MULTITALENTY W ŚWIECIE KINA. Artyści z więcej niż jednym fachem w ręku

Alejandro Jodorowsky

Szaleniec! To pierwsze słowo, którym można opisać Jodorowsky’ego – w ciągu swojej kariery był klaunem, reżyserem teatralnym, dramaturgiem, scenarzystą, reżyserem i aktorem filmowym, kostiumografem, scenografem, twórcą komiksów, pisarzem, a także magikiem, alchemikiem i szamanem. Całkiem nieźle, prawda? Więc po kolei: Alejandro urodził się w Chile w rodzinie imigrantów z Ukrainy (jego rodzice nosili nazwisko Chodorowski). Wieku 16 lat artysta opublikował swoje pierwsze wiersze, a mając lat 24 – napisał pierwszą sztukę sceniczną pt. Minotaur. Rok później wyjechał do Paryża, by pobierać lekcje pantomimy u bodaj najsłynniejszego przedstawiciela tej sztuki – Marcela Marceau. Pod koniec lat 60. kręci swój pierwszy film pełnometrażowy, Fando i Lis, a w 1971 i 1978 powstają odpowiednio Kret i Święta góra – jego najważniejsze obrazy. W obu przypadkach był producentem, scenarzystą i reżyserem. Zagrał w nich główne role, skomponował do nich muzykę oraz zaprojektował kostiumy i scenografie. Zwłaszcza te ostatnie elementy zwracają szczególną uwagę – Jodorowsky był bowiem surrealistą, przedstawicielem kinowej i artystycznej awangardy, a wygląd jego filmów jest niepowtarzalny. To coś zupełnie szalonego, czego lepiej nie próbować opisać. Później jako reżyser zrealizował jeszcze kilka innych dzieł, z których na największe uznanie zasługuje Święta krew. W latach siedemdziesiątych Jodorowsky zaczął też przygotowania do filmowej adaptacji Diuny Franka Herberta. Ostatecznie projekt nie powstał, ale szkice, koncepcje i storyboardy przetrwały i stały się inspiracją wizualną dla Gwiezdnych wojen, Obcego i Łowcy androidów. O osławionej produkcji Diuny opowiada dokument Diuna Jodorowsky’ego. Również miłośnikom komiksów nazwisko artysty na pewno dobrze się kojarzy. Jest autorem scenariuszy Incala i Technokapłanów – w obu wypadkach są to fantastyczne, nieco surrealistyczne wizje, które można porównać do najlepszych osiągnięć Moebiusa.

William Chang

Niezwykła postać kina, zawsze pozostający w cieniu większego nazwiska swojego „szefa” – reżysera Wong Kar-Waia. Lista obowiązków Changa jest imponująca. Zajmuje się montażem filmowym, kostiumami, scenografią (w tym również wystrojem planów), opieką artystyczną (art-director) i produkcją filmową. Pracował przy takich filmach jak Chungking Express, 2046, Spragnieni miłości, Jagodowa miłość, Eros, Popioły czasu. Za scenografię do Wielkiego mistrza otrzymał nominację do Oscara, natomiast w ciągu kariery otrzymał ponad 130 innych nagród i nominacji. Mistrz drugiego, niewidocznego, planu, bez którego jedne z najpiękniejszych i najbardziej klimatycznych filmów w historii nie wyglądałyby tak obłędnie!