PODBÓJ KOSMOSU NA EKRANIE. Co oglądać i w jakiej kolejności

Kosmos bywał scenografią wspaniałych filmów, których twórcy bezceremonialnie łamali prawa fizyki i wysyłali swoich bohaterów w skoki nadświetlne, rzucali ich w wir walki pełnej eksplozji. Zdobywcy kosmosu z filmów science fiction ignorowali grawitację, długi czasowe, naginali czas i przestrzeń do swoich potrzeb. Wobec tych przygód osiągnięcia prawdziwych astronautów, kosmonautów, astronomów i astrofizyków wydają się skromne. Niech jednak nie czaruje nas magia kina – od pierwszej bezzałogowej sondy w kosmosie po budowę międzynarodowych stacji kosmicznych na kosmiczne sukcesy ciężko pracowali najmądrzejsi, najbardziej pracowici i najbardziej zdeterminowani ludzie w historii. W poniższym zestawieniu przedstawiamy filmy i seriale biograficzne oparte na życiorysach ludzi związanych z eksploracją kosmosu. Listę ułożono według chronologii wydarzeń – oglądane w tej kolejności, dzieła te przybliżą widzowi najważniejsze momenty w spektakularnej odysei gatunku ludzkiego.

Pierwszy krok w kosmos (1947-1963)

Epicki dramat Philipa Kaufmana rozpoczyna scena pierwszego w historii oficjalnie zatwierdzonego przełamania bariery dźwięku. Śmiałkiem, który tego dokonał, był Chuck Yeager, a było to w roku 1947, tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. Co ciekawe, dzień przed lotem Yeager jeździł konno ze swoją żoną i w pewnym momencie spadł z grzbietu zwierzęcia i złamał kilka żeber. Ukrywał ten fakt przed przedstawicielami rządu, wsiadł do samolotu Bell X-1 z silnikiem rakietowym i… zrobił pierwszy krok w kosmos. Yeager nie został astronautą, ale jego wyczyn przełożył się bezpośrednio na dalsze badania i próby zwiększenia prędkości maszyny latającej oraz – w rezultacie – wyprowadzenie człowieka na orbitę okołoziemską.

Film skupia się na działaniach Amerykanów, jednak, co oczywiste, kilka scen ukazuje radzieckie sukcesy w próbach zdobycia przestrzeni kosmicznej. Akcja zagęszcza się w roku 1957, kiedy świat dowiaduje się o Sputniku 1, a potem w 1961, kiedy Jurij Gagarin zostaje pierwszym człowiekiem wysłanym w przestrzeń kosmiczną. Te wydarzenia zainicjowały tzw. zimną wojnę – zbrojeniowy i technologiczny wyścig dwóch mocarstw. Aby nie pozostać w tyle, Amerykanie postanowili uruchomić kosmiczny program Mercury i niemal masowo zaczęli wysyłać ludzi w kosmos. Wśród nich byli Gus Grissom, John Glenn, Gordon Cooper, Alan Shepard, Walter Schirra i Deke Slayton. Film kończy się ostatnim jednoosobowym lotem kosmicznym w wykonaniu Gordona Coopera, który przez kilka chwil był dalej od Ziemi niż jakikolwiek człowiek przed nim.

Gagarin (1961)

12 kwietnia 1961 roku Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek w historii znalazł się w przestrzeni kosmicznej. Jego wyczyn i drogę, jaką przebył, przybliża rosyjski film z 2013. W stu ośmiu minutach – a więc dokładnie tylu, ile zajęła misja Gagarina – twórcy zamieścili całkiem spory kawałek historii. Lot Rosjanina na zawsze zmienił oblicze świata. Sam pilot był jednym z trzech tysięcy, jakich brano pod uwagę przy planowaniu tej niezwykłej misji, jednym z dwudziestu, którzy dostali się do przedostatniego etapu, jednym z sześciu, których wyznaczono na potencjalnych kosmonautów oraz, finalnie, pierwszym, który tego dokonał. Lot Gagarina zakończył się katapultowaniem pilota i powrotem na Ziemię za pomocą spadochronu – fakt ten nie był początkowo podany do opinii publicznej.

Ukryte działania (1961)

Wyczyn radzieckiej myśli technicznej był dla Amerykanów propagandowym ciosem. Zmotywowani, by nie pozostać na drugim miejscu wiekopomnego wyścigu, postanowili zainwestować jak największy kapitał gotówkowy i ludzki w badania i loty kosmiczne. Film Theodore’a Melfiego opowiada autentyczną historię trzech czarnoskórych kobiet, które pracowały dla NASA. Była wśród nich Katherine Johnson, która dzięki swoim niezwykłym umiejętnościom analitycznym i matematycznym przyczyniła się do wyliczenia okien startowych i opracowania trajektorii lotów w programach Mercury i Apollo. Głównym wątkiem filmu jest problem rasizmu, który dotyczył nawet tak, wydawać by się mogło, postępowego środowiska, jak agencja kosmiczna. W tle przemycono jednak kilka ważnych wydarzeń z historii eksploracji kosmosu, a jednym z epizodycznych bohaterów jest John Glenn.