KINO EUROPEJSKIE: Jan Jakub Kolski

„W jaskini, wobec braku zewnętrznych świateł, człowiek ma szansę zobaczenia, kim naprawdę jest. Wtedy właśnie sformułowałem zasadnicze pytania dotyczące sensu egzystowania poza jaskiniami; teraz poprzez moją twórczość dociekam odpowiedzi…”

Jan Jakub Kolski urodził się 29 stycznia 1956 roku we Wrocławiu. Jest autorem wielu filmów dokumentalnych i fabularnych, a także sztuk teatralnych. Jest bardzo aktywnym twórcą. Kiedy nie reżyseruje, zaszywa się w swoim domu na wsi i pisze książki, w których ilustruje świat Popielaw i okolic (m.in. nowela Jańcio Wodnik, powieść „Kulka z chleba”, bajki dla dzieci pt. „Jadzia i małoludki”, opowiadania „Mikroświaty”). Kolski wydał także „Piosenki polne i okoliczne” – recital piosenek zaśpiewanych przez jego żonę Grażynę Błęcką-Kolską. Twórczość dotycząca produkcji telewizyjnych reżysera obejmuje m.in. reklamy, teledyski do płyty Grzegorza Ciechowskiego ojDADAna oraz serial Małopole, czyli świat.

Wychował się w rodzinie wyspecjalizowanej w rzemiośle filmowym. Jest synem montażysty, Romana Kolskiego i bratem montażystki Ewy Pakulskiej. Jeden z jego pradziadków w 1907r. zakładał kinematograf w Łodzi. Sam reżyser z satysfakcją wspomina swój aktorski epizod w Czterech pancernych i psie. Długa i kręta jednak była jego droga do filmu. „Kiedy skończyłem szkołę na początku lat 80-tych, byłem ni pies, ni wydra, ni to reżyser, ni to operator. Zostałem zakwalifikowany jako kaskader krótkiego metrażu; sprawny fizycznie, grotołaz. Pierwszeństwo miały filmy, które rozsadzały komunizm. Moje były w ogóle nie o tym”.

Jego profesjonalna kariera filmowa zaczęła się w latach 1976-81, kiedy pracował w Ośrodku TVP Wrocław, gdzie zaczynał jako pomocnik operatora. W tym okresie trafił także do wojska, gdzie kręcił poligonowe reportaże dla wojskowego programu telewizyjnego. Studia na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi rozpoczął w 1981. Podczas stanu wojennego Kolski współpracował z Kurią Metropolitalną we Wrocławiu; jest to jego „podziemny ” okres.

Zadebiutował w pełnym metrażu w 1990 roku filmem Pogrzeb kartofla, nakręconym w Popielawach. Kolski wykorzystał w tym filmie realia popielawskie, łącznie z nazwiskami bohaterów. Jednak już jego wcześniejsze filmy krótkometrażowe Umieranko i Ładny dzień wykrystalizowały charakterystyczne dla jego późniejszej twórczości tematy.

W dorobku filmowym Kolskiego są też filmy o tematyce przyrodniczej, (m.in. Polskie parki i rezerwaty przyrody); oświatowej i społecznej (m.in. Jak mnie kochasz, Kolejarze 80); religijnej (m.in. Zostań z nami, Lourdes miasto nadziei); filmowe portrety (m.in. Rekwizyty Wiesława Garbolińskiego, Trzy tematy Leszka Rózgi, Pałkiewicz ma rację). Jest autorem serii reportaży podróżniczych do delty Mekongu, zaginionego miasta Inków i wysp Polinezji organizowanych przez Jacka Pałkiewicza (Zobaczyć jak najwięcej, Gdzie jesteś Paititi?, Między rajem a ziemią).

Filmem Jańcio Wodnik z 1993 Kolski rzucił na kolana wszystkich bez wyjątku, potwierdzając swój status artysty autora.

W 2000 roku Kolski po raz pierwszy sięgnął do adaptacji. Film Daleko od okna według scenariusza Cezarego Harasimowicza na podstawie opowiadania Hanny Krall „Ta z Hamburga”, stanowi cezurę w jego twórczości. W kolejnym filmie Pornografia z 2003 roku także sięgnął po utwór literacki, ale nie zaakceptował proponowanych mu adaptacji. Adaptacji Pornografii Gombrowicza dokonał samodzielnie, „zuchwale i bezczelnie”, jak to sam określił, zmieniając zasadniczo życiorysy bohaterów, dodając im nowe motywacje.

Kolski jest człowiekiem o wszechstronnych zamiłowaniach i umiejętnościach. Imał się wielu zajęć: przez 12 lat uprawiał wspinaczkę górską i speleologię (m.in. seria dokumentalna: Najpiękniejsza jaskinia świata, Idź, Wyprawa pod podszewkę Alp) malował dekoracje, pracował w betoniarni, wymurował sąsiadowi dom…

Parę lat swojego dzieciństwa, pomiędzy 11 a 15 rokiem życia spędził u dziadka na wsi, w Popielawach. Ten świat stał się późniejszym źródłem inspiracji i ukształtował charakter reżysera.

Od 2000 roku jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.