Chciałabym, aby film Mumia Stephena Sommersa z 1999 r. był dziełem oryginalnym, gdyż oznaczałoby to, że jest w pełni samodzielnym tworkiem-potworkiem, który za jakiś czas zasili liczne grono hollywoodzkich gniotów. Niestety jest remake’iem znakomitego filmu Karla Freunda z 1932 r., zamęczonym straszliwie nadmiarem efektów specjalnych. Pomysł wyraźnie zaczerpnięty z Mumii z 1932 r., ale przeinaczony i skoślawiony. Pamiętam, gdy pierwszy raz oglądałam Mumię z Borisem Karloffem i to, jak bardzo się bałam. Dziś mój odbiór jest już zdecydowanie inny. Jednakże nie ma nic piękniejszego i bardziej wymownego od błyszczącej źrenicy budzącego się Imhotepa (Borisa Karloffa). Nie potrzeba tu efektów specjalnych. Film broni się grą aktorską.
Po obejrzeniu Mumii Sommersa z 1999 r., bardzo chciało mi się płakać. Pamiętam wszechogarniające mnie rozczarowanie i przygnębienie. Zaskoczenie i bezdenną rozpacz. Ogromny hollywoodzki rozmach, plucie insektami i wszelkimi plagami egipskimi okrutnie mnie znużyły, zmęczyły i przygniotły. Natłok efektów specjalnych niczym piasek Egiptu wysypuje się tu bowiem z każdego kadru. Tajemnicza i piękna historia sprzed 3000 lat została zdeptana i sprowadzona do rangi dodatku dla barbarzyńskich ekscesów grupy ludzi poszukujących skarbów. Brak szacunku do kultury i wielkiej starożytnej cywilizacji jest wręcz porażający. W przeciwieństwie do pierwowzoru, w którym archeolodzy z British Museum zapewniają na samym początku filmu o swych szlachetnych zamiarach.
Być może Mumia z 1932 r. z racji upływu czasu trąci myszką i wcale już nie straszy, jednak wciąż dostarcza niesamowitych wrażeń estetycznych i duchowych. Wzrusza wspaniały talent aktorski Borisa Karloffa (ruchy, mimika, gesty). Zachwyca jego gra: oszczędna i wymowna. Stateczna i wyrazista, obok której nie można po prostu przejść obojętnie. A jaka jest Mumia z 1999 r.? Gdyby obedrzeć ten film z trików audiowizualnych, to film byłby jedną wielką katastrofą. Efekty specjalne więc, mimo wszystko, ratują produkcję. I tak można zobaczyć, jak Imhotep wślizguje się przez dziurkę od klucza do pokoju Evelyn… Trochę to pociesza.
Reżyserem filmu jest Karl Freund, który współpracował jako operator z takimi reżyserami jak: P. Wegener (Golem 1920 r.), W. F. Murnau (Portier z hotelu Atlantic 1924 r.), F. Lang (Metropolis 1927 r.), L. Milestone (Na zachodzie bez zmian 1930 r.) oraz T. Browning (Dracula 1931 r.).
Karl Freund otrzymał Oscara za zdjęcia do filmu Ziemia błogosławiona 1937 r. oraz nominacje do Oscara w tej samej kategorii za filmy The cholate soldier i O dom dla dziecka 1942 r.
Karl Freund był zwolennikiem koncepcji „nieuwiązanej kamery”, która dała podwaliny pod liczne wynalazki techniczne (np. kran zdjęciowy). W 1955 r. otrzymał nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej za udoskonalenie światłomierza.
Film Mumia z 1932 r. powstał na fali zainteresowań odkryciami w Dolinie Królów w Egipcie (odkrycie grobowca Tutenchamona w 1922 r. przez Howarda Cartera) oraz okultyzmem (klątwa faraona).
Twórcą charakteryzacji Borisa Karloffa (wyschnięta, pergaminowa twarz) jest Jack Pierce. Wcześniej stworzył on maskę Monstrum (odtwórca także Boris Karloff) w filmie Frankenstein 1931 r.
Zygmunt Kałużyński i Tomasz Raczek („Leksykon filmowy na XXI wiek. Tom V: Rarytasy, niewypały i kurioza”, Instytut Wydawniczy Latarnik, 2006) przyznali filmowi Mumia z 1932 r. 4 gwiazdki, co oznacza według nich film „bardzo dobry”.
Imhotep to postać autentyczna, jednak nie był on Najwyższym Kapłanem tylko architektem (twórca piramidy schodkowej w Sakkarze). Przypisywana jest mu także działalność lekarska i naukowa*.
Faraon Seti I jest także postacią autentyczną. Był on najwybitniejszym królem XIX Dynastii, ojcem Ramzesa II. Natomiast faraon Amenofis Wspaniały jest postacią zgoła fikcyjną*.
Postacią prawdziwą jest Królowa Egiptu Anchesenamon, czyli piękna żona faraona Tutenchamona (XVIII Dynastia), córka faraona Echnatona*.
XVIII Dynastia obejmuje lata 1560-1345 p.n.e., a więc akcja Mumii K. Freunda nie może dotyczyć roku 1730 p.n.e., gdyż wówczas mielibyśmy do czynienia z XIII Dynastią (1780-1680 p.n.e.)*.
(Informacje oznaczone gwiazdką* pochodzą z książki „Mocarstwa Świata, Tom 1”, Wyd. Muza, Warszawa 1994).
