Bo byłoby zbrodnią.

Z kolei trzyipółgodzinną “Ultimate Cut” nazwałbym tą właściwą wersją reżyserską, jako najbardziej kompletną w stosunku do komiksowego pierwowzoru. Jednakże poza zagnieżdżoną animowaną opowieścią “Tales of the Black Freighter” ta wersja także wiele więcej nie oferuje. Dwóch anonimowych i w żaden praktycznie sposób nie zarysowanych bohaterów pobocznych o imionach Bernard – są to dwie niewinne, niczego nieświadome ofiary intrygi Adriana – przedstawiciele społeczeństwa, nie mającego żadnego wpływu na wojny narodów, wywoływane i sterowane przez decydentów siedzących w owalnych gabinetach i wciskających czerwone przyciski. Z kolei “Opowieść o Czarnym Frachtowcu”, w której głosu bohaterowi użycza sam Gerard Butler, jest elementem atrakcyjnym samym w sobie (przy odrobinie chęci można go odnaleźć jako osobny, niezależny film). Animacja ta przypomina zarówno klimatem, jak i poziomem produkcje z Kraju Kwitnącej Wiśni – jest dość naturalistyczna, krwawa, wywołująca uczucie grozy, a przy tym zwyczajnie bardzo dobra. Jak ma się ona do samej fabuły Strażników? W zasadzie niby nijak, chociaż to pozory, gdyż pod płaszczem opowieści zupełnie oderwanej od treści Strażników kryje się subtelny komentarz dotyczący zachowań ludzkich, ich cierpień, pragnień, obaw. A przecież Strażnicy to (z jednym wyjątkiem) ludzie z krwi i kości, zdolni do strachu i pomyłek.

Którą wersję wybrać? Obojętnie, którą wybierzesz nie powinieneś żałować, nawet gdy będzie to “tylko” wersja kinowa – tym mniej cierpliwym, którzy (nie daj Boże) jeszcze filmu nie oglądali, powinna wystarczyć. Fanów chcących po raz kolejny (drugi, trzeci, siódmy…) obcować z tym wspaniałym filmem zachęcam, aby sięgnęli po wersję ostateczną (“Ultimate Cut”) w celu rozkoszowania się najbardziej kompletną z wizji Watchmen. Niestety, polski dystrybutor postanowił nie rozpieszczać nas zbytnio i z tego powodu ani wersji “Director’s Cut”, ani tym bardziej “Ultimate Cut” zakupić w Polsce się nie da. Można mieć tylko nadzieję, że wersje rozszerzone pojawią się na naszych półkach sklepowych niebawem, i że nie będziemy musieli czekać na to kilka lat, jak to było w przypadku choćby Black Hawk Down czy Leona Zawodowca. Czego Wam i sobie życzę.

Tekst z archiwum film.org.pl.