In the end, everything is a gag: Życie i twórczość Charliego Chaplina (część I)

Pomiędzy majem roku 1906 i czerwcem 1907 podróżował po Wielkiej Brytanii z przedstawieniem Casey’s Circus. Kiedy po zakończeniu tournée osiemnastoletni już Chaplin usiłował znaleźć nowe zajęcie, okazało się, że działanie na własną rękę jest niezwykle trudne i nie przynosi rezultatów. W tym czasie Sydney wyrósł na jedną z głównych gwiazd trupy Freda Karno. Starszy brat szybko postarał się o angaż dla brata, niemniej jego przełożony nie widział w Charliem potencjału i uważał, że to jedynie “blady, mizerny i ponuro wyglądający chłoptaś, zbyt nieśmiały, aby odnieść sukces w teatrze”. Zaraz po pierwszych występach Charliego Karno szybko zmienił zdanie i podpisał z nim kontrakt. Przez kolejne miesiące zbliżający się do dwudziestki chłopak grywał role poboczne. Pierwsze skrzypce wylądowały w jego dłoniach dopiero w roku 1910, kiedy to wcielił się w tytułową rolę w skeczu Jimmy the Fearless (Nieustraszony Jimmy). Po nim sprawy potoczyły się szybciej. Do połowy roku 1912 Chaplin nieustannie znajdował się w trasie, zbierając zresztą wiele bardzo pozytywnych recenzji prasowych. Wraz z początkiem października wyruszył na kolejny objazd wysp brytyjskich z grupą Karno. Po pół roku tułaczki na jego drodze pojawił się przedstawiciel New York Motion Picture Company, czyli studia filmowego będącego fundamentem późniejszego Keystone. Mężczyzna zobaczył Chaplina na deskach teatru i stwierdził, że idealnie nadawałby się na zapełnienie luki po Fredzie Macie, który ze względu na nieporozumienia z władzami studia postanowił zmienić pracodawców. W ten sposób, mając niespełna dwadzieścia pięć lat, Charlie zawędrował przed obiektyw kamery.

Mack Sennett i studio Keystone

Studio Macka Sennetta, Keystone, zostało założone w roku 1912 dzięki wsparciu ze strony New York Motion Picture Company. Przez kilkanaście miesięcy – głównie za sprawą slapstickowych komedii, które nazywano w tym okresie flickerami – wywalczyło sobie silną pozycję na amerykańskim rynku filmowej rozrywki. Komedie Sennetta charakteryzowały się zawrotnym tempem, mnogością prostych gagów pokroju ciast lądujących na twarzach bohaterów, scenami pościgów oraz dużą śmiałością względem funkcjonujących wówczas konwenansów. Do historii przeszły chociażby Sennett Bathing Beauties, czyli grupa dam w strojach kąpielowych pojawiająca się w materiałach promocyjnych oraz krótkich skeczach studia. Chaplin podpisał kontrakt z Keystone w sierpniu 1914 roku. Mimo tego, że nie był on fanem obrazów wychodzących spod ręki Sennetta, stwierdził, że próba swoich sił w filmie może okazać się w przyszłości doskonałą alternatywą dla poszukiwania pracy w teatrze. Co więcej, Charlie od początku był zainteresowany reżyserią, a kontrakt z jedną z prężniej działających spółek filmowych pozwalał mu na zapoznanie się ze specyfiką pracy na planie oraz kwestiami technicznymi związanymi z tworzeniem filmów. Umowa została podpisana na rok. W trakcie tego okresu Chaplin wystąpił w około czterdziestu produkcjach.

Zadebiutował filmem Making a Living (Aby zarobić na życie), gdzie wcielił się w drobnego oszusta i złodzieja, który w finałowej partii filmu musiał zmierzyć się z ikonicznym dla kina Sennetta pościgiem tak zwanych Keystone Cops, czyli – delikatnie mówiąc – nieco ekscentrycznej grupy policjantów. Negatywna postawa postaci Chaplina była zestawiona z poczciwością głównego bohatera, w którego wcielił się reżyser obrazu – Henry Lehrman. Mimo tego, że Sennett nie był zadowolony z pierwszego występu Chaplina, zarzucając mu to samo, co niegdyś Fred Karno (raczej wątły talent komiczny), prasa oraz publiczność odniosła się do niego z dużą dozą przychylności. Kolejne dwa filmy wylądowały w kinach niemal w tym samym czasie. Zdjęcia do Mabel’s Strange Predicament (Dziwna przygoda Mabel) rozpoczęły się wcześniej, niemniej ze względu na mniejszą złożoność nakręconego materiału to Kid Auto Races at Venice (Wyścigi dziecinnych samochodów w Venice) wylądowały na ekranach o dwa dni wcześniej, 7 lutego 1914 roku. Kwestie chronologii są tu o tyle ważne, że to właśnie dzięki tym produkcjom publiczność po raz pierwszy spotkała się z ikonicznym alter ego Chaplina, czyli Trampem. Sam aktor w swojej autobiografii wspominał, że postać została obmyślona na potrzeby filmu z Mabel Normand, największą kobiecą gwiazdą Keystone, w roli głównej. O jej narodzinach pisał następująco:

W drodze do garderoby pomyślałem, że założę szerokie spodnie, za duże buty, wezmę laskę i melonik. Chciałem, żeby wszystko się ze sobą gryzło: spodnie miały być szerokie, płaszcz za ciasny, melonik za mały, a buty zbyt duże. Nie mogłem się zdecydować, czy wyglądać na młodszego czy też starszego, ale pamiętałem, że Sennett oczekiwał, że będę kreował się na znacznie starszego mężczyznę, stąd niewielki wąsik, który – jak stwierdziłem – doda mi kilka lat, ale nie ukryje mojej ekspresji. Nie miałem pojęcia, kim jest moja postać, ale w momencie, kiedy założyłem strój i skończyłem makijaż, poczułem, że ją dobrze znam. W momencie, kiedy wyszedłem na plan, Tramp w pełni się narodził. [Charlie Chaplin, My Autobiography, tłumaczenie własne]

Zarówno w Mabel’s Strange Predicament, jak i w Kid Auto Races at Venice, które zaimprowizowano w trakcie prawdziwych zawodów dla dzieci, możemy znaleźć dowód na prawdziwość słów Chaplina. Mimo tego, że na przestrzeni kolejnych lat Tramp będzie ewoluował, już przy jego debiucie zdecydowanie uwypukliły się cechy charakterystyczne dla bohatera. Niedopasowany, dziwny strój odzwierciedlał nieprzystosowanie Charliego do otaczającej rzeczywistości, ale i rozpaczliwą chęć odnalezienia się w niej i znalezienia swojego miejsca – w końcu składał się on z na pozór eleganckich elementów takich jak laska czy melonik. Pod skrzydłami Sennetta melancholijne cechy natury postaci nie mogły w pełni się rozwinąć, ponieważ produkcje realizowane przez studio cechowały się zupełnie innym, mniej ambitnym stylem. Należy jednak pamiętać, że Chaplin traktował ten okres jako lekcję, która znacząco przybliżała go do spełnienia postawionego przed sobą celu – samodzielnego pisania, reżyserowania oraz produkowania filmów, w których odgrywał główne role.