PROJEKT DOPPELGANGER #7 – PRZERAŻAJĄCE FILMOWE BLIŹNIĘTA

Wszystkie bliźnięta, filmowe, książkowe i te prawdziwe, spotykane w rzeczywistości, są w jakiś sposób niezwykłe i niepokojące. Dlatego twórcy filmowi tak chętnie sięgają po ten motyw, szczególnie w kinie gatunkowym. Kiedy widzimy na ekranie bliźnięta, domyślamy się, że będzie tajemniczo i niesamowicie. Kiedy widzimy bliźnięta w horrorze – niezależnie od tego czy są pierwszoplanowymi, czy tylko epizodycznymi postaciami – możemy się spodziewać, że groza i frenezja wystąpią w podwójnej dawce.

Przed wami subiektywny przegląd najbardziej przerażających filmowych bliźniąt. Bez dzielenia filmów na lepsze i gorsze, kolejność chronologiczna, według daty powstania.

Siostry (Sisters, 1973)

Siostry De Palmy to opowieść o Danielle i Dominique (Margot Kidder w podwójnej roli), siostrach syjamskich z Kanady, które większość życia spędziły pod opieką medyczną. Wraz z dojrzewaniem ich stosunki się pogarszają, znika siostrzana więź, a pojawia się frustracja i agresja. Mimo ryzyka lekarze decydują się na ich rozdzielenie. Przychodzi czas przecięcia metaforycznej pępowiny łączącej młode kobiety; rozstania Danielle z dominującą i zaborczą Dominique, która jest zazdrosna o związek siostry. Jednak nawet po fizycznym odseparowaniu kobiety pozostają we wzajemnej zależności i toksycznej relacji. Miłość, zbrodnia, szaleństwo – film łączy mroczny thriller psychologiczny z horrorem (nasuwa się skojarzenie ze Wstrętem Polańskiego). Z pewnością wyróżnia się na tle innych obrazów z motywem sobowtóra czy bliźniąt. Pod koniec seansu, w surrealistycznej scenie porodu/rozdzielenia sióstr, wokół łóżka Danielle i Dominique – które staje się swoistą sceną – tłoczą się obcy ludzie, w tym kilka par bliźniąt. Dwaj identyczni młodzi mężczyźni w ogromnych okularach, dwie takie same zakonnice w habitach, dwie piękne długowłose nastolatki. Ta widownia tworzy panopticum lustrzanych odbić, na tle którego tylko Danielle i Dominique wydają się zupełnie do siebie niepodobne.

Lśnienie (The Shining, 1980)

Louise i Lisa Burns – chyba to właśnie one jako pierwsze stają przed oczami kinomaniaka, kiedy pada hasło „najbardziej przerażające filmowe bliźnięta”. Kim są? To bliźniaczki, które zagrały córki Delberta Grady’ego w Lśnieniu Stanleya Kubricka. Ich widma błąkają się po korytarzach Hotelu Overlook. Ubrane w charakterystyczne błękitne sukienki blondyneczki ukazują się przerażonemu Danny’emu. Wypowiadają tylko jedną kwestię i są na ekranie niespełna minutę, ale i tak przeszły do historii, stając się ikoną kina. Podobnie jak odtwarzający rolę Danny’ego Torrance’a Danny Lloyd, nie do końca zdawały sobie sprawę, że występują w krwawym horrorze. A już na pewno nie spodziewały się, że ta niewielka rola zapewni im tak wielką sławę. Niby niewinne, słodkie dziewczynki, a ich widok przyprawia o gęsią skórkę. Stoją nieruchomo, wpatrują się w Danny’ego – i w widza – zimnym a jednocześnie prowokacyjnym wzrokiem. Po chwili podłogę ścielą ich zbroczone krwią ciała… Żadna z bliźniaczek Burns nie związała życia z przemysłem filmowym. Wybrały zawody wykładowcy literatury i mikrobiologa.

Błogosławiona (Blessed, 2004)

Film określany przesadnie współczesną wersją Dziecka Rosemary. Błogosławiona z pewnością nie jest dziełem tego kalibru, co film Romana Polańskiego, niemniej to ciekawy thriller, w którym nowoczesna medycyna, zapłodnienie in vitro i demoniczne moce idą ręka w rękę. Para, która mimo usilnych starań nie może spłodzić dziecka, decyduje się na kurację w klinice leczenia płodności. Szybko okazuje się, że ktoś pomaga im nie tylko w poczęciu potomka. Niespodziewany rozwój kariery, piękne mieszkanie wynajęte za bezcen, wreszcie upragniona ciąża – jaką cenę przyjdzie im zapłacić za tę sielankę? Poród jest ciężki, ale na świat przychodzą zdrowe dzieci. Tak, w liczbie mnogiej. Bliźniaczki pojawiają się w jednej sekwencji w finale filmu, ale zdążą narobić niemałego zamieszania. Wyglądające jak aniołki dziewczynki są aniołów przeciwieństwem… Błogosławiona to jak dotąd jedyny film, w którym zagrały Tess i Star Lynden-Bell.

