MR. NOBODY. Wersja reżyserska

Autorem tekstu jest Szymon Kędzierski.

KILKA SŁÓW TYTUŁEM WSTĘPU

Mr. Nobody to z pewnością film niebanalny. Jaco Van Dormael przedstawia temat podejmowania decyzji w bogatej estetycznej formie. Bohater co rusz stawiany jest przed wyborami, które mają kolosalny wpływ na jego życie. Dane jest nam obserwować konsekwencje wynikające z tych decyzji. Często alternatywne rzeczywistości nachodzą się i przenikają, powodując konsternację u widza, jak i samego bohatera. Film czerpie garściami z fizyki, filozofii i biologii, masa tu symboliki i metafor. Mamy tu świetną muzykę, znakomite zdjęcia, jak i dobrą grę aktorską. Jakiś czas temu ukazała się wersja rozszerzona filmu dłuższa od podstawowej o 23 minuty. W tym opracowaniu celowo pominąłem nieco kilkusekundowych scen i wydłużonych ujęć, ponieważ wydały mi się wyjątkowo nieznaczące.

• SCENY DODANE

[Czas: 10-11 minuta]
Pierwszą dodaną sceną jest przekaz z wypadku drogowego emitowany w telewizji,  w który Nemo wpatruje się z zaciekawieniem. Oglądanie wiadomości przerywa Gin – informuje go o przyjściu jego przyjaciół. Człowiek w garniturze mówi, że martwi się o niego i ma nadzieję, że niedługo wróci do biura. W tym momencie rzekomy przyjaciel zaczyna mówić w niezrozumiały sposób – prawdopodobnie od tyłu. Taki zabieg oznacza, iż widzowi zostaje ukazana alternatywna ścieżka życia, Nemo przenosi się do innej rzeczywistości. W tym przypadku do jednej z wersji swego życia u boku Elise, gdzie ona ginie w wypadku, o którym wspominałem wcześniej.

[Czas: 15 minuta]
Kilkusekundowy fragment, w którym Nemo będąc w osobliwej rzeczywistości, gdzie wszystko jest podobne, plastikowe i posiada metkę z ceną, zostaje zabrany siłą przez dwóch mężczyzn. Miejsce to jest prawdopodobnie początkową fazą hipnozy starca/dziecka, fazą budowy rzeczywistości (prostota, powtarzalność rzeczywistości sugeruje nieistniejący świat wykreowany przez jego umysł). Spotkałem się z interpretacją jakoby ci dwaj mężczyźni byli strażnikami jego podświadomości, ale mnie to nie przekonuje (ktoś za dużo naoglądał się Incepcji 😛 ).

[Czas: 26-28 minuta]
Widzimy tutaj małego Nemo, któremu śni się samochód ojca potrącający przypadkowego przechodnia – matkę z dzieckiem. Te wydarzenia wzbudzają w nim potężne emocje prowadzące do zmoczenia się. Nemo próbuje ostrzec ojca – wybiega na zewnątrz z krzykiem. Niestety jest już za późno. Ukazany jest tu także popularny efekt motyla (niekoniecznie kojarzyć tylko z filmem) – zaburzeniem był kawałek skorupki jajka omyłkowo wrzucony do wafla. Ów kawałek skorupki właśnie spowodował zagapienie się ojca Nemo i niedopilnowanie samochodu. W kolejnej scenie Nemo rozmawia z matką, próbuje przekonać ją do tego, iż wiedział, co się wydarzy. Ona zaś tłumaczy wszystko efektem deja vu. W moim przekonaniu ten fragment sporo wnosi do sposobu postrzegania filmu. Ujawnia bowiem jedną z możliwych przyczyn późniejszej choroby psychicznej ojca.

[Czas: 32 minuta]
Dodano kilkunastosekundowy fragment telewizyjnego show, w którym to widzowie za pomocą głosowania mają zdecydować, czy Nemo ma umrzeć naturalną śmiercią, czy też jego życie zostanie sztucznie przedłużone. Pojawia się również krótka reklama wycieczki na Marsa.

Czas: 40 minuta]
Dodano ujęcie spodni Nemo, w które się zmoczył :), przepowiadając tragiczną przyszłość kochankowi matki.

[Czas: 57 minuta]
W wersji rozszerzonej Elise wypowiada kilka zdań więcej do Nemo podczas rozmowy po dyskotece.

[Czas: 60 minuta]
Kolejna nieznacząca wstawka – członek ekipy produkującej cykl wykładów edukacyjnych komplementuje wystąpienie Nemo na temat reprodukcji.

