KINO EUROPEJSKIE: Michelangelo Antonioni

Znaczny wpływ filozofii egzystencjalizmu, metaforyka filozoficzna oraz przeplatanie jej z obserwacją socjologiczną, wnikliwa obserwacja ludzi na tle charakterystycznego pejzażu i używanie stereotypowych historii miłosnych jako dekoracji dla istotnych przemian świadomości bohaterów – to tylko niektóre elementy twórczości Michelangelo Antonioniego, uważanego za spadkobiercę neorealizmu.

Zmarły 30 lipca 2007 r. Antonioni urodził się 29 października 1912 r. w Ferrarze we Włoszech. Wychowywał się w zamożnej rodzinie, mieszkającej w jednej z bogatszych prowincji Włoch. Na Uniwersytecie w Bolonii studiował ekonomię i handel. W 1939 r. przeniósł się do Rzymu, aby tam pracować dla czasopisma Cinema. Jednocześnie rozpoczął studia w Szkole Filmowej na Wydziale Reżyserii. W 1942 r. został asystentem francuskiego reżysera Marcela Carne przy realizacji filmu Wieczorni goście.

Antonioni zaczynał od realizacji krótkometrażówek i dokumentów w duchu neorealizmu, np. Ludzie znad Padu (1943) i Czyściciele ulic (1948). W 1950 r. nakręcił swój pierwszy film fabularny pt. Kronika pewnej miłości. W 1960 r., dzięki Przygodzie, stał się światowej sławy reżyserem. Po sukcesie trylogii:  Przygoda (1960), Noc (1961), Zaćmienie (1962), wyruszył do Wielkiej Brytanii, aby tam rozpocząć nowy rozdział swojego życia zawodowego. Owocuje to kolejnym nagrodzonym filmem pt. Powiększenie. U progu lat siedemdziesiątych próbował swoich sił w Stanach Zjednoczonych, gdzie zrealizował Zabriskie Point. W latach dziewięćdziesiątych pracowała dla telewizji, zajmując się dokumentami.

Antonioni był nie tylko reżyserem, ale także producentem, autorem scenariuszy i malarzem. Interesował się architekturą i poświęcał jej wiele uwagi w swoich filmach (bohaterowie jego filmów bywają architektami, natomiast kamera z uwagą obserwuje budynki). Nazywany spadkobiercą neorealizmu, na początku swojej kariery próbował sprawdzić jedno z głównych przykazań tego nurtu. „Naga prawda rzeczywistości” okazała się mitem, kiedy poproszone o odegranie aktu samobójstwa przed kamerą, niedoszłe samobójczynie zaczęły z fantazją odgrywać mroczny epizod swego życia w kilku wersjach.

Ulubioną aktorką Antonioniego była Monica Vitti. Ponoć podczas realizacji jednego z filmów reżyser boleśnie spoliczkował aktorkę, aby wymusić odpowiedni wyraz twarzy potrzebny w następnej scenie. Łzy popłynęły natychmiast.

Grupa Pink Floyd miała stworzyć ścieżkę dźwiękową do Zabriskie Point. Muzycy wspominają, iż Antonioni tak długo kaprysił i zwlekał, że po Floydach pozostał w filmie tylko malutki fragmencik.

Długo oczekiwał na Oscara za całokształt swojej twórczości, niestety niedługo się nim cieszył, gdyż złodzieje skradli mu go z domu podczas świąt Bożego Narodzenia.

Najważniejsze nagrody:

1955 – Przyjaciółki – Srebrny Lew na Festiwalu w Wenecji

1960 – Przygoda – Nagroda Jury na Festiwalu w Cannes

1961 – Noc  – Złoty Niedźwiedź na Festiwalu w Berlinie

1962 – Zaćmienie – Nagroda Specjalna Jury na Festiwalu w Cannes

1964 – Czerwona pustynia – Złoty Lew na Festiwalu w Wenecji

1967 – Powiększenie – Złota Palma na Festiwalu w Cannes

1968 – Powiększenie – Francuska Nagroda Krytyki za najlepszy film zagraniczny

1982 – Identyfikacja kobiety  – Nagroda 35-lecia na Festiwalu w Cannes

1995 – Po tamtej stronie chmur – Nagroda FIPRESCI na Festiwalu w Wenecji

1983 – Złoty Lew za całokształt twórczości na Festiwalu w Wenecji

1995 – Oscar za całokształt twórczości