Dom woskowych ciał (House of Wax, 2005)

Uwspółcześniona wersja historii znanej z klasycznego już Gabinetu figur woskowych. Bracia bliźniacy Bo i Vincent (w obu rolach Brian Van Holt) we wczesnym dzieciństwie byli klasycznym przykładem złego i dobrego bliźniaka. Z czasem negatywne cechy zaczęły dominować i u tego „lepszego”, ale jednocześnie słabszego chłopca, pozostającego pod ogromnym wpływem brata. Ostatecznie obaj stali się psychopatycznymi mordercami, szalonymi „artystami” zamieniającymi ludzi w woskowe figury. W Domu woskowych ciał jest też druga para bliźniąt, Carly i Nick (Elisha Cuthbert i Chad Michael Murray). Bliźnięta dwujajowe bardzo się od siebie różnią. Nick jest czarną owcą w rodzinie, nieustannie pakuje się kłopoty i jest egoistyczny. Carly stanowi jego przeciwieństwo – rozważna, odpowiedzialna, próbuje troszczyć się o brata. Dopiero w obliczu śmiertelnego zagrożenia bliźnięta znajdują porozumienie i zwierają szyki, by wspólnie walczyć o przetrwanie.

Śmiertelna wyliczanka (Simon Says, 2006)

Śmiertelna wyliczanka to slasher klasy B opowiadający o nastolatkach z miasta, które wybrały się na prowincję. Dziecięca zabawa – popularna również w Polsce i znana pod nazwą „Szymon mówi” – zostaje przemieniona w makabryczną i krwawą grę. Nawet trzymanie się zasad nie gwarantuje, że przeżyjesz. Bliźnięta Simon i Stan mówią co chcą, robią co chcą, z pewnością nie są zrównoważonymi psychicznie młodzieńcami, za to lubią biegać po lesie z siekierą.

Opuszczeni (Abandoned, 2006)

Psychodeliczny horror nawiązujący do idei wiecznego powrotu, w którym czas i przestrzeń rządzą się własnymi prawami. Głównymi bohaterami Opuszczonych są Marie (Anastasia Hille) i Nicolai (Karel Roden), rozdzielone w niemowlęctwie bliźnięta, które trafiły do adopcji. Poszukująca swoich korzeni i prawdy o przeszłości Marie przyjeżdża do Rosji, gdzie po czterdziestu latach poznaje brata. W tej parze bliźniąt nie byłoby nic przerażającego, gdyby nie fakt, że od momentu wkroczenia do zrujnowanego rodzinnego domu oboje są podwojeni, prześladowani przez swoje mroczne sobowtóry, zwiastujące śmierć w męczarniach. Przerażeni bohaterowie szybko orientują się, że nie mogą zgładzić swoich doppelgangerów ani uciec przez mrocznym przeznaczeniem.

American Horror Story (2011, 2014)

W pierwszym sezonie znanego serialu pojawiają się Troy i Brian (Bodhi i Kai Schulz). Rudowłosi bracia włamali się jako nastolatkowie do Domu Mordu i zostali w nim zabici. Ich duchy pojawiają się w okolicy raz w postaci rumianych chłopców w koszulkach w paski, a raz jako nadgniłe zombie. Widuje ich Addy, która znała chłopców za życia i ostrzegała, by trzymali się z dala od nawiedzonej rezydencji, później także Violet i inni bohaterowie. Pod koniec pierwszego sezon w AHS ponownie pojawia się motyw bliźniąt. Vivien Harmon rodzi dwóch chłopców. Jedno z dzieci i matka umierają zaraz po porodzie.

Bliźnięta odgrywają też niemałą rolę w czwartym sezonie AHS: Freak Show. Nie są to co prawda postaci rodem z horroru, bardziej przerażające jest to, co je spotkało, niż one same. Bette i Dot Tattler (w tej roli/rolach Sarah Paulson) są bliźniaczkami syjamskimi, dwugłowym potworem, który staje się jedną z cyrkowych atrakcji. Nie można ich rozdzielić, już na zawsze pozostaną uwięzione w jednym ciele. Zostają otrute. Najgorsze jest to, że kiedy jedna z nich jest już martwa i zaczyna się rozkładać, druga – choć wie, że to daremne – desperacko trzyma się życia.