[Czas: 92-94 minuta]
Dodatkową sceną jest scena w automatycznej myjni samochodowej. Została dodana, aby zapewnić odpowiednie doznania wizualne podczas seansu. Widzimy tu grę kolorów środków czyszczących, taniec piany na szybie i delikatne muskanie szkła przez szczotki myjące. Wszystko to świetnie sfilmowane i zmontowane powoduje pobudzenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za wrażenia estetyczne. Scena, w której Elise wybucha płaczem i histeryzuje przed swoim domem, została przesunięta w miejsce po tym epizodzie. W wersji podstawowej znajduje się po epizodzie zgubienia numeru telefonu Anny (a właściwie zmycia go przez deszcz). Przeplatanie wątków nie miało tu kluczowego wpływu na odbiór czy spójność filmu, było raczej zabiegiem czysto artystycznym, potęgującym efekt przenikania rzeczywistości.

[Czas: 113 minuta]
Dodano kilka zdań wypowiedzianych przez Gin podczas rozmowy z Nemo dotyczących jego zamiarów i dziwnego zachowania. W tle, w telewizji, widzimy wspominany wybuch cysterny.

[Czas: 114 minuta]
Po fakcie wyrycia na monecie słów TAK/NIE w telewizji pojawia się reklama Butterfly Fishing Rod. Nemo rzuca monetą – wypada TAK.

[Czas: 116-117 minuta]
Podczas podszywania się pod Daniela Jonsa Nemo otrzymuje telefon z ostrzeżeniem o grożącym mu niebezpieczeństwie. Bohater jednak uzależnia wybór od wyniku rzutu monetą, która pod wpływem wiatru zmienia kierunek obrotu – wypada TAK. Scena pokazuje, że Nemo chce odciąć się od racjonalnych wyborów, na jego decyzje wpływ ma los.

[Czas: 125-126 minuta]
Nemo wracając z pracy widzi wypadek – utonięcie samochodu w jeziorze, ginie jego kolega z pracy. Bohater spotyka na pogrzebie wdowę – to Anna. Jak wiemy, w równoległym wszechświecie, w innej kreacji rzeczywistości to Nemo jest mężem Anny, i to on ginie w tym wypadku.

[Czas: 130 minuta]
Krótkie spotkanie Nemo z Anną – wdową. Znów mamy do czynienia z przenikaniem się różnych rzeczywistości, Nemo wydaje się, że zna Annę, że już gdzieś ją widział.

[Czas: 134 minuta]
Dodana scena to kontynuacja sceny przytulania rzekomej matki. Udawany syn rzuca się na naszego bohatera, stając w jej obronie. Następnie widzimy Nemo w zakładzie psychiatrycznym, w kaftanie bezpieczeństwa, gdzie lekarz przeprowadza test Rorschacha. Nemo spostrzega tylko plamy atramentu na papierze, nie rozumie idei przeprowadzanego doświadczenia. W zestawie do posiłku w szpitalu dostaje ciasteczko z wróżbą. W środku jest karteczka z napisem: „Nemo, uciekaj”. Po czym pokazane nam są wstępne wyniki głosowania nad życiem ostatniego śmiertelnego na Ziemi – 50,4% za uśmierceniem. To ostatni dzień na podjęcie decyzji przez widzów.

[Czas: 135 minuta]
Kolejna różnica – w wersji podstawowej Nemo sam spogląda na napis „NEMO ZADZWOŃ 123 581 1321”, w wersji rozszerzonej napis w czytanej gazecie sugeruje odwrócenie się, dopiero wówczas Nemo dostrzega litery na wzgórzu.

• SCENY WYCIĘTE

[Czas: 33 minuta]
Słusznie wycięto 5-sekundowy fragment, w którym ojciec Nemo siedzi na kanapie i płacze. Scena nie nawiązuje bezpośrednio do wcześniejszych/późniejszych scen filmu.

PODSUMOWANIE

Wersja rozszerzona Mr. Nobody skierowana jest raczej do zagorzałych fanów filmu. Pod względem fabularnym nie zmienia istotnie wymowy ani treści, nie wpływa też na ogólną istotę pojmowania obrazu. Wyjaśnia tylko kilka szczegółów i dodaje nieco niuansów. Względnie znaczący jest motyw potrącenia matki z dzieckiem przez samochód. Wydarzenie to z pewnością odbiło się na psychice ojca Nemo i miało kolosalny wpływ na jego późniejsze zachowanie oraz stan psychiczny. Jeżeli ktoś nie widział jeszcze podstawowej wersji filmu może się pokusić od razu po sięgnięcie po wersję rozszerzoną, jednak obejrzenie krótszej wersji nie wpłynie szczególnie na odbiór filmu.

Tekst z archiwum film.org.pl.