Second Apart (2011)

Seth i Jonah – bladzi i antypatyczni nastolatkowie, których spojrzenie wywołuje nieprzyjemny dreszcz. Nie tylko wyglądają identycznie, ale też identycznie się zachowują, myślą, dzielą te same zainteresowania i światopogląd. Ta nietypowa para jest tyleż przerażająca, co komiczna. Bracia są lustrzanymi odbiciami. Chodzą ramię w ramię, śpią w jednym łóżku, czeszą się i szczotkują zęby w tym samym momencie, każdy ich ruch i gest jest idealnie zsynchronizowany, jakby znajdowali się po przeciwnych stronach niewidzialnej osi symetrii. Ale wszystko to do czasu. Kiedy jeden z nich poznaje dziewczynę, braterska więź zostaje zerwana i zaczyna się bezpardonowa walka. A zabijać potrafią bez kiwnięcia palcem. Mają pewien mroczny dar, dzięki któremu inni robią i widzą to, co chcą Seth i Jonah. Podobnie jak w Błogosławionej pojawia się tu wątek kliniki leczenia płodności, w której urodzili się bracia. Ale nie tylko oni, urodziło się tam znacznie więcej bliźniąt. Właściwie wszystkie ciąże, przy których „majstrował” Doktor Houska, były bliźniacze. Przyjście na świat Setha i Jonah nie było dziełem natury.

Widzę, widzę (Ich seh, Ich seh, 2014)

Lukas i Elais (w tych rolach Lukas i Elias Schwarz) to osamotnione i odtrącane przez matkę dzieciaki, które właściwie same się wychowują. Mieszkają w wielkim i pięknym domu tuż nad jeziorem, z pozoru niczego im nie brakuje, ale specyficzny klimat, w jakim dorastają, i trudna relacja z niezrównoważoną matką sprawiają, że zaczynają ją naśladować. Eksperymentują, przesuwają kolejne granice okrucieństwa, robią nieludzkie rzeczy… Widzę, widzę to nastrojowy austriacki film grozy, w którym surowa rzeczywistość przenika się ze światem fantazmatycznym, urojonym, wyśnionym. Niełatwo oddzielić prawdę od zmyślenia, odkryć prawdziwą tożsamość matki i dziesięcioletnich chłopców. To jeden z tych filmów, których twórcy czerpią z bogactwa swoich poprzedników, opowiadają z pozoru dobrze już znaną historię, ale robią to w sposób oryginalny i niesztampowy.

Blackburn (2015)

Tym razem niebezpieczeństwo czyha na grupę nastolatków na Alasce, gdzie zostają uwięzieni z powodu rozległych pożarów. Trafiają do miasteczka, którego mieszkańcy są, delikatnie mówiąc, dziwni. Znajdują schronienie w opuszczonym szpitalu psychiatrycznym, gdzie zaczyna się krwawy horror. W Blackburn także natkniemy się na dwie pary bliźniąt. W epizodycznych rolach wystąpiły tu Jacqueline i Joyce Robbins – jako ekscentryczne właścicielki stacji benzynowej, Ivy i Iris – oraz Sylvia i Jen Soska – w rolach demonicznych Poppy i Posey. Bliźniaczki Soska są reżyserkami, producentkami i aktorkami, wystąpiły w kilku horrorach i filmowych parodiach tego gatunku. Co ciekawe, obie pary sióstr swego czasu wzięły udział w sesjach fotograficznych, pozując w stylizacjach i scenografii zainspirowanej Kubrickowskim Lśnieniem.

Oczywiście jest też kilka thrillerów i horrorów, w których bliźnięta występowały, ale niekoniecznie to właśnie one budziły grozę, np. Maria i Frieda z wampirycznego filmu Twins of Evil, podstarzałe siostry syjamskie Zete i Lin z Miasta zaginionych dzieci czy Sarah i Jess z Lasu samobójców. I odwrotnie w filmach, które z założenia nie miały straszyć, możemy się natknąć na bliźnięta, których widok wywołuje zimny dreszcz, jak chociażby bohaterki dramatu Altmana Trzy kobiety, Polly i Peggy, z pozoru zwyczajne dziewczyny, które zdają się skrywać mroczny sekret, są w jakiś sposób odpychające i przerażające.

Filmowe bliźnięta nie zawsze są straszne, ale prawie zawsze towarzyszy im atmosfera niesamowitości i grozy. Jeśli wykluczymy kino familijne i komedie, zobaczymy, że filmowe bliźnięta przywodzą na myśl coś demonicznego i nienaturalnego. Nierzadko też są sposobem na metaforyczne zobrazowanie szaleństwa, rozszczepienia jaźni, przeróżnych psychoz. Dlatego bliźnięta spotkamy w wielu thrillerach i horrorach, których twórcy chcą albo wyeksponować warstwę psychologiczną tworzonej historii, albo epatować makabryczną sobowtórową symboliką, w celu wywołania u widza dreszczyku przerażenia.

Zgadzacie się? A może znacie też inne filmowe przerażające pary bliźniąt, które mi umknęły? Piszcie w komentarzach!

korekta: Kornelia Farynowska